Μύθοι και υλικά γλωττιδόφωνων και χάλκινων οργάνων

[stefanos604]

Από όλες τις συζητήσεις για τα σαξόφωνα, αυτή που συντηρείται στα φόρουμ, με αντικρουόμενες απόψεις, είναι εάν το υλικό που κατασκευάζεται το όργανο κάνει διαφορά στον τόνο!
Μάλιστα μερικοί επιμένουν (κυρίως κατασκευαστές!!) πως ακόμα και ορισμένα χαρακτηριστικά εξωτερικού σχεδιασμού κάνουν τη διαφορά - όπως πχ η επιλογή του φινιρίσματος.
Σε αυτό το άρθρο ελπίζω να δώσω μια μικρή προοπτική στη συζήτηση και να προσφέρω μερικές παρατηρήσεις που έχω κάνει εδώ και 60 χρόνια παίζοντας και επισκευάζοντας πνευστά και γλωττιδόφωνα και διαβάζοντας δεκάδες τέτοιες αντικρουόμενες απόψεις!
Θα ξεκινήσω όχι με αξιολόγηση επιστημονικών άρθρων που απαιτούν πραγματική και σε βάθος γνώση της Ακουστικής και της Μεταλλουργίας.
Πάντως με δυο λόγια, η Ακουστική λέει ότι τα υλικά δεν κάνουν τη διαφορά στον τόνο του σαξόφωνου, και φυσικά ούτε τα εξωτερικά φινιρίσματα!

Υλικό σώματος σαξόφωνου και φινίρισμα:​

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με μια προϋπόθεση, δηλαδή ότι ένα σαξόφωνο κατασκευασμένο από ένα συγκεκριμένο μέταλλο θα σας δώσει έναν συγκεκριμένο τόνο - και ότι αλλάζοντας το μέταλλο, ο τόνος θα αλλάξει.
Να μια διαφημιστική δήλωση εταιρείας σχετικά με ένα σαξόφωνο από ασήμι: "The resonance of silver is much faster...giving a much broader and edgier sound".
Να και μια παρόμοια αντιφατική διαφημιστική δήλωση άλλης εταιρείας: "The increased density from sterling silver results in a darker sound"
Τώρα εσείς τι να υποθέσετε πως το ασήμι δίνει ήχο λαμπερό ή ήχο ‘’μουντό’’?
…και 10δες άλλες παρόμοιες αντικρουόμενες όχι μόνο μεταξύ τους αλλά και με την Ακουστική δηλώσεις από άλλα διαφορετικά υλικά και φινιρίσματα που δεν αξίζει τον κόπο να τα μνημονεύσω!!

Θεωρώ ότι αυτό το άρθρο ίσως δημιουργήσει κι εδώ διαμάχη, αλλά , αν συμβεί (όπως με το «Μύθοι για Καλώδια τροφοδοσίας συσκευών»: ΕΔΩ) δεν πρέπει να στοχεύει σε μένα.

Το μόνο που εγώ έχω κάνει ήταν να συγκεντρώσω και να αναφέρω μόνο τις ανωτέρω δύο απ’ τις δεκάδες φαινομενικά τεκμηριωμένες διαφημιστικές δηλώσεις των κατασκευαστών σχετικά με υλικά, χαρακτηριστικά και φινιρίσματα και να δείτε ξεκάθαρα ότι δεν υπάρχει ούτε καν ομοφωνία για το πως σχεδιάζουν και κατασκευάζουν το σώμα του σαξόφωνου.

Τα σαξόφωνα κατασκευάζονται κυρίως από ορείχαλκο, ο οποίος είναι κράμα από χαλκό και ψευδάργυρο. Υπάρχουν και άλλοι διαφορετικοί συνδυασμοί από διάφορα άλλα μέταλλα π.χ. μπρούντζος, χαλκός, ασήμι αλλά και πλαστικό! Διατίθενται δε με διάφορα φινιρίσματα: Δηλαδή με διαφορετικούς τύπους βερνικιών και μεταλλικών επιμεταλλώσεων, π.χ. ασήμι, χρυσό και νικέλιο. Το κατά πόσον κάποιος από αυτούς τους παράγοντες κάνει διαφορά στον ήχο είναι ένα θέμα με έντονες συζητήσεις αλληλοσυγκρουόμενες μεταξύ επιστημόνων Ακουστικής και μουσικών πνευστών οργάνων (Φλογέρα, Φλάουτο, κλαρίνο, σαξόφωνο, τρομπέτα…… !

Εδώ αναφέρω μερικές σκέψεις μου , και επιχειρήματα από την Ακουστική (πχ του Benade, Arthur H). Επειδή ίσως θα ήταν δυσνόητα για πολλούς ή έστω με περιορισμένη επιστημονική κατανόηση και επειδή σαν ηλεκτρονικός Μικροκυμάτων ασχολήθηκα και με την Μουσική Τεχνολογία θα προσπαθήσω να τα αναφέρω με τον πιο απλό τρόπο να γίνουν κατανοητά κι ο καθένας ας κρατήσει τις απόψεις του!

Έψαξα αλλά δεν βρήκα ειδικά για το σαξόφωνο, αλλά έχουμε ακαδημαϊκά πειράματα του Arthur Benade σε γλωττιδόφωνα που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχει (σημαντική) διαφορά λόγω υλικών!

Θα διαβάσετε πολλά άρθρα που λένε ότι το υλικό ή το φινίρισμα επηρεάζει τον ήχο, αλλά κανένα από αυτά δεν αναφέρει επιστημονικά στοιχεία παρά blind tests!!

Όσον αφορά το υλικό, ο Benade φαίνεται να ενδιαφέρεται μόνο για το εσωτερικό τοίχωμα τους, επομένως γι’ αυτόν είναι το τελικό υλικό που είναι σχετικό και όχι το πάχος, η μάζα, ο συντονισμός κ.λπ. Αυτό συμβαίνει επειδή ο ήχος προέρχεται από μια στήλη δονούμενου αέρα που είναι το γλωττιδόφωνο όργανο (που παράγεται από το επιστόμιο – καλαμάκι – σφιγκτήρα … Δείτε το σχετικό βίντεο μου, ) και ενισχύεται από το σωλήνα του γλωττιδόφωνου σε αντίθεση με τα έγχορδα ή κρουστά, όπου ο ήχος προέρχεται από το δονούμενο υλικό, πχ το καπάκι της κιθάρας και ενισχύεται από το αντηχείο της …..


Ο μόνος τρόπος με τον οποίο το υλικό μπορεί να επηρεάσει την ενέργεια του ηχητικού κύματος είναι αν το εσωτερικό του σωλήνα είναι πορώδες κι όχι λείο καθώς και από θερμική αγωγιμότητα, που αμφότερα απορροφούν ενέργεια! Έτσι, πράγματα που θα επηρεάσουν τον ήχο είναι τυχόν πορώδη τοιχώματα ή τραχύ εσωτερικό τοίχωμα, π.χ. μη γυαλισμένο ξύλο έναντι λείου ξύλου ή μετάλλου αλλά εγώ πρόσεξα πως επηρεάζει και η επικάθιση σάλιου ή τριχών βούρτσας καθαρισμού και στο σώμα και στο λαιμό και πως μόλις καθαριστεί με την ειδική βούρτσα ή καλύτερα με απορροφητικό πανί αμέσως αλλάζει ο ήχος!.

Το συμπέρασμα είναι:

Όπως θα σας πει οποιοσδήποτε μουσικός, τίποτα δεν επηρεάζει τη μουσική περισσότερο από τον τρόπο που αισθάνεται ο μουσικός! Το λείο, γυαλισμένο ξύλο, μέταλλο από ένα ωραίο όργανο, η πατίνα των ασημένιων κλειδιών, ακόμη και ο χρυσός του εμβλήματος του κατασκευαστή, προσδίδουν στον μουσικό του οργάνου αυτοπεποίθηση, άνεση, ίσως και μια αίσθηση πολυτέλειας! που προέρχεται απ’ τον τρόπο που παίζει το όργανο του!.

Αλλά ας το δούμε επακριβώς τι λέει: