Επεξεργασία πόσιμου νερού - Φιλτράρισμα & απολύμανση

[Παναγιώτης Μελάς]

Καλημέρα σε όλους

Πήρα την απόφαση να ανοίξω το νήμα μπας και υπάρχει εδώ κανένας γνώστης (ή γνώστες) του θέματος, προκειμένου να συζητήσουμε λεπτομέρειες για το συγκεκριμένο θέμα, αφού επί δεκαετίες τώρα με απασχολεί εδώ που βρίσκομαι στο εξοχικό μας (Νάξος).

Ολίγη προϊστορία και κάποια στοιχεία​

Το σπίτι φτιάχτηκε στις αρχές της δεκαετίας του 80. Από την πρώτη στιγμή μας απασχόλησε η δυνατότητα ύδρευσής του και ένα από τα κριτήρια επιλογής της τοποθεσίας που χτίστηκε - το πρώτο ήταν βέβαια η κληρονομική ιδιοκτησία του κτήματος της συζύγου - ήταν το γεγονός ότι δίπλα στο κτήμα περνάει ένα μικρό ποταμάκι (ρυάκι), το οποίο σε κάποια σημεία της διαδρομής του εμφανίζει και μικρές αναβλύζουσες πηγές. Στην πραγματικότητα πρέπει να είναι ένα μεγάλο υπόγειο ρεύμα, που έρχεται από τις κορυφές του παρακείμενου βουνού και βρίσκει διεξόδους στο έδαφος κατά τη διαδρομή του, οι οποίες δημιουργούν αυτές τις πηγές, που σε συνδυασμό με την επιφανειακή φυσική ροή κατά τις περιόδους των βροχοπτώσεων, έχει σχηματίσει αυτό το ρέμα, όπως πολλά άλλα παρόμοια στην περιοχή. Είναι ένα συνηθισμένο γεωλογικό-γεωφυσικό φαινόμενο στη ΒΔ Νάξο, όπου είναι συγκεντρωμένοι πάρα πολλοί υδάτινοι πόροι του νησιού. Οι υπόλοιποι βρίσκονται στην κεντρική, ορεινή και πεδινή, Νάξο, ενώ η Νότια πλευρά του νησιού είναι σχεδόν εντελώς άγονη και ξερή. Το παράδοξο φυσικά είναι ότι η Νότια πλευρά, λόγω των διαρκών Βόρειων ανέμων (μελτέμια), δεν επηρεάζεται από τη θαλασσοταραχή που προκαλούν οι άνεμοι (ο αέρας είναι από τη στεριά προς τη θάλασσα), με αποτέλεσμα να διαθέτει μαγευτικές αμμουδερές παραλίες και να συγκεντρώνει φυσικά την πλειοψηφία της τουριστικής κίνησης του νησιού τα καλοκαίρια.

Στην αρχή που κατοικήθηκε το σπίτι, δεν είχαμε δική μας πηγή νερού. Μια δεξαμενή τριών κυβικών μέτρων, που είχε κατασκευαστεί ταυτόχρονα με το σπίτι, τη γεμίζαμε από παρακείμενο πηγάδι άλλου. Όμως κάποια στιγμή, η ανάγκη ύπαρξης δικής μας πηγής έγινε αδήριτη και έτσι αναγκαστήκαμε να απευθυνθούμε στις αρχές, προκειμένου να μας δώσουν την άδεια να ανοίξουμε δικό μας πηγάδι. Εκεί γύρω στα μέσα με τέλη της δεκαετίας του 80, ανοίχτηκε ένα πηγάδι βάθους περίπου 6 μέτρων από την επιφάνεια του εδάφους, κάπου 80 μέτρα μακρυά από το σπίτι και δίπλα στην όχθη του παραπάνω αναφερόμενου ρυακιού. Η διάνοιξη αποκάλυψε μια αρκετά πλούσια φλέβα νερού ορεινής προέλευσης, πολύ καθαρού και εύγευστου, που ξεπροβαίνει μέσα από τα βράχια και είναι λίγο σκληρό, πράγμα αναμενόμενο, αλλά όχι αλμυρό. Η εκσκαφή του πηγαδιού πήρε τετραγωνική μορφή. Τα τοιχώματά του χτίστηκαν γύρω-γύρω με τον παραδοσιακό τρόπο (πέτρες) μέχρι περίπου το ύψος των τριών μέτρων και στη συνέχεια πάνω από αυτά τα τοιχώματα έπεσε μια χοντρή πλάκα από μπετόν αρμέ, στο κέντρο της οποίας σχηματίστηκε στόμιο τετραγωνικής διατομής, το οποίο ανέβηκε μέχρι και ένα περίπου μέτρο πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Το υπόλοιπο άνοιγμα, πάνω από την πλάκα και γύρω από το στόμιο καλύφθηκε (μπαζώθηκε) με τα υπολείμματα των χωμάτων της εκσκαφής, ώστε να ομαλοποιηθεί το έδαφος γύρω από το προεξέχον μέρος του στομίου. Το άνοιγμα του στομίου καλύπτεται από χαλύβδινη επιψευδαργυρωμένη λαμαρίνα 4 mm. Η όλη κατασκευή σχημάτισε μια υπόγεια δεξαμενή (ντεπόζιτο) γύρω στα 100-120 κυβικά μέτρα, το οποίο ανάλογα με την εποχή και το ετήσιο ύψος βροχής κρατάει πάντα μέσα του μια σημαντική ποσότητα, που φτάνει από το 40% μέχρι και το 100% του συνολικού διαθέσιμου όγκου του ντεπόζιτου.

Από το πηγάδι, το νερό φτάνει στο σπίτι μέσω μιας ηλεκτροκίνητης φυγοκεντρικής αντλίας και ενός σωλήνα διαμέτρου 25mm, μαύρου πλαστικού πολυαιθυλενίου, και μέσω ενός συστήματος φιλτραρίσματος, αποθηκεύεται σε μια δεξαμενή από μπετόν αρμέ 3 κυβικών μέτρων (m3), της οποίας τα εσωτερικά τοιχώματα έχουν καλυφθεί με τσιμεντοκονία και με αδρανές στεγανοποιητικό υλικό "τσιμεντοειδούς" υφής. Το σύστημα φίλτρων περιλαμβάνει εν σειρά τα παρακάτω φίλτρα:

• Δύο απλά μηχανικά φίλτρα 1/2" τύπου ποτίσματος, με κυλινδρικό φίλτρο απλού δικτυωτού τύπου ανοξείδωτου mesh wire μεγέθους 80 και 100 (U.S. mesh wire gauge).
• Ένα πιο εξελιγμένο μηχανικό φίλτρο από ανοξείδωτο δικτυωτό πολλαπλών τυλιγμάτων, το οποίο χρησιμοποιείται σε μεγάλες ναυτικές εγκαταστάσεις ατμοκίνητων πλοίων για φιλτράρισμα του νερού του συμπυκνώματος και το οποίο έχω εξασφαλίσει μετά από παροπλισμό πλοίου, του οποίου είχα την τεχνική ευθύνη ως στέλεχος ναυτιλιακής εταιρείας.
• Ένα επίσης μηχανικό φίλτρο, του οποίου το βασικό υλικό φιλτραρίσματος είναι αδρανές φυσίγγιο από φυτικές ίνες με δυνατότητα μικρονικού φιλτραρίσματος, επίσης προερχόμενο από ναυτική εγκατάσταση.

Από τη δεξαμενή, το νερό φτάνει στο σπίτι μέσω ενός υδροφορικού συστήματος πιέσεως, που περιλαμβάνει φυγοκεντρική αντλία, υδροφορικό κώδωνα 500 λίτρων με πίεση αέρα, ένα μικρό ηλεκτρολογικό πίνακα ελέγχου του συστήματος, με πρεσσοστατικό διακόπτη, ηλεκτρονόμο (ρελέ) ισχύος, ασφάλειες, θλιβόμετρο και καλωδίωση και βέβαια τις απαιτούμενες σωληνώσεις.

Στα πρώτα χρόνια λειτουργίας της εν λόγω εγκατάστασης, και με ένα λιγότερο εξελιγμένο σύστημα φιλτραρίσματος, απλά φρόντιζα να χλωριώνω τη δεξαμενή, χρησιμοποιώντας απλή χλωρίνη καθαρισμού, σε μιαν αναλογία 10 ml/m3. Φυσικά, και επειδή πρόκειται για εξοχική κατοικία, πριν την έναρξη της κατοίκησης και χρήσης της δεξαμενής ως πηγής ποσίμου νερού, φρόντιζα πάντα να την καθαρίζω πολύ καλά στο εσωτερικό της, με ένα καλό πλύσιμο με πιεστικό πλυστικό μηχάνημα και με μια ελάχιστη χρήση κάποιου ήπιου απορρυπαντικού, και αφού γινόταν εξαντλητικό ξέπλυμα, τη γέμιζα με καθαρό και φιλτραρισμένο νερό, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως πόσιμο. Με αυτό τον τρόπο χρήσης περάσαμε αρκετό χρονικό διάστημα, χωρίς να παρατηρηθούν παρενέργειες ή προβλήματα υγείας. Ωστόσο, και επειδή με απασχολούσε ένας καλύτερος τρόπος ύδρευσης και χρήσης του νερού, ειδικά του πόσιμου, προχώρησα αργότερα στη βελτίωση του συστήματος φιλτραρίσματος και αφού έκανα και χημική ανάλυση (απλή φυσικοχημική και βιοχημική), αποφάσισα ότι είναι απαραίτητο να χλωριώνεται το νερό της δεξαμενής και πριν τη χρήση του ως πόσιμο, να φιλτράρεται με ένα εξωτερικό φίλτρο, στο τέλος της διαδρομής του. Προς το σκοπό αυτό, προμηθεύτηκα ένα επώνυμο φίλτρο ενεργού άνθρακα, το οποίο χρησιμοποιείται για τη χρήση ποσίμου και μόνο. Μέχρι σήμερα χρησιμοποιούσα υγρό διάλυμα χλωρίου 48.000 ppm, με την ίδια αναλογία (30ml για όλη τη δεξαμενή των 3 κυβικών μέτρων ή 10ml/m3).

Σήμερα​

Από σήμερα (χθες) και μετά, αφού με απασχόλησε αρκετά η ανάγκη μιας καλύτερης απολύμανσης (διαφορετικής από τη χρήση του χλωρίου), έψαξα λίγο και κατέληξα στο να αγοράσω και να αρχίσω να χρησιμοποιώ ένα υγρό διάλυμα ιόντων χαλκού ως απολυμαντικό.

Πρέπει εδώ να σημειώσω ότι η πείρα μου από τα πλοία ενσωματώνει μια ειδική μέθοδο απολύμανσης που χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στο παρελθόν (και ίσως να εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ακόμα). Είναι η χρήση ιόντων νιτρικού αργύρου, ως απολυμαντικού κατά σχεδόν ολόκληρου του φάσματος των παθογόνων μικροοργανισμών. Στα βαπόρια υπήρχε μια Ελβετική εταιρεία, η οποία έφτιαχνε κεντρικές μονάδες απολύμανσης του νερού, που παραγόταν από θαλασσινό νερό με τον βραστήρα του πλοίου και πριν αποθηκευτεί στις δεξαμενές ποσίμου ή λάτρας, απολυμαινόταν με αυτό τον τρόπο. Ανακαλύπτω τώρα, μετά από χρόνια, ότι η εν λόγω εταιρεία εξακολουθεί να υπάρχει και να δραστηριοποιείται στην επεξεργασία του νερού με κεντρικό σύνθημα "KATADYN - Making Water Drinking Water". Μάλιστα, ανακάλυψα επίσης ότι διαθέτει και παρόμοια συσκευή, σαν αυτή που χρησιμοποιούσαμε παλιότερα, που την ονομάζει Electro-Katadyn και που κάνει ακριβώς αυτό που περιγράφω, δηλαδή απολυμαίνει το νερό που διέρχεται μέσα από αυτήν με ιονισμό ιόντων νιτρικού αργύρου.

Με βάση λοιπόν τη συγκεκριμένη εμπειρία μου κινήθηκα χθες και ανακάλυψα ότι υπάρχει και η - παρεμφερής - μέθοδος απολύμανσης με ιόντα χαλκού, που έχει ακριβώς (ή περίπου ακριβώς) τα ίδια αποτελέσματα με την απολύμανση με χρήση ιόντων νιτρικού αργύρου. Έτσι προμηθεύτηκα το διάλυμα BLUE MAGIC, το οποίο θα αρχίσω να χρησιμοποιώ με το επόμενο γέμισμα της δεξαμενής (σε λίγες μέρες, δηλαδή).

Για τους γνώστες και μόνο, έχω τα εξής ερωτήματα:

1. Πως συγκρίνεται η μέθοδος απολύμανσης με ιόντα με τις άλλες μεθόδους, ειδικά με τη χλωρίωση;
2. Πως συγκρίνονται μεταξύ τους οι δυο μέθοδοι απολύμανσης με ιόντα (χαλκού-αργύρου);
3. Είναι αναγκαίος κάποιος συνδυασμός μεθόδων;

Αν κάποιος ή κάποιοι έχουν ασχοληθεί, κάθε περαιτέρω σκέψη ή συμβουλή ευπρόσδεκτη.

Ευχαριστώ.

 

[pankrok]

Υπάρχουν συσκευές uv που δεν χρειάζονται χημικά (και επίσης χρησιμοποιουνται στα καράβια για αποστείρωση πόσιμου νερού ).

Βέβαια εσύ χρειάζεσαι και ανακυκλοφορια έτσι γιατί θα έχεις μεγάλη ποσότητα στάσιμο νερού στην δεξαμενή.

 

[costas EAR]

Αφού έκανες βιοχημική ανάλυση του νερού, αποφασισες να ξεκινήσεις χλωρίωση, άρα κάτι βρέθηκε, το οποίο ουσιαστικά με τη χλωρίωση το αντιμετωπισες και μάλλον επιτυχώς, αν και δεν αναφέρεις αν ξανακανες ανάλυση νερου εκ των υστέρων. Ίσως αυτό είναι το μόνο που χρειάζεται, ώστε να πεισθείς πως αρκεί η χλωρίωση.

Η UV λάμπα που αναφέρεται από τον φίλο, έχει 2 τρόπους χρήσης. Ο πρώτος είναι να δουλεύει συνεχώς με κυκλοφορητή μέσα στη δεξαμενή και να κρατά υπό έλεγχο τον πληθυσμό των ζωντανών οργανισμών εντός του νερού, χωρίς να εγγυάται μηδενισμό τους. Ο άλλος τρόπος είναι σε σειρά μόνο με την παροχή πόσιμου, μετά την δεξαμενή, όταν και αν αυτό ζητηθεί, οπότε τότε και μόνο τότε ανάβει ή λάμπα και αποστειρωνει πλήρως ότι περνάει. Μετά θέλει ένα απλό φίλτρο να κρατάει τα ψοφια.

 

[Παναγιώτης Μελάς]

Υπάρχουν συσκευές uv που δεν χρειάζονται χημικά (και επίσης χρησιμοποιούνται στα καράβια για αποστείρωση πόσιμου νερού ).

Βέβαια εσύ χρειάζεσαι και ανακυκλοφορία έτσι γιατί θα έχεις μεγάλη ποσότητα στάσιμο νερού στην δεξαμενή.

Είναι αλήθεια ότι η απολύμανση με συσκευή (λάμπα) UV με είχε απασχολήσει σοβαρά. Υπάρχουν όμως μερικά εμπόδια και δυσκολίες για τη χρήση της. Το κόστος, η αναγκαιότητα ανακυκλοφορίας όπως γράφεις και το σημείο τοποθέτησής της. Το τελευταίο ειδικά ήταν από τα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα, το οποίο, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος για την ποσότητα χρήσης του νερού, έκανε αυτή την επιλογή σχεδόν απαγορευτική.

Αφού έκανες βιοχημική ανάλυση του νερού, αποφάσισες να ξεκινήσεις χλωρίωση, άρα κάτι βρέθηκε, το οποίο ουσιαστικά με τη χλωρίωση το αντιμετώπισες και μάλλον επιτυχώς, αν και δεν αναφέρεις αν ξανάκανες ανάλυση νερού εκ των υστέρων. Ίσως αυτό είναι το μόνο που χρειάζεται, ώστε να πεισθείς πως αρκεί η χλωρίωση.

Ε, ναι, ασφαλώς η απόφαση για χλωρίωση πάρθηκε μετά από τη βιοχημική ανάλυση, η οποία εν προκειμένω, ήταν διπλή, η πρώτη πριν την είσοδο του νερού στη δεξαμενή και το φιλτράρισμα και η δεύτερη μετά από αυτήν. Και όντως, ενώ πριν τη δεξαμενή (δηλαδή σε αυτούσιο το πηγαδίσιο νερό) η ανάλυση έδειξε - όπως ήταν αναμενόμενο - παρουσία μικροοργανισμών (όχι σε ιδιαίτερα επικίνδυνα επίπεδα, αλλά παρουσία πάντως), μετά τη δεξαμενή (και τη χλωρίωσή της), η παρουσία τους μηδενίστηκε.

Η UV λάμπα που αναφέρεται από τον φίλο, έχει 2 τρόπους χρήσης. Ο πρώτος είναι να δουλεύει συνεχώς με κυκλοφορητή μέσα στη δεξαμενή και να κρατά υπό έλεγχο τον πληθυσμό των ζωντανών οργανισμών εντός του νερού, χωρίς να εγγυάται μηδενισμό τους. Ο άλλος τρόπος είναι σε σειρά μόνο με την παροχή πόσιμου, μετά την δεξαμενή, όταν και αν αυτό ζητηθεί, οπότε τότε και μόνο τότε ανάβει ή λάμπα και αποστειρώνει πλήρως ότι περνάει. Μετά θέλει ένα απλό φίλτρο να κρατάει τα ψόφια.

Τα είπα πιο πάνω σχετικά με τη λύση UV. Αυτά που αναφέρεις είναι απολύτως σωστά, αλλά υπήρχαν πρόσθετες τεχνικές δυσκολίες εφαρμογής UV εν σειρά, όπως έγραψα. Το δίκτυο από τη δεξαμενή προς το σπίτι είναι ολόκληρο εξωτερικά τοποθετημένο και εκτεθειμένο στο περιβάλλον. Μια συσκευή UV, τοποθετημένη εν σειρά, προϋποθέτει μόνιμη παροχή ηλεκτρικής ισχύος, εκτεταμένη παρέμβαση στο υπάρχον δίκτυο και εξασφάλιση από εξωτερικούς παράγοντες για ζημιές, φθορές ή και κλοπή (το τελευταίο δεν είναι καθόλου αμελητέος παράγοντας, ήδη μας έχουν κλέψει δυο συσκευές αυτόματου ποτίσματος μέσα σε μια και μόνη χειμωνιάτικη περίοδο). Εναλλακτικά, είχα σκεφτεί τοποθέτηση μεγάλων λυχνιών UV στην οροφή της δεξαμενής, προκειμένου να αποφύγω παρέμβαση στο δίκτυο (παλιά, αυτού του είδους τις παρεμβάσεις και το κόψε-ράψε στις σωληνώσεις, τις είχα για ψωμοτύρι, αλλά τώρα μεγαλώσαμε και δεν αντέχω και πολύ πια σε τέτοια), αλλά τόσο το κόστος όσο και η πιθανότητα ανάγκης κυκλοφορητή, με απέτρεψαν από αυτή τη λύση.

Επομένως, η απολύμανση με άλλους τρόπους (χλωρίωση ή άλλα πρόσθετα) έχει καταστεί πλέον η μοναδική προσιτή και εύκολη λύση. Γι αυτό και εστιάζω σε αυτά που αναφέρω στην αρχή. Και επ' αυτών αναζητώ γνώμες.

Ευχαριστώ πάντως και τους δυο σας για τις συμβουλές.
-

 

[costas EAR]

Λάμπα και τελικό φίλτρο, κάτω από τον πάγκο της κουζίνας, στην μία και μοναδική βρύση πόσιμου, αλλά δε χρειάζεται, αφού με τη χλωρίωση έχεις λύσει το θέμα.

 

[Παναγιώτης Μελάς]

Κώστα, σ' ευχαριστώ για την παρέμβαση. Η λύση που αναφέρεις είναι πραγματικά ιδανική, αλλά προϋποθέτει παρέμβαση στο δίκτυο (για τη λάμπα) και επιπλέον έξοδο για φίλτρο κάτω από τον πάγκο, ενώ υπάρχει ήδη ήδη φίλτρο πάγκου (ενεργού άνθρακα).

Επομένως, εξακολουθώ να εστιάζω, όσον αφορά τουλάχιστον στην υπόθεση "απολύμανση", σε λύση με πρόσθετο (χλώριο ή προϊόν ιόντων) μέσα στη δεξαμενή. Για το μετά την απολύμανση φιλτράρισμα για την παρακράτηση σωματιδίων και άλλων υποπροϊόντων, το φίλτρο του ενεργού άνθρακα - για το πόσιμο και μόνο - φρονώ ότι με καλύπτει πλήρως.

Αυτό, σύμφωνα με τον αντιπρόσωπο:
"...χρησιμοποιεί φίλτρο (ενεργού άνθρακα) με 0.5 micron απόλυτο το οποίο φιλτράρει το χλώριο και τις ενώσεις του, βαρέα μέταλλα (μόλυβδο), παθογόνους οργανισμούς & κύστες, οργανικά χημικά , άσχημες γεύσεις και μυρωδιές, χώμα, άμμο, σκουριά κ.α.

*Διατηρεί τα φυσικά μεταλλικά άλατα του νερού (Mg, Ca, K, Na)."

Αυτό που με απασχόλησε εξαρχής και ήταν και βασικός λόγος που άνοιξα και τη συζήτηση είναι κατά πόσον είναι προτιμότερη η χρήση προσθέτων με ιόντα (χαλκού εν προκειμένω), σε αντιδιαστολή με τη χλωρίωση.

Για τη συγκεκριμένη επιλογή έχω βρει αντικρουόμενες απόψεις, κάποιες υπέρ της πρώτης (οι περισσότερες) και κάποιες υπέρ της δεύτερης.

Καλό βράδυ και καλό τριήμερο.

 

[costas EAR]

Ε, έτσι είναι, και τα δύο είναι ήπια δηλητήρια, οπότε κάποιοι θα προτιμούν το ένα, άλλοι το άλλο, αναλόγως ... προτίμησης, σα το τι μάρκα τσιγάρα προτιμάς..

Εσύ, εφόσον έχεις τελικό φίλτρο ενεργού άνθρακα, προτίμησε όποιο κατακρατειται πλήρως από τον ενεργό άνθρακα, καθώς έτσι είναι σα να μην υπάρχει, σα να μη το προσθέτεις ποτέ.

Δηλαδή, χλωρίωση. Το χλώριο κατακρατειται πλήρως από τον ενεργό άνθρακα, τα ιόντα χαλκού, όχι.

Αντε, καλό ... φιλτράρισμα!