Αποκρυπτογράφηση των χροιών

[Bhutia]

Η σαφής αντίληψη της χροιάς έχει αποκτήσει μυθικές διαστάσεις,μιά κι εξαρτάται από τη φασματική δομή του εκάστοτε ηχητικού σήματος και τη συναισθηματική διέγερση που δύναται να προκαλεί.Οπότε ξεκινάει εδώ ένα νήμα με σκοπό την αποκρυπτογράφηση στο μέτρο του δυνατού γιά το ΄΄επίμαχο΄΄ αυτό ζήτημα...

Η πλήρης αντίληψη των σύνθετων ήχων που μας περιτριγυρίζουν (μουσικών και μη) προϋποθέτει εκείνες τριών επιμέρους ιδιοτήτων:

Ακουστότητα ή Ηχηρότητα (Loudness),Τονικό Ύψος (Pitch) και Ηχόχρωμα (Timbre).

Ο ορισμός γιά την αποκαλούμενη ΄΄χροιά΄΄ συχνά δίδεται ως εξής:
"Εκείνη η ιδιότητα μέσω της οποίας ο ακροατής δύναται να ξεχωρίσει ως ΄΄ανόμοιους΄΄ δύο ήχους παρουσιαζόμενους υπό τις ίδιες συνθήκες κι έχοντες την ίδια ηχηρότητα και τονικό ύψος"(ANSI,1994).
Οι διαφορές στην ποιότητα του ηχοχρώματος είναι που παρέχουν ολοκληρωμένη αναγνώριση του συνόλου των ακουστικών αντικειμένων (μουσικά όργανα,φωνές,ήχοι περιβάλλοντος,κτλ).

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

Ο τρόπος με τον οποίο κατανέμεται η ηχητική ενέργεια στο πεδίο της συχνότητας αποτελεί κύριο παράγοντα καθορισμού του ηχοχρώματος.Ξεκινώντας από την απλούστερη περίπτωση των καθαρών τόνων (ημιτονοειδών),έχει αποδειχθεί ότι η μεταβολή στη συχνότητα συνεπάγεται διαφοροποίηση τόσο του αντιλαμβανομένου τονικού ύψους όσο και της χροιάς.Το παρόν ηχητικό αρχείο περιλαμβάνει ημιτονοειδές του οποίου η συχνότητα αυξάνεται σταδιακά από τα 50Hz μέχρι την τιμή των 5000Hz

Πρώτος ο Helmholtz προσάρτησε την αντίληψη της χροιάς στην φασματική κατανομή των ηχητικών κυμάτων,εστιάζοντας στο τμήμα ΄΄σταθεράς κατάστασης΄΄(sustain) ενός σήματος.Η πρωτόλεια θεώρησή του δεν έλαβε φυσικά υπόψη τους παράγοντες της ατάκας/απαρχής του ηχητικού σήματος,ούτε και τις διακυμάνσεις του φάσματος στο πεδίο του χρόνου.

Aς θεωρήσουμε ως απλοποιημένο παράδειγμα ένα βιολί που παίζει τη νότα ΄΄Λα΄΄ κάτω από το Μεσαίο ΄΄Ντο΄΄,γνωστή και ως...Λα3 .Απεικονιζόμενο το σήμα της νότας σε καθοδικό παλμογράφο,μοιάζει σε ΄΄πριονωτή΄΄ καμπύλη (άρτιες και περιττές αρμονικές),χάρη στην εφαρμοζόμενη πίεση σε συνδυασμό με την επιστρωμένη ρητίνη στις ίνες του δοξαριού.

Κατά την εγκάρσια ολίσθησή του επί της χορδής του βιολιού,εκείνη προσκολλάται προσωρινά,ελκύεται και αφήνεται ακολούθως ελεύθερη να πάλλεται σ'εναν επαναλαμβανόμενο κύκλο.Ο ήχος της ενισχύεται από τις δονήσεις της γέφυρας που μεταδίδονται στο σώμα του οργάνου και τα στάσιμα κύματα που παράγονται εντός αυτού.

Το άνω δεξί γράφημα συμβολίζει την αντίληψη του ήχου της νότας από το ακουστικό μας σύστημα στο πεδίο της συχνότητας,μέσω του ταχύ μετασχηματισμού Fourier.Μιά θεμελιώδης συχνότητα 220 Hz με τη συνοδεία σειράς αρμονικών 440,660,880 Hz,κ.ο.κ.

Ας υποθέσουμε κατόπιν ότι η ίδια νότα καλείται ν'αναπαραχθεί από άλλο μουσικό όργανο,λ.χ. ένα τσέλο.Στη δεύτερη περίπτωση ο παλμογράφος θ'απεικόνιζε διαφοροποιημένη καμπύλη,διότι η διέγερση της χορδής και η ενίσχυση μέσω συντονισμού από το σώμα του οργάνου θα υπάκουαν στη διαφορετική κατασκευή.Το ακουστικό μας σύστημα θ'αντιλαμβανόταν την ίδια νότα (αφού το συχνοτικά ύψη της θεμελιώδους και των ακέραιων αρμονικών αυτής θα ήταν τα ίδια),πλην όμως ο ήχος αυτής δεν θα ήταν ταυτόσημος με την πρώτη περίπτωση.

Αιτία γι αυτό είναι το γεγονός ότι θα υπήρχε διαφορά στο σχετικό πλάτος ανάμεσα στις αντίστοιχες αρμονικές(1η,2η,3η,κ.ο.κ.).Ως εκ τούτου θεωρούμε ότι το τσέλο λ.χ. έχει διαφορετικό ηχόχρωμα (χροιά) από το βιολί.Παρόμοιες διακρίσεις ως προς το ηχόχρωμα μπορούν επίσης να προκύψουν μεταξύ ομοειδών μουσικών οργάνων (εξαιτίας διαφορών στην κατασκευή τους) ή/και διαφορετικών σολίστ γιά το ίδιο όργανο (παραλλαγές στην τεχνική παιξίματος).

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

Το ακουστικό μας σύστημα γενικά δείχνει ιδιαίτερη εύνοια στην αντίληψη συνδυασμών θεμελιώδους και αρμονικών (ακέραια πολλαπλάσια).Γιά παράδειγμα,ο συνδυασμός ενός καθαρού τόνου 1000 Hz με καθαρό τόνο 3000 Hz θα γίνει αισθητός ως πιό ευχάριστος και ΄΄σύμφωνος΄΄ από έναν αντίστοιχο συνδυασμό λ.χ. 1000 και 3100 Hz.

Το ηχόχρωμα είναι μιά πολυδιάστατη ιδιότητα.Δεν υπάρχει μία και μοναδική κλίμακα κατά μήκος της οποίας να μπορούν να καταταχθούν και να συγκριθούν μεταξύ τους οι χροιές διαφορετικών ήχων.Στην προσπάθεια περιγραφής του φάσματος ενός ήχου κατά τρόπο που να συσχετίζεται με την υποκειμενική αντίληψη του ηχοχρώματος,οι Plomp et al επέδειξαν ότι οι αντιληπτικές διακρίσεις μεταξύ διαφορετικών ήχων-όπως φωνήεντα και σταθεροί τόνοι παραγόμενοι από μουσικά όργανα- είχαν στενή σχέση με διαφορές στο φάσμα των ήχων,όταν τούτο καθοριζόταν ως σύνολο από ενεργειακές στάθμες επί 18 διαδοχικών συχνοτικών ζωνών πλάτους τριτοκτάβας.

Εύρος ζώνης ίσο με εν τρίτον οκτάβας είναι ελάχιστα μεγαλύτερο από το Ισοδύναμο Ορθογωνίου Εύρους Ζώνης γιά το αντίστοιχο Ακουστικό φίλτρο στο μεγαλύτερο τμήμα του ακουστού φάσματος.Κατά συνέπεια η χροιά ενός ήχου συναρτάται με το προξενούμενο μοτίβο διέγερσης των περιοχών της βασικής μεμβράνης,αφού σχετίζεται με τις σχετικές στάθμες που θ'αποδοθούν στην έξοδο εκάστοτε ακουστικού φίλτρου.Εικάζεται πως ο απαραίτητος αριθμός παραμέτρων γιά τον χαρακτηρισμό του ηχοχρώματος περιορίζεται από τον αριθμό των ERBN που απαιτούνται γιά την κάλυψη του ακουστού φάσματος.Όσον αφορά σταθερούς στο πεδίο του χρόνου τόνους σχετικούς με Ομιλία και Μουσική,το ηχόχρωμα προσδιορίζεται κυρίως από τα πλάτη των επιμέρους συνιστωσών τους ενώ οι διαφορές φάσης μεταξύ τους παίζουν μικρότερο ρόλο.

Προεκτείνοντας τη στατική θεώρηση της χροιάς,τα παρακάτω γραφήματα απεικονίζουν δύο περιπτώσεις σχετικά απλών κυματομορφών προερχομένων από συμβολή ενός σταθερού καθαρού τόνου 1000 Hz επί ενός δευτέρου με συχνοτικό ύψος 3000 Hz και το ήμισυ του πλάτους σε σ΄τγκριση με τον πρώτο.Οι δύο κυματομορφές διαφέρουν ως προς το ότι στο δεξί γράφημα το ημιτονοειδές κύμα των 3000 Hz βρίσκεται σε διαφορά φάσης 180 μοιρών ως προς εκείνο των 1000 Ηz.

Θεωρώντας το χαμηλότερο συχνοτικά ως θεμελιώδη και το υψηλότερο (ακέραιο πολλαπλάσιο) ως την τρίτη αρμονική,έχει αποδειχθεί πως για το δεύτερο απλό σήμα με την αρμονική σε αντίστροφη φάση ως προς τη θεμελιώδη, αντιλαμβανόμαστε ΄΄χροιά΄΄ όμοια μ'εκείνη του πρώτου,παρά τις εμφανείς διαφορές μεταξύ τους στο πεδίο του χρόνου.

Τούτο οφείλεται στο ότι η ακουστική μας αντίληψη έχει διαμορφωθεί από την εξελικτική διαδικασία κατά τρόπον ώστε να εμφανίζει γιά την αναγνώριση της χροιάς μεγαλύτερη ευαισθησία στις διαφορές πλάτους παρά γιά τις διαφορές φάσης μεταξύ των επιμέρους συνιστωσών.Ο προσδιορισμός της θέσης μιάς ηχητικής πηγής στο χώρο χάρη στην επεξεργασία των φασικών διαφορών μεταξύ των κυμάτων που έφταναν σε καθένα από τα δύο αυτιά ήταν πολύ χρήσιμη γιά την επιβίωση των προϊστορικών μας προγόνων.Αντίθετα,η δραστική διαφοροποίηση του αντιλαμβανομένου ηχοχρώματος όταν μεταβάλλονταν οι σχετικές θέσεις πηγής-ακροατή δεν τύγχανε ανάλογης χρησιμότητας.Πρόκειται γιά ένα στοιχειώδες ζήτημα φυσικής επιλογής...(Άσχετα αν η αναρρίχηση της ακρόασης σε ΄΄χαϊενδικό΄΄ επίπεδο είχε ως αποτέλεσμα την ανάδειξη χομπιστών που υπερηφανεύονται γιά την ικανότητά τους να διακρίνουν ανεπαίσθητες φασικές διαφορές με την ίδια ευχέρεια που ξεχωρίζει ΄΄η μέρα με τη νύχτα΄΄ .

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

Οι Kendall et al(1999) έχουν υποστηρίξει ότι η αποκαλούμενη ΄΄ένρινη ποιότητα΄΄ καταλαμβάνει την κύρια διάσταση του ηχοχρώματος.Συνδέεται ακολούθως με την παράμετρο του ΄΄φασματικού κέντρου βάρους΄΄ η οποία εκπροσωπεί την ενεργειακή κατανομή στο φάσμα σύνθετου σήματος.Υψηλές τιμές αντιστοιχούν σε μεγαλύτερο ποσοστό παρούσας ηχητικής ενέργειας στις υψηλές συχνοτικές συνιστώσες και συνεπάγονται ένρινη σύσταση.Χαμηλότερες τιμές σημαίνουν μεγαλύτερο ποσοστό παρούσας ενέργειας σε χαμηλές συνιστώσες και οξείς ή αμβλείς ήχους.Το παρόν ηχητικό αρχείο περιέχει ζεύγος σύνθετων τόνων,εχόντων την ίδια θεμελιώδη (220Hz) και συνολικό αριθμό πολλαπλασίων συνιστωσών (7),διαφέροντας ως προς τις τιμές φασματικού κέντρου βάρους.(Ο πρώτος διακρίνεται από τη μικρότερη και ο δεύτερος από τη μεγαλύτερη)

Τα φαινόμενα κατά τη διέγερση και συντονισμό στο σώμα οργάνου (ή στις φωνητικές χορδές) οδηγούν σε ενίσχυση συγκεκριμένων φασματικών ζωνών στους παραγόμενους από αυτά ήχους.Εφόσον εμφανίζονται αυτές εντός σταθερών και δεδομένων τιμών στο πεδίο της συχνότητας-ανεξαιρέτως από το συχνοτικό ύψος της θεμελιώδους που αποδίδεται κάθε φορά- αποτελούν τις λεγόμενες ζώνες ΄΄ιδιοσυχνοτήτων΄΄(formants) οι οποίες συντελούν στην αναγνώριση του ηχοχρώματος γιά το ομόλογο όργανο ή φωνή.

Παίζουν μάλιστα καίριο ρόλο στη διάκριση των διαφορών ανάμεσα σε ήχους φωνηέντων εφαρμοζόμενες στην αναγνώριση του προφορικού λόγου και τους ηλεκτρονικούς συνθετητές ήχων.

Όπως έχει αναλυθεί στη ΄΄Λειτουργία της ακοής΄΄,με την άνοδο της συχνότητας αυξάνεται ακολούθως και το εύρος εκάστοτε υπεύθυνης κρίσιμης συχνοτικής ζώνης.Είναι δεδομένο ότι διαδοχικές αρμονικές τάξεων ανωτέρων της πέμπτης έως την έβδομη (ανάλογα με το όργανο) ανήκουν στην ίδια ΚΣΖ (ανεξάρτητα του συχνοτικού ύψους της θεμελιώδους).

Οι αρμονικές κατώτερης τάξης αναλύονται οπωσδήποτε από ξεχωριστές ΚΣΖ.Εκτιμάται έτσι ότι η επεξεργασία των επτά πρώτων αρμονικών είναι κρίσιμη στην αντίληψη της χροιάς,ενώ οι ανώτερες ταρμονικές ην επηρεάζουν όχι αυτόνομα αλλά μάλλον ως συμπλέγματα εντός της ιδίας ΚΣΖ.

Τα ταλαντούμενα διακοπτικά ελάσματα του αρμονίου,το τενόρο σαξόφωνο,η τρομπέτα,το βιολί,η φωνή ενός επαγγελματία τραγουδιστή της όπερας,κ.α.αποτελούν χαρακτηριστικά σήματα με αυξημένο ενεργειακό περιεχόμενο στις ανώτερες αρμονικές τους.Παραδείγματα οργάνων χωρίς ιδιαίτερο ενεργειακό περιεχόμενο στις ανώτερης τάξης αρμονικές είναι οι φυσητήρες principal8' & gedackt8' του εκκλησιαστικού οργάνου,το κλαρινέτο,όμποε,φλάουτο,τρομπόνι,γαλλικό κόρνο και η τούμπα

Η αναφερόμενη από πρότυπες ομάδες ακροατών χροιά γιά τα μέλη της δεύτερης ομάδας σε σύγκριση μ'εκείνα της πρώτης,περιγράφεται ως "λιγότερο λαμπρή (ή στριγγή)","μουντή","λιγότερο οξεία".Επιπλέον διάκριση στη δεύτερη ομάδα μπορεί να γίνει ανάμεσα στα όργανα που αποδίδουν όλες τις αρμονικές μέχρι την 5η-7η (κλαρινέτο,όμποε,φλάουτο) και σ'εκείνα των οποίων οι νότες διαθέτουν ενεργειακό περιεχόμενο στις χαμηλότερες μονάχα αρμονικές (principal8',gedackt8',τρομπόνι,γαλλικό κόρνο,τούμπα).Η έβδομη αποτελεί μιά από τις χαμηλότερες αρμονικές που δεν αναλύονται αυτόνομα από το ακουστικό σύστημα-εφόσον η έκτη και η όγδοη αρμονική παρουσιάζουν ταυτόχρονα ενεργειακό περιεχόμενο.

Νότες με αποκλεισμένη την 7η αρμονική έχουν χροιά που παραπέμπει λιγότερο σε ήχο από ταλάντωση ελάσματος ή γλωττίδας πνευστού.Στο κλαρινέτο η 7η είναι παρούσα αλλά η 5η και η 6η ισχνές ενεργειακά.Η ενεργειακή επικράτηση περιττών αρμονικών όπως στην περίπτωση του κλαρινέτου,έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του ΄΄ένρινου΄΄ χαρακτήρα της αντιλαμβανόμενης χροιάς(Benade et al,1988).Το ιδιαίτερο ηχόχρωμα των κρουστών που παράγεται μέσω του εξαναγκασμού σε δόνηση από το χτύπημα ράβδων,μεμβρανών ή πλακών οφείλεται στην οξεία ατάκα και την ύπαρξη πληθώρας μη αρμονικών συνιστωσών.
(...)

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

Εκτός όμως από τα επιμέρους ενεργειακά περιεχόμενα,καίριο ρόλο γιά την τελική διαμόρφωση της χροιάς των σύνθετων ηχητικών σημάτων παίζουν επίσης διακυμάνσεις στο πεδίο του χρόνου.Με αυτό το δεδομένο,ο Plomb έχει διατυπώσει έναν σαφέστερο ορισμό εφαρμοζόμενο στους σταθερούς τόνους:

"Ηχόχρωμα καλείται εκείνη η ιδιότητα του ακουστικού αισθητηρίου,μέσω της οποίας ο ακροατής μπορεί να κρίνει ότι δύο σταθεροί σύνθετοι τόνοι έχοντες την ίδια ηχηρότητα,τονικό ύψος και διάρκεια είναι ανόμοιοι".Υπό αυτή τη θεώρηση,η αποδιδόμενη χροιά εξαρτάται κυρίως από τα σχετικά μεγέθη των μερικών συχνοτικών πολλαπλασίων(partials) των τόνων.

Από μόνες τους οι διαφοροποιήσεις στο πλάτος αρμονικών κατά τη ΄΄στατική΄΄ θεώρηση της χροιάς δεν είναι ικανές ν'αποδώσουν στο σύνολο των μουσικών περιπτώσεων απόλυτη ταυτοποίηση λ.χ. ενός οργάνου στην αντίληψη του ακροατή.Γιά παράδειγμα,κατά τη ζωντανή ακρόαση της ορχήστρας εντός μιάς λυρικής αίθουσας η αντιλαμβανόμενη χροιά των οργάνων αυτής μεταβάλλεται σε διαφορετικές τοποθεσίες εντός του χώρου της αίθουσας.Το πλάτος και η φάση των συνιστωσών ενός σύνθετου ήχου δύνανται να μεταβληθούν αποφασιστικά από την πορεία διάδοσης και τις ανακλάσεις εντός του χώρου ακρόασης (Watkins,1991).

Στην πράξη η αναγνώριση ενός συγκεκριμένου ηχοχρώματος εξαρτάται από επιπρόσθετους παράγοντες,κατατασσόμενους από το Schouten(1968) ως εξής:

-Ο βαθμός περιοδικότητας(με τονικό ύψος γιά ρυθμούς επανάληψης λαμβάνοντες τιμές μεταξύ 20-20000) ή μη(θορυβικός χαρακτήρας) του ήχου.

-Η σταθερότητα ή διακύμανση της περιβάλλουσας πλάτους της κυματομορφής στο πεδίο του χρόνου-σε συνδυασμό με τον τύπο των διακυμάνσεων στη δεύτερη περίπτωση.

-Ο βαθμός μεταβολής άλλων παραμέτρων του ήχου (λ.χ.φασματικό περιεχόμενο,περιοδικότητα) ως συνάρτηση του χρόνου.

-Η δομή των ήχων που προηγούνται κι εκείνων που έπονται.


Σε μιά εκτεταμένη μελέτη των παραγόντων που επηρεάζουν την αναγνώριση της χροιάς κάθε οργάνου,ο Grey(1977) ανέφερε τρείς σημαντικές παραμέτρους:

-Την ολική κατανομή της ηχητικής ενέργειας στο συχνοτικό φάσμα που αντιπροσωπεύει τη σταθερή κατάσταση του φθόγγου,η οποία συνδέεται με την αποκαλούμενη ΄΄οξύτητα΄΄ της χροιάς.

-Συνιστώσες (πιθανότατα μη αρμονικές) υψηλής συχνότητας και χαμηλού πλάτους στο ξεκίνημα της ατάκας.

-Το βαθμό συγχρονισμού για τις ανώτερης τάξης συνιστώσες μέσα στο μεταβατικό διάστημα της απαρχής,κατά πόσο δηλαδή το ενεργειακό τους περιεχόμενο ξεκινά ν'αυξάνεται ταυτόχρονα και με τον ίδιο ρυθμό ανόδου.

Οι ίδιοι οι ήχοι των ακουστικών οργάνων δεν έχουν αποκλειστικά περιοδική σύσταση.Οι εκπεμπόμενες συνιστώσες δύνανται να μην είναι προκαθορισμένα ακέραια πολλαπλάσια μιάς σταθερής θεμελιώδους συχνότητας,αλλά να εμφανίζουν μικρές διακυμάνσεις του τονικού τους ύψους στο πεδίο του χρόνου.Εάν οι συγκεριμένες διακυμάνσεις δεν αναπαραχθούν,τότε ο ήχος ορισμένων οργάνων (λ.χ. soprano σαξόφωνο) δεν ανασυντίθεται με υψηλή πιστότητα,ενώ σε περιπτώσεις άλλων οργάνων (λ.χ. όμποε) η σημασία τους είναι συγκριτικά μικρότερη.

(συνεχίζεται...)

 

[Gebreselassie]

:607::607:

...

 

[acoustics]

....η χροιά και το ηχόχρωμα είναι το ίδιο πράμα?

 

[costas EAR]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

μπράβο ρε συ μπούτια...

 

[Costas Coyias]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

(...)

Παρόμοιες διακρίσεις ως προς το ηχόχρωμα μπορούν επίσης να προκύψουν μεταξύ ομοειδών μουσικών οργάνων(εξαιτίας διαφορών στην κατασκευή τους) ή/και διαφορετικών σολίστ γιά το ίδιο όργανο(εξαιτίας διαφορών στην τεχνική παιξίματος).

Κάτι που καταλήγει στη διαφορετική ερμηνεία το κομματιού.

 

[Manos58]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

:622:
Για μια ακομα φορα

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

(...)
Ο ήχος πολλών οργάνων περιλαμβάνει επίσης συνιστώσες θορυβικής υφής.Το φλάουτο λ.χ. έχει σχετικά απλή αρμονική δομή,όμως οι συνθετικοί τόνοι μέ παρόμοια αρμονική δομή δεν ακούγονται σα να προέρχονται από φλάουτο,παρά μόνο στην περίπτωση όπου ένα ανεπαίσθητο ΄΄φύσημα΄΄ θα προηγείται κάθε εκπεμπόμενης νότας.

Η φασματική κατανομή ενέργειας δεν αποτελεί τον αποκλειστικό παράγοντα καθορισμού της χροιάς.Moλονότι το ίδιο μουσικό όργανο δύναται ν'αποδώσει νότες που διακρίνονται από ευρεία διακύμανση στις φασματικές κατανομές ηχητικής ενέργειας όταν παίζονται σε διαφορετικά επίπεδα ηχηρότητας(Butler,1992) ή μουσικά κλειδιά,δεν παύει να διατηρεί την ηχοχρωματική του ταυτότητα.Αντίστροφα,εάν διατηρηθεί σταθερή η φασματική κατανομή ενέργειας επί της τονικής ζώνης παιξίματος του ιδίου μουσικού οργάνου,τα προκύπτοντα ηχοχρώματα δεν μεταδίδουν αρκετά πειστικά την ηχοχρωματική ταυτότητά του.

Ήχος βιολιού που παίζει Ντο4

ο ήχος από το ίδιο όργανο μετατιθέμενος σε Ντο5 μέσω αλλαγής του κλειδιού,αλλά με διατήρηση της ίδιας ενεργειακής κατανομής

ο ήχος μετατιθέμενος αντίστοιχα σε Ντο3

Παράλληλα,αρκετές μελέτες οι οποίες συνίστανται στη βηματική μεταμόρφωση των φασματικών κατανομών ενέργειας από το ένα μουσικό όργανο στο άλλο,έχουν επιδείξει ότι η αντίληψη της χροιάς ακολουθεί συνεχή πορεία αντί διακεκομμένη ανά διακριτές κατηγορίες:Η αντίληψη της χροιάς δεν μετατοπίζεται απότομα από την ταυτοποίηση του ενός οργάνου στο άλλο σε κάποιο ρυθμισμένο σημείο κατά τη διαδικασία μετάβασης.Αντίθετα,εμφανίζεται να μεταβάλλεται προοδευτικά ακολουθώντας το ηχητικό ερέθισμα.

Το παρόν αρχείο περιέχει ένα ενδεικτικό παράδειγμα ηχητικής μεταμόρφωσης:Ο τόνος Ντο4 παιζόμενος αρχικά από Γαλλικό κόρνο μεταβαίνει σταδιακά (σε δέκα βήματα) στον ίδιο τόνο παιζόμενο από Bb κλαρινέτο.

Οι παραπάνω παρατηρήσεις οδηγούν στη βάσιμη υπόθεση ότι η δυνατότητα ν'αναγνωρίζουμε ευρεία ποικιλία φασματικών κατανομών ενεργείας-που αντιστοιχούν σε διαφορετικές νότες δεδομένου οργάνου- ότι προέρχονται ακριβώς από εκείνο,οφείλεται σε επεξεργασία από ανώτερα αντιληπτικά κέντρα.Καθοδηγείται αυτή επίσης από προϋπάρχουσα εμπειρία σχετική με τον ήχο του οργάνου καθόλη την τονική έκταση την οποία μπορεί ν'αποδώσει.Ο ισχυρισμός αυτός επιβεβαιώνεται επιπλέον από μελέτες στις οποίες έχει αποδειχθεί ότι κάθε ακροατής παρουσιάζει μεγαλύτερη επιτυχία στην αναγνώριση της χροιάς κατά τη μεταβολή στο παίξιμο των μουσικών κλειδιών,όταν αυτός είναι ήδη εξοικειωμένος με τον ήχο δεδομένου οργάνου.

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

Με βάση μιά χονδρική τμηματοποίηση των περιβαλλουσών πλάτους σε ατάκα (συσσώρευση ενεργείας)- σταθερή κατάσταση (εξακολουθούν να υφίστανται συνεχείς διακυμάνσεις σε πολύ μικρότερο ποσοστό) και τελείωμα με σταδιακή εξασθένηση,τα σήματα εντάσσονται σε δύο κύριες κατηγορίες:

-Συνεχή σήματα,στα οποία το μεγαλύτερο ποσοστό της ενέργειας περιλαμβάνεται στο τμήμα σταθερής κατάστασης (λ.χ. ο ήχος του δοξαριού επί της χορδής ενός βιολιού)

-Κρουστικά σήματα,όπου η περιβάλλουσα στερείται ουσιαστικά τη σταθερή κατάσταση,ενώ η ατάκα έχει πολύ συντομότερη διάρκεια και πιό απότομη κλίση σε σχέση με το τελείωμα (λ.χ. ο ήχος από κρούση ράβδου της marimba).

Επιπλέον μελέτες (Grey & Moorer,1977) σε μελωδικό και αρμονικό πλαίσιο προτείνουν ότι οι αντιληπτικές οδοί προς την αναγνώριση και διάκριση των χροιών δεν είναι αμετάβλητες,αλλά εξαρτώμενες από τους εξής παράγοντες:

-από το βαθμό ενίσχυσης συγκεκριμένων φασματικών και χρονικών χαρακτηριστικών ενός τόνου (λ.χ. τόνοι που αντιστοιχούν σε συνεχή σήματα έναντι των αντιστοιχούντων σε κρουστικά σήματα)

-από μετατοπίσεις στην προσοχή του ακροατή.

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

Η αναγνώριση της χροιάς των μουσικών οργάνων εξαρτάται ισχυρά από τα μεταβατικά συμβάντα της ατάκας και τη δομή στο πεδίο του χρόνου που έχουν οι περιβάλλουσες πλάτους.Το χαρακτηριστικό ηχόχρωμα του πιάνου γιά παράδειγμα οφείλεται στο γεγονός ότι οι αποδιδόμενες νότες διαθέτουν ραγδαία ατάκα (που αντιπροσωπεύει το χτύπημα της σφύρας στη χορδή) και σβήνουν με σταδιακή εξασθένηση της ενέργειάς τους,καθώς ελαττώνεται βαθμιαία το πλάτος ταλάντωσης της χορδής.

Στην περίπτωση όπου έχει αποσπαστεί το τμήμα της ατάκας (παρόν ακουστικό παράδειγμα το οποίο παρουσιάζει τον ήχο τριών ορχηστρικών οργάνων δίχως αυτήν) ή/και το σβήσιμο των αποδιδομένων φθόγγων,καθίσταται δυσχερής γιά τον ακροατή η επακριβής ταυτοποίηση και διάκριση μεταξύ των μουσικών οργάνων από τα οποία παρήχθησαν αυτοί.

Όταν η ηχογράφηση ενός πιάνου παιχτεί ανάδρομα,προκύπτει ένα ολότελα διαφορετικό ηχόχρωμα.Μοιάζει με αυτό ενός αρμονίου ή ακορντεόν,παρά το γεγονός ότι το μακροπρόθεσμο φάσμα πλάτους (ενδεικτικό της μέσης ενεργειακής πυκνότητας) δεν μεταβάλλεται με την ανάδρομη φορά παιξίματος.Η αντίληψη ήχων που έχουν ασύμμετρες περιβάλλουσες στο πεδίο του χρόνου έχει μελετηθεί από τον Patterson(1994).Χρησιμοποίησε ως φέροντα σήματα ημιτονοειδή τα οποία είχαν υποστεί διαμόρφωση πλάτους από επαναλαμβανόμενη εκθετική συνάρτηση.

Η πρώτη μορφή περιβάλλουσας διακρινόταν από ραγδαία άνοδο πλάτους στην αρχή και σταδιακή εξασθένηση (αποσβεννύμενοι ήχοι).Ο δεύτερος τύπος από προοδευτική αύξηση και ραγδαία εξασθένηση (επικλινείς ήχοι).Η δεύτερη κατηγορία περιείχε τις αντεστραμμένες στο πεδίο του χρόνου εκδοχές των μελών της πρώτης.Και γιά τα δύο μέλη εκάστοτε ζεύγους ίσχυε το ίδιο μακροπρόθεσμο φάσμα πλάτους.Οι ήχοι χαρακτηρίζονταν με βάση την περίοδο επανάληψης της περιβάλλουσας (25χιλιοστά δευτερολέπτου) και το χρόνο ημίσειας ζωής.Γιά ένα αποσβεννύμενο ημιτονοειδές,ο χρόνος αυτός συμβολίζει το διάστημα που απαιτείται ώστε το πλάτος να λάβει το ήμισυ της αρχικής τιμής.

Η μελέτη του Patterson κατέληξε στο ότι υπήρχε διαφορά ηχητικής ποιότητας μεταξύ των μελών εκάστοτε ζεύγους:Γιά χρόνο ημίσειας ζωής 4 χιλιοστών δευτερολέπτου,ο αποσβεννύμενος ήχος γινόταν αντιληπτός ως μοναδική πηγή αντί γιά τυμπανοκρουσία επί κούφιας ταλαντούμενης επιφάνειας.Ο επικλινής ήχος από την άλλη,γινόταν αντιληπτός ως έχων διπλή σύσταση:Τυμπανοκρουσία επί μη συντονιζόμενης επιφάνειας συνοδευόμενη από ένα συνεχή τόνο αντίστοιχο της φέρουσας συχνότητας.

Οι Ackeroyd & Patterson(1995) χρησιμοποίησαν ήχους με παρεμφερείς περιβάλλουσες πλάτους,αλλά το φέρον σήμα ήταν θόρυβος ευρείας ζώνης αντί γιά ημιτονοειδές.Ανέφεραν ότι ο αποσβεννύμενος ήχος γινόταν ακουστός σαν τύμπανο πάνω στο οποίο χτυπούσαν σκουπάκια της drums,δίχως να έχει ουδεμία συριστική υφή.Αντίθετα,ο επικλινής ήχος ακουγόταν σαν θόρυβος με ιδιαίτερη συριστική υφή που κοβόταν απότομα στην πάροδο του χρόνου.

http://www.plosone.org/article/info:doi/10.1371/journal.pone.0024959

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών
Στον τομέα της εικόνας,η τριχρωματική διέγερση αφορά στις κύριες χρωματικές συνιστώσες από τον συνδυασμό των οποίων προκύπτουν όλες οι αντιληπτές αποχρώσεις.Η ακουστική εκδοχή από τους Pollard & Jansson(1982) διαιρεί το συχνοτικό φάσμα του ηχητικού σήματος σε τρεις ζώνες.

Η πρώτη αντιπροσωπεύει το πλάτος της θεμελιώδους συνιστώσας.Η δεύτερη το ενεργειακό περιεχόμενο του συνόλου των ενδιαμέσων αρμονικών (2-3-4) συνιστωσών.Η τρίτη τέλος αντιπροσωπεύει το ενεργειακό περιεχόμενο του συνόλου από τις σημαντικές συνιστώσες ανώτερης τάξης (5-ν,όπου ΄΄ν΄΄ συμβολίζει την τάξη της εσχάτης ενεργειακά αξιόλογης συνιστώσας).

Η αναλογία περιεχόμενης ενέργειας στις περιοχές θεμελιώδους-ενδιαμέσων-ανώτερης τάξης συνιστωσών αποσκοπεί στο να περιγράψει το φάσμα οποιουδήποτε ήχου.Η μέθοδος είχε προορισμό την οπτικοποιημένη μετάδοση των χρονοεξαρτώμενων δυναμικών εναλλαγών της χροιάς.Γιά την αναπαράσταση αυτής,χαράζονται σημεία εντός ενός ορθογωνίου τριγώνου,Οι κορυφές του τριγώνου θα συμβολίζουν τις μέγιστες τιμές που θα μπορούσε να λάβει η αναλογία γιά καθεμία από τις επιλεγμένες ζώνες:

Σελίδα 27 στο παρόν paper:Η κορυφή στην κάθετη πλευρά (άξονας ΄΄y΄΄) συμβολίζει το μέγιστο δυνατό ποσοστό της ενέργειας των ενδιάμεσων συνιστωσών,η κορυφή στην οριζόντια πλευρά(άξονας ΄΄χ΄΄) το μέγιστο δυνατό ποσοστό ενέργειας των ανώτερης τάξης και τέλος η κορυφή στην ορθή γωνία το μέγιστο δυνατό ενεργειακό περιεχόμενο γιά τη θεμελιώδη.

Στο διάγραμμα τριπλής διέγερσης το αρμονικό φάσμα σταθερής κατάστασης μιάς νότας αντιπροσωπεύεται από ένα και μοναδικό σημείο.Σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή κατά τη διάρκεια ανάπτυξης μεταβατικών συμβάντων της ατάκας,οι σχετικές ισχείς των συνιστωσών που περιλαμβάνονται σε διαφορετικές κατηγορίες αντιπροσωπεύονται από μεμονωμένα σημεία επί της επιφανείας του διαγράμματος.Επομένως εκάστοτε σημείο που περικλείεται στο διάγραμμα,συμβολίζει τη χροιά δεδομένης νότας και οργάνου σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή.Καθώς μάλιστα η ενεργειακή ισορροπία ανάμεσα στη θεμελιώδη,ενδιάμεσες και ανώτερης τάξης αρμονικές μεταβάλλεται στο πεδίο του χρόνου,ο γεωμετρικός τόπος του συνόλου των ιχνών διαγράφει μιά καμπύλη επί του διαγράμματος.Αυτή η γραφική αναπαράσταση εκπροσωπεί τη φασματική διακύμανση κατά τη διάρκεια του μεταβατικού διαστήματος.

Γιά την υλοποίηση της μεθόδου,λαμβάνεται φασματόγραμμα με μη ζυγισμένα δεδομένα από το οποίο θα εξαχθεί η συνολική ηχηρότητα σε sones γιά συγκεκριμένη χρονική στιγμή:Το ακουστό φάσμα διαιρείται σε διαδοχικές ζώνες εύρους τριτοκτάβας και η συνολική ηχηρότητα υπολογίζεται από την τιμή της πλέον ηχηρής ζώνης με την εφαρμογή συγκεκριμένων μεταβλητών από προύπάρχοντες πίνακες που λαμβάνουν υπόψη τα φαινόμενα της επικάλυψης συγκεκριμένων ζωνών από άλλες (διαζωνική επικάλυψη) και την έλλειψη γραμμικότητας στην αντίληψη της ηχηρότητας από το ακουστικό μας σύστημα.

Προκύπτουν κατ'αυτόν τον τρόπο τρεις τιμές:Η πρώτη ΄΄Η1΄΄ αντιπροσωπεύει το μέσο όρο της πλέον ηχηρής ζώνης τριτοκτάβας επί ορισμένου χρονικού διαστήματος (45 χιλιοστά δευτερολέπτου στην παρούσα περίπτωση).Η δεύτερη ΄΄Ηα΄΄ περιλαμβάνει τις ηχηρότητες γιά το σύνολο της ηχητικής ενέργειας που βρίσκεται υπεράνω της ηχηρότερης ζώνης.Η τρίτη ΄΄Ηκ΄΄ αναφέρεται στο σύνολο της ηχητικής ενέργειας που βρίσκεται κάτωθεν της ηχηρότερης ζώνης.Οι τρεις επιμέρους τιμές λαμβάνονται κατόπιν ως κλάσματα της ολικής ηχηρότητας:

΄΄Ηο΄΄:Ηο=Η1+Ηα+Ηκ
όπου ΄΄Η΄΄ συμβολίζει πάντα την τιμή ηχηρότητας σε sones.Παράγονται ακολούθως οι εξής τιμές:

χ=Ηα/Ηο
y=Ηκ/Ηο
z=Η1/Ηο

Εφόσον το σύνολο ΄΄χ+y+z΄΄ οφείλει να ισούται με τη μονάδα,είναι απαραίτητη η τοποθέτηση σε σύστημα συντεταγμένων μονάχα των δύο από τις τρείς τιμές κάθε φορά (αφού η τρίτη θα προκύπτει αυτόματα από τη γνώση των άλλων δύο).Όσο μεγαλύτερη η τιμή των χ ή y,τόσο μεγαλύτερη η ακουστότητα της ηχητικής ενέργειας που συγκεντρώνεται αντίστοιχα υπεράνω ή κάτωθεν της ηχηρότερης ζώνης τριτοκτάβας σε σχέση με την ολική ακουστότητα του εξεταζομένου ήχου.

Όσο πιό πολύ πλησιάζουν μεταξύ τους τα ίχνη των χ & y,τόσο μεγαλύτερη η ενέργεια που συγκεντρώνεται στην ισχυρότερη ακουστικά ζώνη σε σχέση με την ολική ακουστότητα.Είναι αυτοί ακριβώς οι συσχετισμοί που παίζουν τον κύριο ρόλο στην εμπειρία του ακροατή ως προς τη χροιά του εξεταζομένου σήματος.Οι μετρήσεις της μεθόδου συνδυαζόμενες με μη υπολογισμένους από αυτή συντελεστές- όπως οι διακυμάνσεις και ο βαθμός αρμονίας και διάφωνης συνήχησης μεταξύ επιμέρους συνιστωσών και διαφορετικών φθόγγων,συμβάλλει στην κατά το δυνατόν πληρέστερη αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον ήχο ενός μουσικού κομματιού.

Aς εξετάσουμε γιά παράδειγμα την απόδοση της νότας Ρε4 δίεση από το κλαρινέτο στο ενδεικτικό διάγραμμα τριπλής διέγερσης του παρόντος λινκ:Όπως και στις υπόλοιπες νότες του παραδείγματος,Ο κύκλος στο ένα άκρο της καμπύλης σημαίνει τη σταθερή κατάσταση,ενώ το άλλο άκρο την απαρχή της νότας.Η υπερίσχυση της θεμελιώδους και των ενδιαμέσων αρμονικών είναι φανερή στο ξεκίνημα του ήχου της συγκεκριμένης νότας.Η σταδιακή άνοδος των ανώτερης τάξης αρμονικών (κυρίως 5η & 7η) κατευθύνει την καμπύλη προς την κορυφή των ισχυρών ανωτέρων επί του οριζοντίου άξονα.Η νότα οδηγείται στη σταθερή κατάσταση με μερική ανάκαμψη στο ενεργειακό περιεχόμενο για τις μεσαίας τάξης συνιστώσες (με τη συμβολή της 3ης κυρίως αρμονικής) όπως μαρτυρά η κλειστή στροφή της καμπύλης προς την κορυφή των ισχυρών αρμονικών μέσης τάξης επί του καθέτου άξονα.

http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.58.647&rep=rep1&type=pdf
(...)

Κάτι που καταλήγει στη διαφορετική ερμηνεία το κομματιού.

Η συνέχεια προβλέπεται άκρως ενδιαφέρουσα....

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

Το τμήμα της ατάκας-που περιέχει την απαρχή με τα μεταβατικά συμβάντα- συντελεί στην αντίληψη οποιουδήποτε ηχητικού σήματος,αλλά είναι πλέον καθοριστικό στις περιπτώσεις κρουστικών σημάτων.

Γενικά οι τόνοι των τυπικών μουσικών οργάνων δεν προσομοιώνονται πιστά από την απλή συνάθροιση στατικών συχνοτικών συνιστωσών μιά κι εκείνη αδυνατεί ν'αποδώσει τις δυναμικές διακυμάνσεις του φάσματος αυτών στο πεδίο του χρόνου.Γιά παράδειγμα,οι πρωτόγονοι αναλογικοί συνθετητές (που παρήγαν αποκλειστικά τόνους με στατική στο πεδίο του χρόνου περιβάλλουσα πλάτους) εκτελούσαν πειστική απομίμηση πίπιζας,όχι όμως και πιάνου.Οι μοντέρνοι συνθετητές έχουν δυνατότητες ποικίλης μορφοποίησης των περιβαλλουσών στο πεδίο του χρόνου,οπότε οι σύνθετοι τόνοι που παράγουν είναι σε θέση ν'απομιμούνται πειστικότερα τα αντίστοιχα μουσικά όργανα.

Συχνή αναγκαία συνθήκη γιά πιστή προσομοίωση,αποτελεί η επίδοση διαφορετικών φασματικών περιβαλλουσών στο πεδίο του χρόνου σε διαφορετικές αρμονικές συνιστώσες εντός ενός σύνθετου ήχου (Handel,1995).

http://www.biostat.jhsph.edu/~ririzarr/Demo/demo.html

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

Ο όρος ΄΄vibrato΄΄ (προερχόμενος από το ρήμα που σημαίνει ΄΄δονώ΄΄ ή ΄΄δονούμαι΄΄ στην ενεργητική ή παθητική φωνή αντίστοιχα) αναφέρεται τυπικά στο φαινόμενο περιοδικών μικροδιακυμάνσεων του τονικού ύψους στον ήχο ενός φθόγγου ενώ το πλάτος του θα παραμένει σταθερό.Το ΄΄tremolo΄΄ σε μικροδιακυμάνσεις του πλάτους (ενεργειακό περιεχόμενο) χωρίς να μεταβληθεί το τονικό ύψος.Το μεν vibrato θα μπορούσε να εκληφθεί ως διαμόρφωση συχνότητας του σήματος,το δε tremolo ως διαμόρφωση πλάτους.

Η ερμηνεία με vibrato έγινε πολύ δημοφιλής και γενικεύθηκε κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα,με αποτέλεσμα οι συνθέτες να επισημαίνουν στην παρτιτούρα με τον όρο ΄΄senza vibrato΄΄ τα κομμάτια εκείνα γιά τα οποία επιθυμούν ρητά να μην αποδίδονται με τη συγκεκριμένη τεχνική.

Η ακριβής αναπαραγωγή του αρμονικού περιεχομένου της ΄΄σταθερής κατάστασης΄΄ μιάς νότας από έγχορδο ή πνευστό μουσικό όργανο ή φωνή απουσία όμως του vibrato/tremolo οδηγεί σε άμεση ακουστική αντίληψη διαφορετικής χροιάς:Οποιαδήποτε μετάπτωση είτε στο τονικό ύψος είτε στο πλάτος της θεμελιώδους συνιστώσας μιάς νότας,επιφέρει ανάλογη ποσοστιαία μετάπτωση στα αντίστοιχα μεγέθη των αρμονικών αυτής.
http://www.tar.gr/content/content/print.php?id=2342

Αν και το vibrato με το tremolo αποτελούν ξέχωρα μεταξύ τους φαινόμενα,δεν θεωρούνται ΄΄διακριτά γεγονότα΄΄.Συνήθως μάλιστα εναλλάσσονται μεταξύ τους με τις διακυμάνσεις που αυτά συνεπάγονται να υφίστανται ταυτόχρονα.Στην πράξη είναι εξαιρετικά δύσκολη η επίτευξη αμιγούς vibrato ή tremolo γιά έναν μουσικό ερμηνευτή και ακουστικό (μη ηλεκτρονικό) όργανο-της φωνής συμπεριλαμβανομένης.Η ικανότητα προσθήκης tremolo διατηρώντας ακλόνητο (ή με αμελητέες διακυμάνσεις) το ύψος της αποδιδόμενης νότας αποτελεί σπουδαίο προσόν στο ρεπερτόριο ενός τραγουδιστή όπερας.

http://mil.mcgill.ca/docs/VerfailleEtAl2005CIM05Vibrato.pdf

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

http://www.5min.com/Video/Vibrato-Exercise-on-the-Violin---Sound-Waves-250197204

Η τεχνική του vibrato στα έγχορδα με δοξάρι υλοποιείται με ταχύτατες εμπρόσθιες και οπίσθιες παλινδρομικές κινήσεις ενός από τα δάκτυλα του αριστερού χεριού που πιέζει τη χορδή κατά τη διεύθυνση του επιμήκη άξονα του λαιμού του οργάνου.Κατ'αυτόν τον τρόπο μεταβάλλεται κυκλικά το εμπλεκόμενο μήκος και-σε μικρότερο βαθμό- η τάση της παλλόμενης χορδής,με αποτέλεσμα ανάλογη κυκλική διακύμανση του αποδιδόμενου τονικού ύψους.Κάθε μικρή διαφοροποίηση στο τονικό ύψος της θεμελιώδους οδηγεί σε ολοένα και μεγαλύτερη αριθμητική διαφοροποίηση όσο ανέρχεται η τάξη των αρμονικών.

Η τεχνική του tremolo στην ίδια κατηγορία οργάνων υλοποιείται με ταχύτατες εναλλαγές της διεύθυνσης κατά την οποία ολισθαίνει εγκάρσια το δοξάρι ενώ παραμένει σ'επαφή με τη χορδή.Συχνά οι δεξιοτέχνες των εγχόρδων δονούν το σύνολο του καρπού πίσω από την άκρη του δακτύλου.Παρεμφερής είναι και η πραγμάτωση της τεχνικής γιά τα έγχορδα που διαθέτουν τάστα στο λαιμό τους(κιθάρα,μπάντζο,μαντολίνο).Σε τούτη την περίπτωση όμως,λόγω της ύπαρξης των τάστων που παρεμποδίζουν τη μεταβολή του ενεργού μήκους της χορδής στις κινήσεις του δακτύλου,οι τονικές αυξομειώσεις επιτυγχάνονται χάρη στις διακυμάνσεις τάσης της χορδής.

Εφαρμοζόμενης της πίεσης από τα δάκτυλα του κιθαρίστα,αυξάνεται ο βαθμός τεντώματος της χορδής με συνεπαγόμενη αύξηση του τονικού ύψους στο οποίο αυτή δονείται.Όταν η πίεση χαλαρώσει,καταλήγει πίσω στο πρωταρχικό (και όχι σε κατώτερο) τονικό ύψος.Δύο συνήθεις παράγοντες παραλλαγής της χροιάς στη συγκεκριμένη κατηγορία οργάνων,είναι και οι εξής:Η συνεχής τριβή χορδών με τάστα,σε βάθος χρόνου δημιουργεί κοιλότητες με ανομοιόμορφη κατανομή στην επιφάνεια των δευτέρων.Επίσης η ξύλινη ταστιέρα δύναται να υποστεί διαστολή ή συστολή ανάλογα με το βαθμό υγρασίας του περιβάλλοντος με αποτέλεσμα μετακίνηση των τάστων.

Οι εκτελεστές των ορειχάλκινων πνευστών οργάνων γιά παράδειγμα,μπορούν να μεταλλάσσουν τον τρόπο εφαρμογής των χειλέων (διαφοροποιώντας έτσι το σχήμα της διεπαφής-΄΄lip vibrato΄΄) και της γλώσσας πάνω στο επιστόμιο μέσω μικροσυσπάσεων στους μύες του προσώπου και της γλώσσας.Οι προκαλούμενες διακυμάνσεις πίεσης και ταχύτητας της στήλης αέρα εντός του οργάνου με τη σειρά τους οδηγούν σε tremolo που όμως δύναται να συγχέεται με vibrato.Οι σαξοφωνίστες έχουν την εναλλακτική ευχέρεια ν'αποδίδουν vibrato ρυθμίζοντας τις κινήσεις της κάτω γνάθου,ενώ τα χείλη παραμένουν προσαρμοσμένα στο επιστόμιο.Παρεμφερή δυνατότητα έχουν στη διάθεσή τους και οι κλαρινετίστες.

Στα ξύλινα πνευστά το vibrato υλοποιείται διαμορφώνοντας τη ροή του αέρα μέσα από το όργανο.Αυτό κατορθώνεται με έλεγχο της παρεχόμενης σ'αυτό στήλης αέρα μέσω υποστήριξης από το διάφραγμα και τους ανώτερους κοιλιακούς μύες συνοδεία κατάλληλων συσπάσεων από τους μύες του λαιμού.Άλλη μέθοδος διαμόρφωσης (γιά φλάουτο,όμποε,φαγκότο) είναι η παλινδρομική κίνηση της ράχης της γλώσσας εντός της στοματικής κοιλότητας.Στα πνευστά γενικά,vibrato επιτυγχάνεται ανακινώντας το ίδιο το σώμα του οργάνου (εναλάσσοντας έτσι έμμεσα την εφαρμοζόμενη πίεση των χειλιών τους) ή μεταβάλλοντας το σχήμα της στήλης αέρα εντός αυτού με τη χρήση σουρντίνας.Ανάλογες μικροδιακυμάνσεις του τονικού ύψους μ'εκείνες των εγχόρδων επιτυγχάνονται ειδικά στο τρομπόνι μέσω ολίσθησης του τηλεσκοπικού φορέα.

Όργανα με αυλούς,πιάνο,κρουστά δεν μπορούν ν'αποδώσουν vibrato στην ακουστική (μη ηλεκτρονική) τους μορφή.

Παλμογράφημα tremolo βιολιού:

Ηχητικά αρχεία tremolo

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών


Το κέρδος ενίσχυσης που επιφέρει το σώμα του εγχόρδου συνδέεται στενά με τη συχνότητα.Συνιστώσες ορισμένου συχνοτικού ύψους δύνανται να ενισχύονται περισσότερο από άλλες από τη μεταβίβασή τους μέσω της γέφυρας στο κυρίως σώμα του εγχόρδου λόγω φαινομένων συντονισμού.Επομένως,ακόμα και μιά ήπια μεταβολή στο συχνοτικό ύψος έστω και μίας από τις ανώτερες αρμονικές μιάς νότας,δύναται να μεταλλάξει-ανάλογα με την περίπτωση- αποφασιστικά την ηχηροτητά της.Κατά τη διάρκεια κάθε κύκλου vibrato/tremolo η φασματική περιβάλλουσα του ήχου παρουσιάζει σημαντική διακύμανση.

Ηχητικό δείγμα Λα4 δίεση senza vibrato

Δείγμα Λα4 δίεση con vibrato

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

Στο παλμογράφημα του ήχου της νότας με vibrato από το ανωτέρω παράδειγμα,οι διακυμάνσεις της περιβάλλουσας ακολουθούν κυκλική εναλλαγή περίπου 6 φορές το δευτερόλεπτο,ένας ρυθμός τυπικός γιά vibrato κι ευχερής στην εκτέλεση γιά τα δάχτυλα ενός σολίστ.

Σε καθεμία από τις χρονικές στιγμές που σημαίνονται με τις κάθετες διακεκομμένες γραμμές υπολογίζεται το φάσμα της αποδιδόμενης νότας.Τα δύο φάσματα αντιπαραβάλλονται στο παρακάτω σύνθετο γράφημα,με τη μορφή μπλε και φούξια καμπύλης,οι οποίες αντιπροσωπεύουν αντίστοιχα το φάσμα πλάτους γιά την ΄΄κοιλάδα΄΄ και την ΄΄κορυφή΄΄ της κυκλικής εναλλαγής.

Η διαφορά τονικού ύψους είναι πιό έκδηλη ανάμεσα στις ανώτερες αρμονικές εκάστοτε χρονικής στιγμής, αφού η σταθερή ποσοστιαία μεταβολή μεταφράζεται σε μεγαλύτερες μεταβολές στις απόλυτες αριθμητικές τιμές όσο ανερχόμαστε συχνοτικά στο φάσμα.Παρατηρούνται όμως και ουσιαστικές διαφορές πλάτους μεταξύ των φασμάτων.Οι υπάρχουσες αρμονικές 2-3-5-13 στην κοιλάδα της εναλλαγής (μπλε φάσμα) είναι κατά αρκετά dB ισχυρότερες των ομολόγων τους από την κορυφή της εναλλαγής (φούξια φάσμα).

Συμπερασματικά λοιπόν οι κυκλικές μικροδιακυμάνσεις που συνεπάγεται το vibrato/tremolo στον ήχο του βιολιού συνοδεύονται από σημαντική διακύμανση του φάσματος αυτού που οδηγεί με τη σειρά της σε διαφοροποίηση της αντιλαμβανόμενης χροιάς.

 

[Bhutia]

Απάντηση: Αποκρυπτογράφηση των χροιών

οι προηγούμενες ηχογραφήσεις είχαν ληφθεί με τη χρήση μικροφώνου εγγύς σύλληψης εντός χώρου με υψηλό συντελεστή απορρόφησης,επομένως φτωχό πεδίο αντήχησης.Με την προσθήκη της τελευταίας παραμέτρου λαμβάνονται νέα ηχητικά αρχεία,ενδεικτικά της επίδρασης του χώρου.

Λα4 δίεση χωρίς vibrato σε περιβάλλον αντήχησης

Λα4 δίεση con vibrato σε περιβάλλον αντήχησης