ΜΟΥΣΙΚΟ και "ΗΧΗΤΙΚΟ" ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΚΛΑΣΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ!!!

[Sambalis]

Μία μικρή επιβεβαίωση για το καινούργιο "περιβάλλον"!!!
...και ένα μικρό μου παράπονο που τώρα πιά βρήκε την λύση του.

Μέσα από λίγη ..."γρήγορη" δουλειά και τα Links δουλεύουν!!!

Ευχαριστώ όλους!!!!!

 

[exile]

Οτι και να πουμε μαλλον ειναι λιγα...
ΠΟλλα συγχαρητηρια στο Γιατρο μας...

 

[N Kanellopoulos]

Μαζί με τα συγχαρητήρια μου στον Sambalis θα ήθελα να καταθέσω και τη δική μου μικρή συνδρομή.

Η αρχιτεκτονική δομή της μουσικής των αρχαίων πολιτισμών μάς είναι γνωστή ως ένα βαθμό αφού οι πηγές είναι ελάχιστες: μουσικά όργανα, πάπυροι, πήλινες πλάκες. Η γενική εικόνα που έχουμε είναι ότι ήταν μονοφωνική και ότι οι πρόγονοί μας γνώριζαν τη διατονική κλίμακα (η οποία ανέρχεται και κατέρχεται με διαδοχικά ημιτόνια). Τις περισσότερες πληροφορίες από το μακρινό παρελθόν τις αντλούμε από τη μουσική των Κινέζων και των Ελλήνων.

Αρχαία Ελλάδα
Η σημειογραφία μάς είναι γνωστή από αποσπάσματα της ελληνιστικής περιόδου γύρω στο 2ο μ.Χ.. αιώνα. Για την απόδοση των φθόγγων οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν τα γράμματα του αλφαβήτου. Το σύστημα το οποίο χρησιμοποιούσαν για την ενόργανη μουσική λεγόταν «Κρούση», ενώ το αντίστοιχο για τη φωνητική λεγόταν «Λέξη». Το ελληνικό σύστημα σημειογραφίας χρησιμοποιήθηκε στην Ευρώπη μέχρι τον 5ο μ.Χ. αιώνα, ενώ μέχρι το 16ο άλλαζε βαθμιαία οπότε και ολοκληρώθηκε εντελώς. Η αρμονία στη μουσική εκείνης της εποχής ήταν άγνωστη. Το μόνο που επεδίωκαν ήταν η ισορροπία ανάμεσα στη μελωδία, το ρυθμό και τον τόνο. Παράγοντας σύνδεσης των τριών αυτών στοιχείων ήταν η ποίηση. Τα όργανα ήταν έγχορδα, πνευστά και κρουστά.


Μεσαίωνας, 5ος -15ος αιώνας
Ήταν μια σκοτεινή εποχή κατά την οποία η μουσική άρχισε να παίρνει τη θέση της ανάμεσα στις Τέχνες. Το Μεσαίωνα αρχίζει να καθιερώνεται η σημειογραφία (οι νότες απεικονίζονταν με ρόμβους, τετράγωνα κτλ), ενώ εμφανίζεται η πολυφωνία, σε αντίθεση με την ομοφωνία της παλιότερης εποχής. Ήταν μια θεμελιακή περίοδος στην ιστορία της μουσικής. Σ’ αυτήν ανήκει το λεγόμενο Γρηγοριανό Μέλος. Οφείλεται στον Πάπα Γρηγόριο το Μέγα (προκαθήμενο της Αγίας Έδρας από το 590 έως το 604). Αυτός ο εμπνευσμένος Πατριάρχης είχε την πρωτοβουλία να κάνει μία ταξινόμηση του παραδοσιακού υλικού της Καθολικής Εκκλησίας, καλύπτοντας την περίοδο 9ου με 13ου αι. Αυτό το υλικό αποτέλεσε το αποκλειστικό τελετουργικό κείμενο της Δυτικής Εκκλησίας, η οποία είχε ως βάση τη μονοφωνική μελωδία. Πολλοί ύμνοι του Γρηγοριανού Μέλους σώζονται μέχρι σήμερα και διατηρούν την ομορφιά και το ύφος τους.

Σημειώνεται ιδιαιτέρως η Γρηγοριανή Νεκρώσιμη Λειτουργία, η οποία έχει ως βάση το μεταβλητό με το εορτολόγιο μέρος της Ρωμαιοκαθολικής Λειτουργίας Dies Irae, dies illa (ημέρα οργής, η ημέρα εκείνη). Το Dies Irae περιέλαβαν πολλοί συνθέτες στα έργα τους, μεταξύ αυτών αναφέρονται ενδεικτικά οι Μπερλιόζ (φινάλε Φανταστικής Συμφωνίας, Μακάβριος Χορός), Σεν-Σανς (Συμφωνία αρ.3), Ραχμάνινοφ (Ραψωδία σ’ ένα θέμα του Παγκανίνι), Λιστ (Χορός των Νεκρών), Μάλερ (Συμφωνία αρ.2 «της Ανάστασης», λίγο πριν το χορωδιακό του φινάλε) κτλ.


Βυζαντινή Μουσική
Από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια κυριάρχησε η Βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική την οποία χαρακτηρίζει η κατάνυξη, η εσωτερική περισυλλογή και η υποβλητικότητα. Με έναν αυστηρό δογματισμό αποκλείει τη χρήση οργάνων κατά τη θρησκευτική τελετουργία, στην οποία έπαιρνε μέρος όλο το εκκλησίασμα. Κι αυτό, παρά τη γνωστή ρήση «υμνείτε τον Θεόν εν χορδαίς και οργάνω». Ύστερα από τον 4ο μεταχριστιανικό αιώνα επέρχονται σοβαρές αλλαγές στην τελετουργία. Τώρα πια παίρνουν μέρος μόνον οι ψάλτες με αντιφώνηση διακεκριμένη σε δύο χορούς, τους αριστερούς και τους δεξιούς ψάλτες. Ο λαός παύει να συνοδεύει. Η Βυζαντινή μουσική ήταν η κυρίαρχη έκφραση επί 15 και πλέον αιώνες και ανέδειξε σημαντικούς μουσικούς, όπως τον Ρωμανό τον Μελωδό, τον Ιωάννη τον Δαμασκηνό, τον Κοσμά τον Αιτωλό κ.α.


Αναγέννηση 1500-1600
Είναι η μεγάλη εποχή της πολυφωνικής μουσικής. Επικρατούσε η θρησκευτική μουσική, αλλά υπήρχε κι ένας μεγάλος αριθμός κοσμικών και τελετουργικών θεμάτων. Μαζί με την παράδοση της κοσμικής πολυφωνικής μουσικής, στο τέλος της Αναγέννησης συγκεντρωνόταν ένας μεγάλος αριθμός έργων. Οι φωνές και τα όργανα χρησιμοποιήθηκαν εναλλάξ. Αυτή την περίοδο ανακαλύφτηκε η εκτύπωση των έργων και η αναπαραγωγή τους (τυπογραφία). Οι κυριότερες μορφές ήταν τα μοτέτα, οι λειτουργίες, τα μαδριγάλια, τα σανσόν και αργότερα τα λουθηρανικά χορωδιακά. Έχουμε και κάποιες μορφές χορευτικής μουσικής, όπως την παβάνα και το Gaillard. Ήταν τότε που στην ορχηστρική μουσική έκανε την εμφάνιση της η καντσόνα (περισσότερα βλ. Ιστορία της Όπερας).


Προκλασική ή Baroque, 1600-1750
Αυτή η περίοδος ήταν η εξέλιξη, η συνέχεια της Αναγέννησης και έγινε με αργούς ρυθμούς. Η πιο ξαφνική εξέλιξη ήταν η εμφάνιση της όπερας. Η μέχρι τότε σόλο φωνητική μουσική εξελίχτηκε σε μεγάλο βαθμό και γράφτηκαν πολλά έργα για συγκεκριμένα όργανα σε καθαρά ορχηστρική μορφή. Τότε εμφανίστηκαν οι διέσεις και οι υφέσεις, κι έτσι η μουσική ξέφυγε από τις παραδοσιακές εκκλησιαστικές φόρμες. Στην εποχή μπαρόκ αρχίζει να στολίζεται η μελωδική γραμμή. Οι μορφές αυτής της περιόδου είναι η όπερα, το ορατόριο, η καντάτα, το ρετσιτατίβο και το τραγούδι. Οι ορχηστρικές μορφές ήταν η φούγκα, τα πασακάλια, το θέμα και οι παραλλαγές, η χορευτική σουίτα, οι εκκλησιαστικές σονάτες, οι σονάτες δωματίου, τα πρελούδια chorale, το concerto grosso, το σόλο κοντσέρτο, η γαλλική εισαγωγή και η ιταλική συμφωνία.


Ροκοκό, αρχές 18ου αιώνα (ως ενδιάμεση περίοδος, μπορεί να αγνοηθεί).
Αυτή η εποχή άρχισε ως αντιπερισπασμός ενάντια στο Μπαρόκ, ενώ συνέχιζε να δανείζεται πολλά από τα στοιχεία της. Η πολυφωνία και οι συγκεκριμένες φόρμες έτειναν να εξαφανιστούν. Εδώ έχουμε την εξέλιξη της Συμφωνίας αλλά και το ραφινάρισμα κάθε τεχνικής στην ενορχήστρωση, όπως για παράδειγμα τη χρήση του κρεσέντο και του ντιμινουέντο. Εμφανίστηκε ακόμη η Κωμική Όπερα και η Οπερέτα, ενώ το πιάνο αντικατέστησε το τσέμπαλο (βλ. Χρονολογική Εξέλιξη Πιάνου) και το εκκλησιαστικό όργανο, κατακτώντας έτσι τη θέση του βασιλιά των πληκτροφόρων. Κύριες μορφές, η Συμφωνία, το Κοντσέρτο, η σόλο Σονάτα και το τραγούδι.


Κλασική, 1750-1830
Αυτή η περίοδος ήταν η πρώτη κατά την οποία υπήρξε η αληθινή κυριαρχία της ορχηστρικής μουσικής. Η Μουσική Δωματίου είχε φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Το σπουδαιότερο σόλο όργανο υπήρξε το πιάνο, το οποίο είχε πια εξελιχτεί. Οι μορφές που παρατηρήθηκαν ήταν η ιταλική όπερα, η γερμανική οπερέτα, η (τετραμερής) συμφωνία, το κοντσέρτο (με τρία μέρη), το ντιβερτιμέντο και η σερενάτα. Οι κλασικοί συνθέτες, σε αντίθεση με τους ρομαντικούς, γράφουν τις παρτιτούρες τους λιτές γι αυτό επιδέχονται ποικίλες ερμηνείες. Κυριότεροι εκπρόσωποι της εποχής ο Χάιντν και ο Μότσαρτ.


Ρομαντική, 1830-1900
Θα μπορούσε να χωριστεί σε δύο περιόδους για μεγαλύτερη διευκόλυνσή μας. Στην πρωτο-Ρομαντική (1830-1850) και την υστερο-Ρομαντική (1850-1900). Από μερικούς οι εποχές αυτές αποκαλούνται και «πρώιμος» και «όψιμος ρομαντισμός». Τελικά, η διάκριση αυτή είναι μάλλον τεχνητή. Ο υστερο-Ρομαντισμός δεν έχει δικά του χαρακτηριστικά.

Ο Ρομαντισμός περιέλαβε πολλές διαφορετικές κινήσεις και είχε πολλές απόψεις. Οι διάφοροι συνθέτες έδωσαν έμφαση στο εκφραστικό περιεχόμενο, παρά στην κομψότητα της φόρμας, η οποία χαρακτήριζε την Κλασική περίοδο. Εκείνη την εποχή, οι ορχήστρες μεγάλωναν, ενώ παράλληλα οι μικρότερες ορχήστρες είχαν κι αυτές τη θέση τους στην καθημερινή μουσική απόλαυση. Τώρα υπάρχει η κυριαρχία του Lied (λιντ).

Ο εθνικισμός στη μουσική άνοιξε νέους δρόμους στη σύνθεση. Όσον αφορά στα όργανα, ο βιρτουόζος σολίστ γίνεται ένας μικρός ή μεγάλος ήρωας. Η γερμανική όπερα έγινε πιο σοβαρή και «χτίστηκε» σύμφωνα με το βαγκνερικό δράμα. Τα κυριότερα είδη της Ρομαντικής περιόδου, πέρα από την όπερα και το μουσικό δράμα, ήταν η συμφωνία, το σόλο κοντσέρτο για τον βιρτουόζο σολίστ, το συμφωνικό ποίημα και μερικές ελεύθερες φόρμες, όπως οι impromptu, τα νυχτερινά, τα πρελούδια, οι φαντασίες, οι σπουδές και οι μπαλάντες.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο Μπετόβεν θεωρείται το μουσικό όριο μεταξύ κλασικής και ρομαντικής εποχής. Λένε μάλιστα πως ήταν ο τελευταίος κλασικός, και ταυτοχρόνως, ο πρώτος ρομαντικός συνθέτης.


Ιμπρεσιονισμός, αρχές 20ού αιώνα
Ο Ιμπρεσιονισμός ήταν μια κίνηση, η οποία προήλθε από τη Γαλλία (Ντεμπισί) και βρήκε αντίκτυπο και σε άλλες χώρες. Δεν υπάρχει κάτι το ιδιαίτερο το οποίο να χαρακτηρίζει αυτήν την εποχή.


Σύγχρονη Εποχή
Πολλές φορές δεχόμαστε τον όρο «Σύγχρονη Εποχή». Πρόκειται για μια βολική λέξη η οποία χαρακτηρίζει την κίνηση στον 20ό αιώνα, ίσως και λίγο νωρίτερα. Ο Μπάρτοκ, ο Γιάνατσεκ, ο Άιβς ανήκουν στη σύγχρονη εποχή. Για διευκόλυνσή μας, μπορούμε να χωρίσουμε αυτή την εποχή στα δύο, ανάλογα με το ύφος των συνθετών που έδρασαν αυτήν την περίοδο. Από τη μια ο Σένμπεργκ, κι από την άλλη ο Ντεμπισί, ο Ραβέλ και ο Στρα-βίν-σκι. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από την Gebrauchsmusik (προγραμματική μουσική), τη Τζαζ και τα παράγωγα της, την ηλεκτρονική μουσική, τη σατιρική και τη μουσική η οποία θεωρήθηκε ως έκφραση πολιτικής προπαγάνδας, όπως αυτή του Σοστακόβιτς. Στον 20ό αιώνα αναπτύχθηκε και η κινηματογραφική μουσική.


Νεοκλασικισμός
Είναι μια ξεχωριστή κίνηση την οποία χαρακτηρίζει η προσπάθεια επιστροφής στο παρελθόν. Εμφανίζονται δηλαδή στυλ παλαιότερων μουσικών ειδών όπως η τοκάτα, η φούγκα, το κοντσέρτο γκρόσο κτλ, αλλά μέσα από μια καθαρά μελωδική, ρυθμική και αρμονική γλώσσα του 20ού αιώνα. Ο κυριότερος συνθέτης του 18ου αιώνα, ο οποίος επηρέασε τους νεοκλασικιστές, ήταν ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ.