Η 4η του Brahms την 31/10/21 στο Μέγαρο

[musiclistener]

Με την ευκαιρία της παρουσίασης της 4ης του Brahms στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών την Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2021, ας την παρουσιάσουμε και γενικότερα ας της δώσουμε την προσοχή που της αρμόζει και εδώ στο site. Θα αναφέρω εγώ μερικά γενικά στοιχεία αλλά ευτυχώς υπάρχουν πολλοί καταλληλότεροι από μένα στο φόρουμ για να γράψουν, ελπίζω και εύχομαι, για αυτήν την αριστουργηματική συμφωνία του Brahms.
Είναι η τελευταία συμφωνία που ολοκλήρωσε ο συνθέτης. Παρουσιάστηκε το 1885 από την Meininger Orchestra(η ορχήστρα του δουκάτου του Saxe-Meiningen με έτος ίδρυσης το 1690) με μαέστρο τον Hans von Bulow, προσωπικό φίλο του συνθέτη. Δεν έχει και πολύ σχέση με τις 3 προηγούμενες συμφωνίες και τα 4 μέρη της παρουσιάζουν μια αυτονομία. Δεν υπάρχει περίπτωση να την ακούσεις και να μην σου μείνει στο μυαλό. Δεν είναι όμως και εύκολη, χρειάζεται πολλά ακούσματα για να εμβαθύνεις, ειδικά το τέταρτο μέρος, που είναι εύκολο να το παρεξηγήσεις.
Το έργο έχει παρουσιασθεί από όλα τα μεγαθήρια μαέστρους. Προσωπική προτίμηση είναι με τον jochum και ένας παλιός φίλος μου συνέστησε την εκτέλεση με τον Markevich και την Lamoureux Paris και τον ευχαριστώ γιαυτό. Φυσικά δεν υστερούν του Carlos Kleiber με την Φιλαρμονική της Βιέννης, του Karajan, Bernstein κλπ.
Δεν ξέρω, αλλά το εύχομαι, να ηχογραφηθεί και αυτή η εκτέλεση στο Μέγαρο.

 

[Prince]

Με την ευκαιρία της παρουσίασης της 4ης του Brahms στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών την Κυριακή 31 Οκτωβρίου 2021, ας την παρουσιάσουμε και γενικότερα ας της δώσουμε την προσοχή που της αρμόζει και εδώ στο site. Θα αναφέρω εγώ μερικά γενικά στοιχεία αλλά ευτυχώς υπάρχουν πολλοί καταλληλότεροι από μένα στο φόρουμ για να γράψουν, ελπίζω και εύχομαι, για αυτήν την αριστουργηματική συμφωνία του Brahms.
Είναι η τελευταία συμφωνία που ολοκλήρωσε ο συνθέτης. Παρουσιάστηκε το 1885 από την Meininger Orchestra(η ορχήστρα του δουκάτου του Saxe-Meiningen με έτος ίδρυσης το 1690) με μαέστρο τον Hans von Bulow, προσωπικό φίλο του συνθέτη. Δεν έχει και πολύ σχέση με τις 3 προηγούμενες συμφωνίες και τα 4 μέρη της παρουσιάζουν μια αυτονομία. Δεν υπάρχει περίπτωση να την ακούσεις και να μην σου μείνει στο μυαλό. Δεν είναι όμως και εύκολη, χρειάζεται πολλά ακούσματα για να εμβαθύνεις, ειδικά το τέταρτο μέρος, που είναι εύκολο να το παρεξηγήσεις.
Το έργο έχει παρουσιασθεί από όλα τα μεγαθήρια μαέστρους. Προσωπική προτίμηση είναι με τον jochum και ένας παλιός φίλος μου συνέστησε την εκτέλεση με τον Markevich και την Lamoureux Paris και τον ευχαριστώ γιαυτό. Φυσικά δεν υστερούν του Carlos Kleiber με την Φιλαρμονική της Βιέννης, του Karajan, Bernstein κλπ.
Δεν ξέρω, αλλά το εύχομαι, να ηχογραφηθεί και αυτή η εκτέλεση στο Μέγαρο.

Είναι ενδιαφέρον ότι έδωσες έμφαση στην επικείμενη παρουσίαση της 4ης του Brahms, αν και το σημαντικό ζήτημα είναι το όλο εγχείρημα, το όλο project που θα πραγματοποιηθεί από τις 27 έως και τις 31 τρέχοντος, όπου θα ερμηνευθούν και οι τέσσερις Συμφωνίες των Schumann & Brahms (!) και το πλέον ενδιαφέρον με μία από τις πλέον καλά εγκατεστημένες Ορχήστρες της Γερμανίας, την Staatskapelle Berlin υπό την διεύθυνση του αρκούντως έμπειρου και άξιου Daniel Barenboim!
Μάλιστα η αντιπαράθεση κάθε Συμφωνίας του ενός συνθέτη με εκείνου του ετέρου (η 1η του Schumann μαζί με την 1η του Brahms κοκ.) αποτελεί όντως μία πολύ ενδιαφέρουσα προσπάθεια περαιτέρω εμβάθυνσης των πολύπλευρων και πολύσημων αυτών έργων.
Φυσικά, η 4η του Brahms είναι ένα αριστούργημα της Συμφωνικής Μουσικής και, αναμφισβήτητα, αξίζει της προσοχής, της μελέτης και της περαιτέρω εμβάθυνσης από την πλευρά κάθε συνεπούς μουσικόφιλου. Σε αντίθεση με τις άλλες τρεις Συμφωνίες του συνθέτη, η 4η είναι γραμμένη στη μάλλον σπάνια χρησιμοποιούμενη κλίμακα της μι ελάσσονος (άλλο λαμπρό παράδειγμα η 9η του Dvorak ή η 10η του Shostakovich). Οι τρεις πρώτες κινήσεις κινούνται, λίγο ή πολύ, σε φορμαλιστικά πρότυπα που δεν εκπλήσσουν πολύ, πέρα από τον πάντα εξαιρετικό τρόπο χρήσης των μουσικών και ορχηστρικών μέσων που επιχειρεί ο συνθέτης. Η τέταρτη κίνηση αποτελεί μία Συμφωνική πρωτοτυπία, τόσο ως προς τη φόρμα όσο και ως προς την ενορχήστρωση, καθόσον πρόκειται για μία Passacaglia, μία μορφή φόρμας από την εποχή του Μπαρόκ, στη βάση θέματος και πολύ σύντομων/γρήγορων παραλλάγων. Στην τελευταία αυτή κίνηση, που συνήθως διαρκεί γύρω στα 10-11 λεπτά, ο συνθέτης μας παρουσιάζει ένα θέμα (στην τονική ελάσσονα), 30 παραλλαγές (στις τονική ελάσσονα και μείζονα, στη Λα μείζονα και την Ντο μείζονα), μία Coda (με συνεχείς μετατροπίες) και την τελική επανέκθεση του θέματος, πάλι στην τονική ελάσσονα.
Οι ηχογραφήσεις των Συμφωνιών του Brahms αποτελούν ένα άλλο κορεσμένο πεδίο πολλών και αξιόλογων ηχογραφήσεων. Σχεδόν κάθε σοβαρός μαέστρος έχει επιχειρήσει, σε αρκετές περιπτώσεις, πάνω από μία φορά να ηχογραφήσει τα έργα αυτά. Ως εκ τούτου, καλόν θα ήταν, για κάθε συνεπή μουσικόφιλο, να έχει, σε κάποια μορφή, όσο γίνεται περισσότερες ηχογραφήσεις των Συμφωνιών αυτών. Ενδεικτικά μπορώ να αναφέρω τις ηχογραφήσεις των Karajan, Bernstein, Celibidache, Rattle, Wand, Jansons κ.α. Σε εξαιρετικό επίπεδο audiophile, η Pentatone έχει κάνει εντυπωσιακή δουλειά με τον Marek Janowski και την Συμφωνική Ορχήστρα του Pittsburgh. Με την ίδια Ορχήστρα, ο Manfred Honeck ηχογράφησε (πολύ πρόσφατα) την 4η του Brahms σε μία παραγωγή state of the art, ως αναμένεται από την Αμερικανική Reference Recordings. Πάντως, η ηχογράφηση αναφοράς, και όχι μόνον για μένα, θα είναι πάντα η εξαίσια ερμηνεία του one and only Carlos Kleiber (στην DG).
Ως προς το να ηχογραφηθεί η ερμηνεία που θα ακουσθεί στις 31 τρ. στο Μέγαρο Μουσικής μάλλον δεν θα χρειασθεί, καθόσον η ίδια Ορχήστρα με τον ίδιο Μαέστρο έχουν ηχογραφήσει από το 2017 όλες τις Συμφωνίες του συνθέτη, στην DG. O Barenboim τις είχε ηχογραφήσει, αρκετά χρόνια πριν, και με τη Chicago S.O., στην Erato (νυν Warner).
Θα ήταν, πάντως, άδικο να μην τονισθεί και η αξία των άλλων τριών Συμφωνιών του συνθέτη, όπου η κάθε μία αποτελεί και ένα νέο και μοναδικό επίτευγμα στη Συμφωνική Μουσική. Ειδικά, η 1η του Συμφωνία είναι από τα κορυφαία αριστουργήματα του συνόλου του ορχηστρικού ρεπερτορίου.

 

[musiclistener]

Σαφώς και δεν εννοώ ότι οι υπόλοιπες συμφωνίες δεν είναι άξιες προσοχής ή δεν είναι σημαντικές. Απλά επειδή για εμάς που κατοικούμε εκτός των τοιχών το 5ήμερο είναι πρόβλημα αναγκαζόμαστε να διαλέξουμε. Για τους εντός των τοιχών είναι φυσικά μεγάλη ευκαιρία και από ορχήστρα και από μαέστρο και φυσικά από υλικό!!!. Οπότε εγώ πιεζόμενος από τον χρόνο αναγκαστικά έπρεπε να διαλέξω και διάλεξα την τέταρτη. Ελπίζω να δώ και κανέναν γνωστό.

 

[Prince]

Σαφώς και δεν εννοώ ότι οι υπόλοιπες συμφωνίες δεν είναι άξιες προσοχής ή δεν είναι σημαντικές. Απλά επειδή για εμάς που κατοικούμε εκτός των τοιχών το 5ήμερο είναι πρόβλημα αναγκαζόμαστε να διαλέξουμε. Για τους εντός των τοιχών είναι φυσικά μεγάλη ευκαιρία και από ορχήστρα και από μαέστρο και φυσικά από υλικό!!!. Οπότε εγώ πιεζόμενος από τον χρόνο αναγκαστικά έπρεπε να διαλέξω και διάλεξα την τέταρτη. Ελπίζω να δώ και κανέναν γνωστό.

Δεν ήταν προσωπική η παρατήρησή μου για τη σημασία των άλλων τριών Συμφωνίων του Brahms. Περισσότερο είχε να κάνει ως μία νέα δήλωση/επιβεβαίωση ότι και οι τέσσερις Συμφωνίες του συνθέτη είναι εξαιρετικά σημαντικές, η κάθε μία για τη μοναδικότητά τους.
Κοίταξε να απολαύσεις και την 4η του Schumann. Αρκετά διαφορετική από αυτήν του Brahms, αλλά σπουδαία στην ιδιαιτερότητά της. Ελπίζω ο Barenboim να επιλέξει να παίξει την πρώτη version της Συμφωνίας με το εκτεταμένο Φινάλε.
Ειρήσθω εν παρόδω ότι και τις Συμφωνίες του Schumann τις έχει ηχογραφήσει ο Barenboim δις, ωσαύτως μία με τη Chicago S.O. (στη DG) και μία με τη Staatskapelle Berlin (στην τότε Teldec).