Ο Haydn σε ελάσσονα κλίμακα.

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Εν αναμονή της Ανάστασης, ιδού ένα πρόγραμμα με οργανικά, κατά το πλείστον, έργα του Haydn, σε ρε ελάσσονα. Από τον τεράστιο αριθμό των έργων του συνθέτη, o Haydn έγραψε στην κλίμακα αυτή δύο Συμφωνίες, τη νο. 26 και την νο. 80), τρία Κουαρτέτα Εγχόρδων (τα Opp. 42, 76, no.2 και το ημιτελές Op. 103), ένα Piano Trio (Hob. XV: 23) και μία Λειτουργία (Nelson Mass, Hob. XXII: 11). Βέβαια, κανείς μπορεί να εντοπίσει ενδιάμεσες κινήσεις σε ορισμένα έργα του (κυρίως οι αργές κινήσεις σε Σονάτες για Πιάνο, σε Πιανό Τρίο κλπ).
- Ως εκ τούτου, για την έναρξη του προγράμματος μας, επέλεξα την αργή κίνηση της Σονάτας για Πιάνο σε Ρε μείζονα. Πρόκειται για ένα θαυμαστής ομορφιάς και εκφρασικότητας Adagio σε ρε ελάσσονα, μια από τις εξαίρετες μουσικές στιγμες του συνθέτη. Για Φορτεπιάνο, πολύ στο πνέυμα του έργου και του ύφους του συνθέτη είναι η Lola Odiaga, σε μια πολύ καλή παραγωγή της Αμερικανικής Albany. Για Grand Piano, προτιμώ το ιδιωματικό στυλ της Ekaterina Derzhavina, σε Profil medien. Διάρκεια περί τα πέντε λεπτά.
- Στη συνέχεια, μεταβαίνουμε στο μοναδικό Πιάνο Τρίο σε ρε ελάσσονα, που αναφέραμε παραπάνω. Προκειμένου να κρατήσουμε μια συνέχεια στο τι έχει προηγηθεί, συνιστώ να ακούσετε τις δύο τελευταίες κινήσεις (την αργή Adagio ma non tropo και το φινάλε Vivace). H αργή κίνηση είναι το συγκινησιακό κέντρο όλου του έργου, καθώς το πιάνο και το βιολί ανταγωνίζονται με πολύ εκφρστικές μελοδίες, ενώ ο συνθέτης δεν διστάζει να καταφύγει σε ρυθμικές και αρμονικές εκπλήξεις. Στο Φινάλε, οικοδομείται η ρυθμική και αρμονική ένταση καθώς το έργο εξελίσσεται σε ένα έργο βιρτουoσικής bravura. Για εκτέλεση με όργανα εποχής, το Trio 1790 αποτελεί...a sure thing (σε CPO). Για μια πιο "σύγχρονη" ερμηνεία, εκείνη με το Haydn Trio Eisenstadt, σε Capriccio είναι έξοχη. Δίαρκεια των δύο κινήσεων (αναλόγως την εκτέλεση) απο 8-10 λέπτα.
- Στη συνέχεια, από τα τρία Κουαρτέτα Εγχόρδων. επέλεξα το OP. 42, το οποίο είναι από τα πλέον σύντομα αλλά εξαιρετικά περιεκτικά και μεστά από ουσία και εξαιρετική γραφή, έμπνευση και τελειότητα φόρμας. Ως εκ τούτου, αξίζει να ακουστεί ολόκληρο, καθόσον αποτελεί μια άκρως επιδέξια σύνοψη της πεμπτουσίας του Κουαρτέτου Εγχόρδων στην Κλασσική Περίοδο. Εκτέλεση αναφοράς: Parkanyi Quartet (Praga/SACD). Πολύ καλή -και σε μοναδική έκδοση Blu ray- είναι και εκείνη με το Κουαρτέτο Auryn (σε Tacet).
- Προτελευαταία στάση μας η μία από τις δύο Συμφωνίες σε ρε ελάσσονα. Και εδώ επιλέγω την πιο γνωστή, τη νο. 26 (γνωστή και με την επωνυμία "Lamentatione"), καθόσον το έργο γράφτηκε για την Μεγάλη Εβδομάδα. Διαρκεί και αυτή περί τα 15 λεπτά και αξίζει να ακουστεί ολόκληρη (η αισθαντική αργή κίνηση είναι στην σχετική μείζονα, δηλ. στη φα μείζονα). Προτιμητέα ερμηνεία και εξαιρετική παραγωγή εκείνη με την Handel and Haydn Society υπό τον Harry Christophers (σε CORO).
- Και φυσικά, καταλήγουμε στην μοναδική Λειτουργία που έγραψε ο συνθέτης σε ρε ελάσσονα, την Nelson Mass. Προκείται για ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα του Haydn. Το έργο ξεκινά σε ρε ελάσσονα με το Kyrie και εξελίσσεται, εξαιρετικά επιδέξια και εμπνευσμένα, για να καταλήξει σε μια θριαμβευτική Ρε μείζονα.
Η όλη Λειτουργία διαρκεί περί τα 40 λεπτά και εναπόκειται σε σας εάν θέλετε ή μπορείτε να την ακούσετε ολόκληρη σε μία ακρόαση ή όχι.
Εννοείται ότι το πρόγραμμα αυτό, μπορεί να σας πάρει δύο ή και τρεις ακροάσεις, ανάλογα με το πόσο θέλετε να εντρυφήσετε σε κάθε έργο χωριστά.
Καλή ακρόαση και καλή...ανάταση (μετά τη Καλή Ανάσταση)!
Pr.
 
Last edited:

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Συνεχίζοντας την έρευνά μας για τα έργα που έγραψε ο Haydn σε ελάσσονες κλίμακες, σήμερα, θα ασχοληθούμε με το τι έγραψε σε μι ελάσσονα. Ο εξαίρετος αυτός κλασσικός συνθέτης, στη μι ελάσσονα, έγραψε μόνον τρία έργα, τα οποία, όμως, είναι όλα εξαιρετικά, σημαντικά, πολύ όμορφα και υψηλής έμπνευσης και γραφής. Αυτά είναι:
- Μία Σονάτα για Πιάνο, η Hob. XVI: 34,
- Ένα Τρίο για Πιάνο, το Hob. XV: 12 και
- Μία Συμφωνία, την νο. 44, γνωστή και ως Trauer (του θρήνου).
Τα έργα αξίζουν να ακουσθούν ολόκληρα, καθόσον, αναλόγως την εκτέλεση, διαρκούν περί τα 15 λεπτά, αλλά, στην συντομία τους, καταδεικνύουν, για άλλη μία φορά, την τελειότητα γραφής του συνθέτη.
H Σονάτα είναι αρκετά ιδιότυπη στην πρώτη της κίνηση, πολύ αισθαντική στην αργή (στη σχετική μείζονα, δηλ. στη σολ μείζονα) και με ένα θαυμάσιο φινάλε, σε φόρμα ρόντο, με το θέμα στη μι ελάσσονα και ένα επεισόδιο στη τονική μείζονα (Μι μείζονα).
Το Τρίο για Πιάνο είναι γραμμένο και αυτό σε τρεις κινήσεις: ένα έντονο αλλά και γεμάτο ευστροφία Allegro moderato, ακολουθούμενο από ένα εκλεπτυσμένο Andante, με ικανά στοιχεία Rococo (στην τονική μείζονα), και ένα Presto για ένα λαμπρό φινάλε στη μι ελάσσονα, με επεισόδια στη Μι μείζονα.
Η Συμφωνία αποτελεί ένα άλλο ξεχωριστό μουσικό γεγονός, μεταξύ άλλων, γιατί είναι ομοτονική, δηλ. και οι τέσσερις κινήσεις της κινούνται μεταξυ της μι ελάσσονος και της τονικής μείζονος. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πηγές, ο συνθέτης είχε ζητήσει η (όντως λίαν συγκινησιακά πένθιμη) αργή κίνηση να παιχτεί στην κηδέια του!
Αξιόλογες παραγωγές των τριών αυτών έργων:
- Piano Sonata Hob. XVI: 34 : Με Φορτεπιάνο: Joanna Leach, στην Αγγλική Athene (πολύ αυθεντική άποψη και ικανή παραγωγή).
Με Grand Piano: Daria Gloukhova, στην Αμερικανική Centaur (μια πιανίστα που φαίνεται να αγαπά -περά από την προφανή εκτίμηση- ιδιαίτερα το έργο του συνθέτη).
Υπάρχει και μια πολύ ενδιαφέρουσα και μουσικότατη μεταγραφή για κλασσικό ακκορντεόν, με την εξαίρετη σολίστ του οργάνου αυτού, την Ελβετίδα Vivianne Chassot, στη Γερμανική Genuin.
- Piano Trio, Hob. XV: 12 : Με όργανα εποχής: Christofori Trio, στην Hungaroton (θαυμάσια ερμηνεία).
Συγχρονή εκδοχή: Haydn Trio Eisenstadt, στην Capriccio (εξαιρετική παραγωγή).
- Symphony nr. 44: Period instruments: Orchestra Baroca de Sevilla υπό τον Enrico Onofri, στην Pasacaille (πολύ ατμοσφαιρική ερμηνεία και εξαίρετη παραγωγή).
Modern Instruments: Concertgebow Chamber Orchestra υπό τον Marco Boni, στην Pentatone (SACD format).
Ειρήσθω εν παρόδω ότι ο μεν Mozart έγραψε μόνον ένα έργο στη μι ελάσσονα, την εξαίσια και μοναδική Σονατά για Πιάνο και Βιολί, Κ. 304, ο δε Beethoven μόλις δύο: μια υπέροχη και πανέμορφη Σονάτα για Πιάνο, την υπαρ. 27, Op. 90 και το εμβληματικό Κουαρτέτο για Έγχορδα νο. 8, Op. 59, no. 2, την αργή κίνηση του οποίου ο Czerny την είχε αποκαλέσει...Music of the Spheres!
Καλή ενασχόληση.
Pr.
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Έχοντας ασχοληθεί, μέχρι τώρα, με τα έργα που έγραψε ο Haydn σε ντο, ρε, μι και φα ελάσσονα, σήμερα θα αναφερθώ στα έργα που συνέθεσε στην σπάνια και ιδιώτυπη, ειδκά για την Κλασσίκη περίοδο, κλίμακα της φα δίεση ελάσσονος.
Ο συνθέτης έγραψε τρία σημαντικά και ξεχωρίστα -ίσως μοναδικά- έργα στην εν λόγω κλίμακα: ένα Πιάνο Τρίο (Hob. XV: 26, πολύ σπουδαίο, μοναδικό στο στυλ, την φόρμα και την γράφη του), μία Συμφωνία, την νο. 45 (γνωστή με την επωνυμία "του Αποχωρισμού", και αυτή λίαν διάσημη -και δημοφιλής-, ασυνήθιστη στο στυλ, την φόρμα και τις συνθηκές που έγραφη) και ένα Κουαρτέτο Εγχόρδων, το Op. 50, no. 4 (αντίθετα με τα δύο προηγούμενα έργα, αυτό είναι το καλά κρυμμένο μυστικό: έργο ήκιστα παιγμένο, σχεδόν ουδόλως γνωστό ή αναγνωρίσιμο, αλλά πραγματικά ξεχωριστό και εξαιρετικά σημαντικό στη ιδιαιτερότητά του).
Εννοείται ότι τα έργα αυτά αξίζει να ακουσθούν ολόκληρα, έστω και έαν το κάθε ένα διαρκεί περί τα 17-25λεπτά, αναλόγως την ερμηνεία/ηχογράφηση. Λόγω της σπουδαιότητας και της μοναδικής ιδιαιτερότητάς τους, σήμερα θα ασχοληθούμε με το Τρίο για Πιάνο μόνον.
Το εν λόγω Πιάνο Τρίο έχει τρείς κινήσεις, ιδιαίτερα ξεχωριστές και ασυνήθιστες: α) ένα όλονεν δραματικά αναπτυσσόμενο Allegro, όπου η τολμηρή επεξέργασια (development) των δύο θεμάτων της φόρμας Σονάτας (που σχεδόν πάντα χρησιμοποιείται στην πρώτη κίνηση) αντί να βρει στην επανάληψη (recapitulation) την επίλυση όλων των θεματικών και αρμονικών αντιμαχιών που έχουν προκύψει σε μία διαρκώς ξελισσόμενη ένταση (όπου βρίθουν οι μετατροπίες, φθάνοντας μέχρι και στη χρήση της ακράιας και τόσο απόμακρης μι ύφεσης ελάσσονος{!}), συνεχίζει με νέα μορφοποίηση του θεματικού υλικού κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να φαίνεται η επανάληψη ως συνέχεια της επεξέγασίας!
β) Η αργή κίνηση, ένα πανέμορφο Adagio cantabile, στην ακραία τονική μείζονα κλίμακα (Φα δίεση μείζονα!), αποτελεί μία από τις πλέον εμπνευσμένες κινήσεις του συνθέτη, δινόντας μία από τις πιο χαρούμενες μελοδικές ιδέες του σε μία σοβαρή, σχεδόν μελαγχολική ανάπτυξη, μια χαρμολύπη, που παραπέμπει σε κάτι υπερβατικό, σχεδόν θρησκευτικό. Ο Haydn φαίνεται ότι και ο ίδιος είχε επίγνωση της μεγαλύτερης αξίας της κίνησης αυτής και την μετέγραψε για Ορχήστρα (συνθέτοντάς την ένα ημιτόνιο κάτω, ήτοι στη Φα μείζονα) και την χρησιμοποίησε ως αργή κίνηση σε μία από τις καλλίτερες Συμφωνίες του, την υπαρ. 102.
γ) Για το Φινάλε, και πάλι ο συνθέτης μας εκπλήσσει, καθόσον, αντί ενός χαρούμενου γρήγορου Allegro (συχνά ακόμη και Presto), έχουμε ένα Tempo di Menuetto, στην φα δίεση ελάσσονα, επιστρέφοντας στην δραματική ατμόσφαιρα της πρώτης κίνησης, με μία επίσης πολύ ενδιαφέρουσα εξελικτική πορεία και κατάληξη.
ΟΙ ενδιαφέρουσες, αξιόλογες, πολύ καλές ηχογραφήσεις υπάρχουν σε αφθονία. Ενδεικτικά, επιλέγω, για όργανα εποχής, την παλαιά αλλά πολύ καλή παραγωγή της Αγγλικής Hyperion (1991), με το εξαιρετικό London Fortepiano Trio, αποτελούμενο από τρεις θαυμάσιους και ειδικευμένους σολίστες, την Monica Huggett (violin), την Linda Nicholson (Fortepiano) και τον Timothy Mason (cello).
Για πιο μοντέρνα εκδοχή (βλ. Grand Pianio), το εντυπωσιακό Grieg Trio, σε μια εξαιρετική παραγωγή της Νορβηγικής Simax. Φυσικά, και το Trio 1790 (CPO) και το Haydn Trio Eisenstadt (Capriccio), που έχουν ήδη ήδη αναφερθεί ως παραγωγές αναφοράς αντίστοιχα για όργανα εποχής και πιο σύγχρονες εκτελέσεις, αποτελούν σίγουρες επιλογές.
Σημειωτέον ότι τόσο o Mozart όσο και ο Beethoven δεν συνέθεσαν ούτε ένα έργο στην φα δίεση ελάσσονα. Αμφότεροι την χρησιμοποίησαν ως αργή κίνηση σε αντίστοιχες πολύ σημαίνουσες συνθέσεις τους: o Mozart στο Κοντσέρτο για Πιάνο σε Λα μείζονα, K. 488 (η φα δίεση ελάσσονα είναι η σχετική ελάσσονα της Λα μείζονος), ο δε Beethoven στην μνημειώδη και εμβληματική Σονάτα για Πιάνο σε Σι ύφεση μείζονα, Op. 106 (γνωστή ως Hammerklavier).
Pr.
 
Last edited:

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Σήμέρα, συνεχίζουμε με το δεύτερο λίαν σημαντικό και ιδιάιτερο έργο του Haydn στη σπάνια και δύσκολη κλίμακα της φα δίεση ελάσσονος, ήτοι τη Συμφωνία νο. 45, γνωστή ως του "Αποχαιρετισμού".
Η Συμφωνία αυτή, μετάξυ άλλων, έχει και την ενδιαφέρουσα ιστορία γιατί της εδόθη αυτή η επωνυμία, πράγμα που εξηγεί, σε ικανό βαθμό, και την ιδιαίτερη φόρμα, ασυνήθιστο στυλ και το μοναδικό -ειδικά για την Κλασσική περίοδο- Φινάλε. Εν ολίγοις, την περίοδο που εγράφη το έργο, ο "μέγας πάτρωνας/χορηγός" Πρίγκιπας Esterhazy παραθέριζε στο θερινό του παλάτι, αρκετά μακρύτερα από τη βάση του στο Eisenstadt, μάζι με τους μουσικούς και την υπόλοιπη συνοδεία της αυλής του. Καθόσον παρέτεινε την παραμονή του περισσότερο του προβλεπόμενου, οι μουσικοί ήθελαν να επιστρέψουν στις οικογένειές τους. Ως εκ τούτου, ακολουθώντας την "ιεραρχική διαδικάσια", απευθύνθηκαν στον Μαέστρο τους (Kapellmeister Haydn), ο οποίος προτίμησε να περάσει το μήνυμα με μουσικό τρόπο στον μέγα χορηγό του, γράφοντας αυτήν την μοναδική στο είδος της Συμφωνία.
Το έργο ξεκινά με ένα τυπικό για την περίοδο και το στυλ των Συμφωνιών της εποχής (Sturm und Drang), αλλά με ασυνήθιστη και αρκετά ιδιόμορφη και προχωρημένη γραφή (το δεύτερο θέμα στην Έκθεση/Expositon είναι στην δεσπόζουσα ελάσσονα, δηλ. ντο διέση ελάσσονα, αντί της παραδοσιακής σχετικής μείζονος, δηλ. την λα μείζονα), δημιουργώντας ένα πλέον δραματικό και ταραχώδες ξεκίνημα, προετοιμάζοντας την ανάπτυξη του μηνύματος του έργου.
Η αργή δεύτερη κίνηση (ένα Adagio στη σχετική μέιζονα, λα μείζονα) έρχεται να κάνει την αντίθεση και να αναφερθεί σε μια άλλη πτυχή του ζητήματος, την μελαγχολία και τη νοσταλγία για την επιστροφή στη βάση τους. Η γραφή και εδώ είναι προχωρημένη, προαναγγέλοντας τεχνικές και στυλ που θα συναντήσουμε αρκετά αργότερα (πρώιμους ρομαντικούς και επέκεινα).
Το Μενουέτο που ακολουθεί έχει την τολμηρή ιδιαιτερότητα να είναι στην τονική μέιζονα (φα διέση μείζονα) και, στη συνήθη συντομία του, επικεντρώνεται στο να δώσει ένα αίσθημα ανεκπλήρωτου σκοπού.
Το Φινάλε, όμως, είναι "όλα τα λέφτα"! Ξεκινά, ως θα ανέμενε για την εποχή και τον συνθέτη με ένα κλασσικό Presto, στην τονική (φα δίεση ελάσσονα) και σε φόρμα Σονάτα, εξελισσόμενο με ταχύτητα και χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις, φθάνοντας σχετικά γρήγορα στην αναμενόμενη κατάληξη του έργου. Εκεί, όμως, ο Haydn, με μια θαυμαστή μετατροπία μεταβαίνει και πάλι στην τονική μείζονα (φα διέση μέιζονα) και σε ένα νέο Adagio, που μοιάζει ως μια εκτεταμένη Coda. Από το σημείο αυτό, οι μουσικοί της ορχήστρας, άλλοι με σύντομα σολιστικά περάσματα και άλλοι δίχως, αναχωρούν από την ορχήστρα (σβήνωντας και τα κεριά που φώτιζαν το αναλόγιο τους). Το αποτέλεσμα είναι η μουσική να καθίσταται ολονέν και πιο αδύνατη και λιτή. Στο τέλος, απομένουν τα δύο πρώτα βιολιά (το πρώτο το έπαιζε ο ίδος ο συνθέτης!) και οι οποίοι κλείνουν το όλο έργο, με τον πλέον υποβλητικό και ήρεμο τρόπο. Ως αναφέρει ο ίδιος ο συνθέτης, την άλλη μέρα, ο Πρίγκιπας και όλη η ακολουθία του επέστρεψαν στο Eisenstadt!
Ως είναι φυσικό, υπάρχει, για αυτή την μοναδική Συμφωνία, μια περίσσεια ηχογραφήσεων και πολύ καλών παραγωγών. Μία που αξίζει, για την ξεχωρίστη ερμηνεία και πρώτης τάξεως παραγωγή, είναι εκέινη με την Ορχήστρα Δωματίου του Μονάχου υπό τον Alexander Liebreich, στην ECM. Σε format SACD, πολύ ικανοποιητική είναι και η ερμηνεία του Stefan Sanderling με την Royal Philharmonic Orchestra (Membran Music).
Καλό "ταξίδι".
Pr.
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Αφού καλύψαμε τα δύο γνωστά έως και δημοφιλή έργα του Haydn στην φα δίεση ελάσσονα, σήμερα θα ασχοληθούμε με το τρίτο και σχεδόν εντελώς άγνωστο έργο του στην κλίμακα αυτή. Πρόκειται για το Κουαρτέτο Εγχόρδων Op. 50, no. 4. Πιθανές εξηγήσεις για το γιατί το έργο αυτό δεν είχε την τύχη των άλλων δύο έργων στην ίδια κλίμακα, στα οποία έχουμε ήδη αναφερθεί, είναι, κατά τεκμήριο, οι εξής:
- Πρόκειται για έργο ιδιαίτερα δριμύ, σχεδόν σκληρό, στο μεγαλύτερο μέρος του σκοτεινό και ειδικά στην κατάληξή του (η τελική του κίνηση) δυσήνιο.
- Ευρισκόμενο στο Op. 50, είχε την τύχη σχεδόν όλων των Κουαρτέτων, που ευρίσκοντο μεταξύ των Opp. 20 & 76, δηλ. που ανήκουν στα Opus 33 - 74. Από την πληθώρα των έργων στο είδος αυτό, το Op. 20 θεωρείται (και είναι) ο καθοριστικός και καίριας σημασίας κύκλος έξι εξαίρετων, πρωτότυπων αλλά και πρωτοποριακών Κουαρτέτων, ενώ το Op. 76 εμπεριέχει έξι από τα πιο ώριμα, γνωστά και δημοφιλή έργα του είδους (π.χ. Το "Emperor", η αργή κίνηση του οποίου κατέστη ο Εθνικός Ύμνος τόσο της Γερμανίας όσο και της Αυστρίας).
Το Op. 50, no. 4 αποτελείται από τις τέσσερις βασίκες κινήσεις των έργων αυτών αλλά πόσο διαφορετικά οικοδομημένες είναι. Το έργο ξεκινά με μία γρήγορη κίνηση που φέρει την ασυνήθιστη σκέτη ένδειξη Spiritoso! Αντίθετα με τις συνήθεις θετικού κλίματος πρώτες κινήσεις, εδώ ο συνθέτης μας φέρνει αντιμέτωπους με έντονα αναπτυσσόμενους ρυθμούς, μια επεξεργασία (development) σχεδόν άγριας ενέργειας και μια επανάληψη (Recapitulation) στην τονική μείζονα (ανορθόδοξα ειδικά για την Κλασική περίοδο) που οδηγεί την κίνηση σε μια απότομη και σχεδόν δυσοίωνη κατάληξη.
Η αργή κίνηση που ακολουθεί φέρει την ένδειξη Andante στην σχετική μείζονα (Λα μείζονα), αρχικά με ένα ήρεμο και ευγενές θέμα που, όμως, διακόπτεται από ένα έντελως ασυνήθιστα άγριο κεντρικό μέρος σε λα ελάσσονα, με δυσαρμονίες και ελεύθερη αντίστιξη. Και εδώ έχουμε μια απότομη και σχεδόν αναπάντεχη κατάληξη της κίνησης.
Το σύνηθες Menuetto φέρει και αυτό την ένδειξη Poco Allegretto αλλά και αυτό κάθε άλλο παρά ένα συμβατικό μινουέτο μπορεί να θεωρηθεί. Είναι στην τονική μείζονα με το μεσαίο Trio στην φα δίεση ελάσσονα. Εδώ, σε αντίθεση με την αργή κίνηση, το θέμα του Menuetto είναι έντονα σκληρό, ενώ το Trio φέρνει κάποια προσωρινή αλλά, ούτως ή άλλως, ήκιστα ευοίωνη ηρεμία.
Για το Φινάλε, ο Haydn καταφεύγει στη Φούγκα που αποτελεί την φόρμα των καταληκτικων κινήσεων τριών από τα Κουαρτέτα του Op. 20. Εδώ, όμως, ο συνθέτης κλείνει το έργο με μία πολύ γρήγορη και άγρια Φούγκα, με μία εκρηκτική κλίμακα σε fortissimo, καθιστώνταες την κίνηση αυτή μία από τις πλέον βίαιες στο σύνολο των Κουαρτέτων του συνθέτη.
Από τις ηχογραφήσεις/παραγωγές του έργου, εκείνη του London Haydn Quartet, σε υποδειγματική παραγωγή της Hyperion, είναι reference για ερμηνείες με όργανα (αλλά και στυλ) εποχής. Για πλέον σύγχρονη εκδοχή, η πολύ καλή παραγωγή της Ελβετικής Divox και η πολύ εκφραστική εκτέλεση του Κουαρτέτου Amati είναι μια σίγουρη επιλογή.
Ευελπιστώ να σας "αγγίξει" το εν λόγω προοδευτικό για την εποχή του έργο, έστω και σε βάθος χρόνου.
Pr.
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Προχωρώντας στις υπολοιπόμενες ελάσσονες κλίμακες που χρησιμοποίσε ο Haydn, σήμερα θα αναφερθούμε στην λα ελάσσονα και στην πολύ σπάνια, για την Κλασική περίοδο, ντο δίεση ελάσσονα.
Περιέργως πως, ο συνθέτης δεν έγραψε ούτε μια σύνθεση στην πρώτη ελάσσονα κλίμακα (μη ξεχνάμε είναι η σχετική ελάσσονα της ντο μείζονα), αλλά έγραψε μία Πιάνο Σονάτα σε ντο δίεση ελάσσονα!
Η εν λόγω Σονάτα είναι η νο.49, με στοιχεία καταχώρησης Hob. XVI/36. Δεν έχει τύχει ιδιαίτερης προσοχής και αντιστοίχων εκτέλεσεων/ηχογραφήσεων, αλλά είναι μια ιδιαίτερη Σονάτα, με αρκετά μοναδικά στοιχεία. Δεν έχει καμία αργή κίνηση, ενώ η καταληκτική κίνηση είναι ένα Menuet, σε τέμπο Moderato. Η δεύτερη κίνηση είναι σύντομη και σε φόρμα θέματος και παραλλαγών, ενώ η πρώτη, φέρουσα και αυτή την ένδειξη Moderato, είναι η πιο συναισθηματικά έντονη και με λίαν αποτελεσματική γραφή, σε φόρμα Σονατας.
Από ηχογραφήσεις/παραγωγές ποίτητος, για Φορτεπιανο, εκείνη του Ronald Brautigam, στην BIS, είναι εγγυήση. Για σύγχρονο Μεγάλο Πιάνο, ο John Lill είναι πολύ πειστικός και ενθουσι΄λωδης στο παίξιμό του, στη SIgnum.
Pr.
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Μεταβαίνοντας στην επόμενη ελάσσονα κλίμακα που συνέθεσε ο Haydn, φθάνουμε στην λίαν σημαντική σολ ελάσσονα. Παρά το γεγονός ότι η κλίμακα αυτή ήταν η πλέον σημαίνουσα (ελάσσονα) για τον Mozart, ο πολυγραφότατος Haydn συνέθεσε ούτε λίγο ούτε πολύ α) μία Σονάτα για Πιανοφόρτε (Hob. XVI: 44), β) ένα Τρίο για Πιάνο (Hob. XV: 19), γ) δύο Κουαρτέτα Εγχόρδων (Op. 20, no.3 & Op. 74, no.3), δ) δύο Συμφωνίες (Νοs. 39 & 83), ε) δύο Εισαγωγές στις Όπερές του Il mondo della luna & L' isola disabitata) και στ) δύο Θρησκευτικά έργα (Salve Regina, Hob. XVIIIb: 4, & Stabat Mater, Hob. XXa: 1). Κοντολογίς, συνέθεσε 10 αρκούντως σημαντικά έργα, όταν σχεδόν όλοι οι άλλοι συνθέτες της περιόδου (συμπεριλαμβανομένου και του Mozart) συνέθεσαν από ελάχιστα έως ολίγα (με εξαίρεση τον ακόμα πιο παραγωγικό C. P. E. Bach).
Όλα αυτά τα έργα είναι μικρά ή μεγάλα αριστουργήματα και χρήζουν κάποιας ειδικής αναφοράς. Σήμερα θα ασχοληθούμε με την Σονάτα για Πιάνο.
Η Σονάτα αυτή εγράφη περί το 1771 και, όπως οι περισσότερες από αυτές, προοριζόταν για κάποια γυναικά πιανίστα, ερασιτέχνη ως επί το πλείστον αλλά ταλαντούχα. Η Σονάτα αυτή ανήκει στο στυλ Empfindsamer (στυλ ευαισθησίας), που υποδηλώνει ότι το έργο προορίζεται για πιο ιδιωτικές συναυλίες, όπου υψηλά εκφραστικά μέσα και πολύ προσωπική ερμηνεία υπηρετούν αξίες εξαίρετης και εκλεπτυσμένης αισθητικής.
Το έργο αποτελείται από δύο κινήσεις μόνον, όπου, ακριβώς λόγω του χαρακτήρα και του στυλ, δεν υπάρχει κάποια πραγματικά γρήγορη κίνηση αλλά ούτε και κάποια δραματική αργή.
Η πρώτη κίνηση έχει την ένδειξη Moderato, είναι σε Sonata form και κινείται από την ελάσσονα στη σχετική μείζονα (σι ύφεση μείζονα) ως αναμένεται, αλλά, πολύ γρήγορα, μεταβαίνει στη σι ύφεση ελάσσονα! Στην Επεξεργασία (Development) η ένταση κορυφώνεται με ένα υπέροχο crescendo (με την προσθήκη περισσοτέρων φωνών), υπό μορφή σχεδον ενός χορικού.
Η δεύτερη κίνηση φέρει την ένδειξη Allegretto και είναι στη φόρμα ενός Μινουέτου. Εδώ, ο συνθέτης κινείται από την ελάσσονα στην τονική μείζονα στο κεντρικό Τρίο, μετουσιώνοντας τις εξευγενισμένες προθέσεις σε καθαρή συναισθηματική παρόρμηση, διατηρώντας, όμως, πάντα τον πολύ (κλειστά) προσωπικό χαρακτήρα της Σονάτας.
Οι ηχογραφήσεις της Σονάτας αυτής υπάρχουν σε ουκ ολίγες πολύ αξιόλογες παραγωγές και παιγμένες σε διαφορετικά όργανα! Σε Φορτεπιάνο ο Geoffrey Lancaster είναι εξαιρετικός, η δε παραγωγή της Αυστραλιανής Tall Poppies είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Επίσης, η Christine Schornsheim στην Αυστριακή Capriccio είναι σοβαρή εκτέλεση και πολύ καλή παραγωγή.
Σε Grand Piano, τόσο ο Evgeni Koroliov (Hanssler) όσο και ο John Lill (Signum) είναι θαυμάσιοι σε πολύ ικανοποιητικές παραγωγές.
Υπάρχει και μία εκτέλεση του έργου σε κλαβίχορδο με την Marcia Hadjimarkos, σε Zig Zag, και μία για κιθάρα με τον Paul Galbraith στην Αμερικανική Delos (για το περίεργον της ερμηνείας).
Bon weekend!
Pr.
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Σήμερα, έχει σειρά το δεύτερο έργο στη σολ ελάσσονα, το ξεχωριστό Τρίο για Πιάνο no. 33, Hob. XV: 19.
O Haydn στο έργο αυτό αποφεύγει, σε ικανό βαθμό, τη σοβαρότητα και το δράμα που συνήθως οι συνθέτες επέλεγαν για την κλίμακα αυτή (όπως και ο ίδιος ο Haydn έπραξε στην Έκτη Σονάτα από τους "Επτά Τελευταίους Λόγους του Σωτήρα μας στο Σταυρό") και προχωρά σε ένα είδος μουσικής άσκησης κάνοντας χρήση στην εναλλάγη της σολ ελάσσονος με την τονική μείζονά της (Σολ μείζονα) και οικοδόμησης ενός εκλεπτυσμένου ταξιδιού από την λανθάνουσα μελαγχολία στην αναπτυσσόμενη χαρά.
Το έργο έχει τις κλασικές τρεις κινήσεις αλλά χρησιμοποιημένες αρκετά διαφορετικά, τόσο ως προς τη φόρμα όσο και το περιεχόμενο.
Η πρώτη κίνηση, αντί της Sonata form, είναι γραμμένη σε ένα είδος παραλλάγων με δύο θέματα, το πρώτο στην ελάσσονα και το δεύτερο στην τονική μείζονα. Το λίαν ενδιαφέρον και γοητευτικό στοιχείο σε αυτό εστιάζεται στο ότι το θεματικό υλικό του δευτέρου θεμάτος προέρχεται, με πολύ επιδέξιο τρόπο, από την κατάληξη του αντίστοιχου υλικού του πρώτου θέματος. Τα δύο αυτά θέματα επαναλαμβάνονται από μία φορά σε παραλλάγη, για να οδηγήσουν σε ένα καταληκτικό, σύντομο αλλά συναρπαστικό Presto, το οποίο εμφανίζεται, με πανέξυπνο τρόπο, ως φυσική επέκταση του δευτέρου θέματος στη μείζονα και, ταυτόχρονα, συντελεί στην απαραίτητη αντίθεση ως προς το τέμπο, καθόσον θα ακολουθήσει μια αργή κίνηση.
Η δεύτερη αυτή κίνηση φέρει την ένδειξη Adagio ma non troppo και είναι γραμμένη στην Μι ύφεση μείζονα. Οι συνθέτες της περιόδου αυτής συνήθως κατεύφευγαν στην κλίμακα αυτή σε έργα που ήσαν γραμμένα στη σολ ελάσσονα (π.χ. η αργή κίνηση του μνημείωδους Κουιντέτου για Έγχορδa, Κ. 516, του Mozart) για μια περαιτέρω αντίθεση και διαφοροποίηση, καθόσον η σχετική μείζων είχε ήδη χρησιμοποιηθεί ως το δεύτερο θέμα στη φόρμα Σονάτας. Στην προκειμένη, όμως, περίπτωση η πρώτη κίνηση είναι σε φόρμα Παραλλάγων με δύο θέματα, όπου ο συνθέτης είχε την ελεύθερία να επιλέξει την τονική από τη σχετική μείζονα. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι η αργή αυτή κίνηση είναι σε απλοποιημένη φόρμα Σονάτας χωρίς απαναλήψεις και πολύ σύντομη Επεξεργασία, διατηρώντας μια πολύ λυρική ατμόσφαιρα, όπου το μέρος του Πιανοφόρτε είναι πλούσιο σε μουσική διακόσμηση του στυλ Rococo με πολύ σταθερά όμορφη αρμονική στήριξη από τα δύο έγχορδα.
Το Φινάλε φέρει την ένδειξη Presto και ως είθισται με τον Haydn έχει ένα χαρούμενο χαρακτήρα που, όμως, πάλι παίζει με την ενάλλαγη της σολ ελάσσονος και της τονικής μείζονος. Και η κίνηση αυτή είναι σε συντομευμένη φόρμα Σονάτας, αλλά η τονική μείζων εμφανίζεται στην επανάληψη του δευτέρου θέματος, ώστε να οδηγήσει σε μία πιο "ελαφρά" και χαρούμενη κατάληξη το έργο (στην τονική μείζονα).
Αυτό το σπουδαίο και ιδιαίτερο για τον συνθέτη αλλά και την Κλασική περίοδο ΠιάνοΤρίο έχει τύχει αρκετών εξαιρετικών ηχογραφήσεων, εκ των οποίων αρκετές είναι και πολύ καλές παραγωγές. Πέραν από τους συνήθεις "ύποπτους" στις ήδη αναφερθείσες εξαίρετες παραγωγές των Τρίο για Πιάνο του Haydn (Trio 1790 για όργανα εποχής, σε CPO, & Haydn Trio Eisenstadt για πιο σύγχρονα όργανα, σε Capriccio), πολύ ενδιαφέρον παρουσιάζουν και το Gryphon Trio (στην Καναδική Analekta), για σύγχρονα όργανα, και το Four Nations Ensemble (στην παρελθούσα πλέον ASV Gaudeamus) για όργανα εποχής.
Θερμός χαιρετισμός.
Pr.
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Συνεχίζοντας με τα υπόλοιπα έργα του Haydn στη σολ ελάσσονα, σήμερα θα αναφερθώ στις δύο Εισαγωγές του για τις Όπερές του L' isola disabitata & Il mondo dela luna.
Η πρώτη είναι ιδιαίτερα ξεχωριστή καθόσον είναι ένα εξαίρετο δείγμα της εφυέστατης γραφής του συνθέτη στο να είναι πλήρης και περιεκτικός ακόμη και σε μια σύνθεση που θα πρέπει να διαρκεί λίγα λεπτά και ταυτόχρονα να προετοιμάζει τον ακροατή/θεατή για τη δραματική θεατρική πλοκή που πρόκειται να ακολουθήσει. Επίσης, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό και θαυμάσιο δείγμα συμφωνικής γραφής του δημοφιλούς στυλ της εποχής Sturm und Drang ("Θύελλα και ορμή"), με πλούτο θεματικού υλικού, πολύ έξυπνα χρησιμοποιημένου μέσω μιας πλούσιας και έντονης ενορχήστρωσης. Η Εισαγωγή αυτή θεωρείται από τις πιο πετυχημένες του συνθέτη και είναι από τις ολίγες που παίζονται και ως Εισαγωγές για συναυλίες ορχηστρικής μουσικής.
Εάν κανείς δεν επιθυμεί να έχει ή να ακούσει όλη την Όπερα, η Εισαγωγή μόνον υφίσταται σε κάποιες ηχογραφήσεις ορχηστρικής μουσικής του Haydn, όπως εκείνες του Gordan Nocolic με την Netherlands Chamber Orchestra (Pentatone/SACD format) και του Adam Fischer με την Haydn Philharmonic (MDG/SACD format). Επίσης, υπάρχει εμβόλιμα και σε ορισμένα ρεσιτάλ με άριες του συνθέτη. Από αυτά, εκείνο με την Anna Bonitatibus και το Il Complesso Barocco υπό τον Alan Curtis είναι θαυμάσιο και ενημερωτικά πλούσιο ως πρόγραμμα.
Η Εισαγωγή, που είναι σε σολ ελάσσονα, αφορά σε εκείνη της τρίτης πράξης στην Όπερα Il mondo dela luna (η αρχική Εισαγωγή είναι σε ντο ελάσσονα). Πρόκειται για μια σύντομη αλλά πολύ εκφραστική μουσική Εισαγωγή που προετοιμάζει πολύ επιδέξια για το τι θα ακολουθήσει στο θεατρικό/δραματικό πεδίο της αρκετά μεγάλης αυτής Όπερας.
Δυστυχώς, η Εισαγωγή αυτή δεν παίζεται ως ανεξάρτητο ορχηστρικό έργο και μπορεί να βρεθεί μόνον στις ολοκληρωμένες ηχογραφήσεις της Όπερας. Η κλασίκη πλέον έκδοση της παρελθούσης Philips με τον Antal Dorati και την Orchestre de Chambre de Lausanne και ένα πολύ καλό καστ τραγουδιστών αποτελεί την μόνη διαθέσιμη αλλά λίαν ικανοποιητική ηχογράφηση του έργου. Επίσης, σε Blu ray (video), υφίσταται και μια πολύ ενδιαφέρουσα παραγωγή της C Major με τον Harnoncourt, τους δικούς του Concentus Musicus Wien και ένα πολύ καλό καστ επίσης.
Ευελπιστώ ότι θα βρείτε ικανό ενδιαφέρον τουλάχιστον στην πιο "πλήρη και πλούσια" Εισαγωγή της L' isola disabitata, που είναι και πιο εύκολα προσβάσιμη.
Καλή διερεύνηση.
Pr.
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Σήμερα σειρά έχει η μία από τις Συμφωνίες που συνέθεσε ο Haydn στη σολ ελάσσονα, τη νο. 39, γνωστή και με την επωνυμία "Tempesta di mare". Πρόκειται για μια από τις πρώτες Συμφωνίες που έγραψε ο συνθέτης γύρω στα 1765 και, ως και η επωνυμία της δηλώνει, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του στυλ της εποχής Sturm und Drang.
Aρχίζοντας από την ιδιαίτερης σημασίας κλίμακά της, έχει και άλλες ξεχωριστές ιδότητες για ένα έργο της πρώιμης Κλασικής περιόδου. Ήδη, στην σταθερή για την εποχή των πρώιμων Συμφωνιών ενορχήστρωση (δύο όμποε, δύο Γαλλικά κόρνα, φαγκότο και έγχορδα), ο Haydn προσθέτει άλλα δύο κόρνα (δύο σε Σολ και δύο σε Σι ύφεση μέιζονα), με τα οποία μπορεί να δώσει πλήρεις συγχορδίες και μια πιο εντυπωσιακή ορχηστρική απεικόνηση με αυτά καθώς και να έχει δύο επί πλέον κόρνα, όποτε μεταβαίνει στη σχετική μείζονα (Σι ύφεση μείζονα), ως π.χ στο δεύτερο θέμα της πρώτης κίνησης ή στο Τρίο του Μενουέτου.
Η πρώτη κίνηση, φέρουσα την ένδειξη Allegro assai διακρίνεται για μία ασυνήθιστη κινητικότητα και συνεχή ένεργεια σε βαθμό, που με την βοήθεια της έντονης ενορχήστρωσης να φθάνει σε σημεία σκληρότητας. Ασυνήθιστες για τη εποχή πάυσεις δίνουν μεγαλύτερη σημασία στην οικοδόμηση της έντασης και ένεργειας της πολύ έντονης αυτής κίνησης. Είναι εξαιρετικά αποτελεσματική η χρήση της ελάσσονος κλίμακος του πρώτου θέματος ως προπαρασκευή και οικοδόμηση της έντασης σε συνδυασμό με τη χρήση της σχετικής μείζονος στο δεύτερο θέμα ως την ολοκλήρωση της εκρηκτικής ατμόσφαιρας που υποδηλώνει και η επωνυμία της Συμφωνίας.
Μετά από αυτή την μουσική θύελλα (Tempesta), ο σοφός συνθέτης μας πάει στο άλλο άκρο με ένα ήρεμο (αλλά σύντομο), εκλεπτυσμένο Andante (σε Μι ύφεση μείζονα, η υποδεσπόζουσα της σχετικής μείζονος και η πιο συχνή επιλογή σχεδόν όλων των μετέπειτα συνθετών της περιόδου όταν συνέθεταν έργα στη σολ ελάσσονα), μόνον για τα έγχορδα, επιστρέφοντας σε άλλα στυλ της εποχής κομψότητας στην γραφή και ερμηνεία (Galant, Rococo).
Το Μινουέτο (Menuet) επαναφέρει την τονική σολ ελάσσονα και το άγριο και σκοτεινό κλίμα της πρώτης κίνησης αλλά και εδώ εν συντομία, καθόσον το Τρίο που παρεμβάλλεται μας επαναφέρει στη σχετική μείζονα (Σι ύφεση μείζονα) αλλά με το μόνο χαρούμενο θέμα της όλης Συμφωνίας.
Η τελική κίνηση φθάνει πλέον με σκληρή ένταση, που αγγίζει και πάλι στιγμές αγριότητας, όπου, τώρα, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τα έγχορδα με σχεδόν απίστευτης δεξιότητας βιρτουόζικα περάσματα, οδηγώντας τη Συμφωνία στο αναμενόμενο πλέον θυελλώδες αλλά και συναρπαστικό φινάλε του έργου.
Η Συμφωνία αυτή, αν και κάπου "χάθηκε" μέσα στις τόσες άλλες του συνθέτη, φαίνεται ότι επηρέασε αρκετούς άλλους συνθέτες (π.χ. J. C. Bach, Dittersdorf, Rosetti, Vanhal, Eichner, Wolfl), όταν αποφάσισαν να συνθέσουν στην κλιμακα αυτή, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τις δύο Συμφωνίες του Mozart σε σολ ελάσσονα (Nos. 25 & 40). Εξάλλου, η Συμφωνία αυτή, αν και γραμένη στα πρώιμα χρόνια της Κλασικής Περιόδου, αποτελεί ένα είδος προάγελλου των προγραμματικών έργων (που παρουσιάστηκαν πολύ αργότερα στη Ρομαντική Περίοδο) και ασυνήθιστα συχνη χρήση ακραίων δυναμικών ενδείξεων (fff) που, επίσης, σχεδόν ποτέ δεν τις συναντάμε στην πρώτη περίοδο της Κλασικής εποχής και με φειδώ στην τελευταία περίοδο αυτής.
Ως προς τις ηχογραφήσεις, υπάρχει, ως εικός, ικανός αριθμός καλών ερμηνειών και ορισμένων πολύ καλών παραγωγών. Δύο που επιλέγω, κυρίως για την ιδιομορφία της ερμηνείας και το εξάιρετο της παραγωγής τους, είναι : a) εκείνη με τον Norichika Iimori και την Japan Century Symphony Orchestra, σε έξοχα ρεαλιστική παραγωγή της Ιαπωνικής Exton (SACD) και β) εκείνη της ECM με την Munich Chamber Orchestra υπό τον Alexander Liebreich.
Θα ήταν ενδιαφέρον εάν υπάρξουν κάποιες γραπτές αντιδράσεις σας από τυχόν ακροάσεις του έργου αυτού αλλά και προηγουμένων που έχουν ήδη αναφερθεί στο νήμα αυτό.
Υμέτερος,
Pr.
 
Last edited:

Μηνύματα
813
Reaction score
1.788
Εγώ άκουσα τους λόγους σε διάφορες εκτελέσεις. Από εκδόσεις προτιμώ το κουαρτέτο. Άκουσα 3-4 εκτελέσεις και βρήκα την 2η επιλαχούσα από τις προτάσεις σου (Klenke) πάρα πολύ όμορφη οπότε και κρατήθηκε
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Εγώ άκουσα τους λόγους σε διάφορες εκτελέσεις. Από εκδόσεις προτιμώ το κουαρτέτο. Άκουσα 3-4 εκτελέσεις και βρήκα την 2η επιλαχούσα από τις προτάσεις σου (Klenke) πάρα πολύ όμορφη οπότε και κρατήθηκε
Χαίρομαι για το "ταξίδι" σου στους "Επτά Τελευταίους Λόγους". Η έκδοση του Κουαρτέτου είναι σίγουρα η πιο "απόλυτη" ως προς τη μουσική μορφή αλλά και απεικόνιση του έργου. Το Κουαρτέτο Klenke είναι από εκείνα τα αξιόλογα και μάλλον αθόρυβα σύνολα Μουσικής Δωματίου, που, όμως, κάνουν καλή δουλειά (η δισκογραφία τους είναι αρκούντως αξιόλογη). Στο έργο αυτό έχουν πλησιάσει πολύ σωστά το σημαντικό και δύσκολο στην ερμηνεία του έργο, ενώ η παραγωγή της Berlin Classics είναι πολύ ικανοποιητική.
Ευελπιστώ να προχωρήσεις και στα άλλα έργα του συνθέτη στις ελάσσονες κλίμακες, που έχουν ήδη αναφερθεί εδώ, και να μας πεις τις εντυπώσεις/παρατηρήσεις σου.
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Προχωρώντας στη δεύτερη Συμφωνία που συνέθεσε ο Haydn σε σολ ελάσονα, σήμερα θα ασχοληθούμε με την πιο γνωστή, πιο ανεπτυγμένη και με πιο πλούσια ενορχήστρωση νο. 83, γνωστή με την επωνυμία "Η κότα" (La poule).
Η Συμφωνία αυτή, μαζί με αυτές που αριθμούνται από το νο. 82-87, προήλθαν από μια παραγγελία του 1784 από το Διοικητικό Συμβούλιο του Concert de la Loge Olympique του Παρισιού. Ως εκ τούτου, οι έξι αυτές Συμφωνίες είναι γνωστές και ως οι "Συμφωνίες του Παρισιού". O Haydn είχε ήδη ανανεώσει το συμβόλαιό του ως Kappelmeister στην αυλή των Esterhazy και δέχθηκε αυτή την παραγγέλια, για να "απελευθερωθεί" από τους όποιους περιορισμούς είχε μέχρι τότε ως Kappelmeister. Η Ορχήστρα στο Παρίσι ήταν αρκετά πιο πλούσια και ο συνθέτης είχε την ευκαιρία να πειραματισθεί και ως προς την ενορχήστρωση αλλά και την φόρμα. Η ενορχήστρωση των τεσσάρων από τις έξι Συμφωνίων αποτελείται από ένα φλάουτο, από δύο όμποε, φαγκότα και Γαλλικά Κόρνα και Έγχορδα, ενώ στις Συμφωνίες νο. 82 και 86 προστίθενται και δύο Τρομπέτες και Τύμπανα.
Η νο. 83, η δεύτερη και τελευταία Συμφωνία του Haydn σε σολ ελάσσονα, χαρακτηρίζεται από μια πλούσια ανάπτυξη ιδίως των δύο πρώτων κινήσεων, πειραματισμούς στην φόρμα της Σονάτας και νεωτερισμούς στην Επεξεργασία των θεμάτων και μια έντονη εναλλάγη στη χρήση της ενορχήστρωσης.
Η εν λόγω Συμφωνία αποτελείται από τις βασικές τέσσερις κινήσεις.
Η πρώτη κίνηση φέρει την ένδειξη Allegro spiritoso και ξεκινά με σχεδόν επιθετικά μοτίβα του πρώτου θέματος, στην τονική κλίμακα, μαζί με δραματικές παύσεις, για να ακολουθήσει το δεύτερο θέμα στην σχετική μείζονα (Σι ύφεση μείζονα), σε στυλ Οπερα buffa (που θυμίζει ηχητικά το...κακάρισμα της κότας, με την απάντηση του όμποε στο θέμα από τα έγχορδα). Η Επεξεργασία είναι πολύ πιο προχωρημένη και μεγάλη σε διάρκεια (διαρκεί περίπου όσο και η Έκθεση των δύο θεμάτων, με αρκετές τολμηρές μετατροπίες) σε σχέση με τις προηγούμενες Συμφωνίες του συνθέτη. Η Επανάληψη (Recapitulation) επιστρέφει τα δύο θέματα στην τονική ελάσσονα το πρώτο και στην τονική μείζονα το δεύτερο για να κλείσει η πρώτη αυτή κίνηση με λαμπρότητα στη Σολ μείζονα.
Η δεύτερη κίνηση, για άλλη μια φορά, είναι στη Μι ύφεση μείζονα και φέρει την ένδειξη Andante, σε φόρμα Σονάτας και αυτή αλλά σχεδόν με μηδενική Επεξεργασία και όλες τις δυνατές επαναλήψεις. Δύο ευγενή θέματα διακόπτονται από θυελλώδη περάσματα με ανιούσες και κατιούσες κλίμακες δημιουργώντας μια αμφήσιμη ατμόσφαιρα.
Το Μινουέτο είναι ένα Allegretto, που επαναφέρει τον επιθετικό και βαρύ χαρακτήρα της πρώτης κίνησης, αλλά στην τονική μείζονα, όπου το Trio που ακολουθεί προσφέρει μια κάθετη αντίθεση, ηρεμία και χάρη καθώς το φλάουτο, συνοδευόμενο μόνον από τα έγχορδα, πρωταγωνιστεί σε αυτό.
Το Φινάλε, ένα Vivace, είναι μονοθεματικό, πλήρους ενέργειας και ταχύτατων ρυθμών. Και εδώ ακολουθείται η φόρμα της Σονάτας, με την ανάπτυξη του μοναδικού θέματος στην Επανάληψη και με θριαμβευτικό τρόπο κατάληξη στη Σολ μείζονα.
Από τις ουκ ολίγες πολύ αξιόπιστες παραγωγές της Συμφωνίας, παραθέτω πάλι ορισμένες που έχουν κάποια ιδιαίτερη ερμηνεία και ανάλογη αξία:
- Για όργανα εποχής, μία από τις πολύ πρώτες του είδους, με το ιστορικό Collegium Aureum υπό τον Franjoser Maier (Deutsche Harmonia Mundi). Ακούγεται ακόμη πολύ καλά.
- Για πιο σύγχρονες ερμηνείες: a) London Mozart Players υπό την Jane Glover (Resonance)
b) Handel and Haydn Society υπό τον Harry Christophers (Coro).
Καλές ακροάσεις (για όσους τυχόν ενδιαφέρονται) και ένα θερμό χαιρετισμό.
Pr.
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Ακούγοντας προσεκτικά και μελετώντας όλο και περισσότερο τα οργανικά έργα του σπουδαίου και πολυγραφότατου αυτού συνθέτη, ανακάλυψα δύο θαυμάσιες Σονάτες για Πιάνο, όπου ο Haydn αποδίδει μία ξεχωριστή σπουδαιότητα στις εξαίσιες αργές κινήσεις των δύο αυτών έργων, γραμμένα σε μείζονες κλίμακες (Φα και Ρε αντίστοιχα, Hob.XVI:23 & 24). Αμφότερες οι αργές κινήσεις είναι γραμμένες στις τονικές ελάσσονες (φα και ρε ελάσσονα). Ειδικά, η αργή κίνηση σε φα ελάσσονα είναι από εκείνες τις αριστουργηματικές συνθέσεις του Haydn, όπου ένα αμφιταλαντευόμενο, με ένα λανθάνοντα αυθορμητισμό, Adagio αποτελεί την βάση για μία πλούσια σε concertante στοιχεία γραφή για το δεξί χέρι, η οποία δίνει τον τόνο για μία υπέροχη, εξόχως τρυφερή και ονειρική siciliana.
Αντίστοιχα, η αργή κίνηση σε ρε ελάσσονα (Adagio και αυτή) χαρακτηρίζεται από εκλεπτυσμένη κομψότητα, μία επιφανειακά χαλαρή γραφή ως προς την αρμονία, η οποία χρησιμεύει για να αποτρέπει την εκτροπή των "φωτεινών" θεμάτων προς την "μεταφορά" τους σε πιο ερεβώδεις περιοχές.
Οι άψογα γραμμένες αυτές αργές κινήσεις μου έφεραν στην επιφάνεια μερικούς εξαιρετικούς σε νόημα και γραφή στίχους του Ανδρέα Εμπειρίκου από το αλαργινό 1935:
"Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια
Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ' αυτή την
αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους.
Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη
Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μας
Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας,
Της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις
κάθε ένθερμον αναμόχλευση των υπαρχόντων.
Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένο δέρας της υπάρξεώς μας...
 

Μηνύματα
148
Reaction score
208
Ακούγοντας προσεκτικά και μελετώντας όλο και περισσότερο τα οργανικά έργα του σπουδαίου και πολυγραφότατου αυτού συνθέτη, ανακάλυψα δύο θαυμάσιες Σονάτες για Πιάνο, όπου ο Haydn αποδίδει μία ξεχωριστή σπουδαιότητα στις εξαίσιες αργές κινήσεις των δύο αυτών έργων, γραμμένα σε μείζονες κλίμακες (Φα και Ρε αντίστοιχα, Hob.XVI:23 & 24). Αμφότερες οι αργές κινήσεις είναι γραμμένες στις τονικές ελάσσονες (φα και ρε ελάσσονα). Ειδικά, η αργή κίνηση σε φα ελάσσονα είναι από εκείνες τις αριστουργηματικές συνθέσεις του Haydn, όπου ένα αμφιταλαντευόμενο, με ένα λανθάνοντα αυθορμητισμό, Adagio αποτελεί την βάση για μία πλούσια σε concertante στοιχεία γραφή για το δεξί χέρι, η οποία δίνει τον τόνο για μία υπέροχη, εξόχως τρυφερή και ονειρική siciliana.
Αντίστοιχα, η αργή κίνηση σε ρε ελάσσονα (Adagio και αυτή) χαρακτηρίζεται από εκλεπτυσμένη κομψότητα, μία επιφανειακά χαλαρή γραφή ως προς την αρμονία, η οποία χρησιμεύει για να αποτρέπει την εκτροπή των "φωτεινών" θεμάτων προς την "μεταφορά" τους σε πιο ερεβώδεις περιοχές.
Οι άψογα γραμμένες αυτές αργές κινήσεις μου έφεραν στην επιφάνεια μερικούς εξαιρετικούς σε νόημα και γραφή στίχους του Ανδρέα Εμπειρίκου από το αλαργινό 1935:
"Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η χαμέρπεια
Υπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ' αυτή την
αγαλματώδη παρουσία του περασμένου έπους.
Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη
Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μας
Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής παραδοχή της ζωής μας,
Της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν εις
κάθε ένθερμον αναμόχλευση των υπαρχόντων.
Σκοπός της ζωής μας είναι το σεσημασμένο δέρας της υπάρξεώς μας...
Σε ανταπόδοση των δύο υπέροχων adagios (ακρόαση Marc- Andre Hamelin, Hyperion) τις καλύτερες ευχές μου για το νέο έτος σε εσάς και όλα τα μέλη της μουσικής κατηγορίας.
 

Μηνύματα
6.846
Reaction score
5.949
Σε ανταπόδοση των δύο υπέροχων adagios (ακρόαση Marc- Andre Hamelin, Hyperion) τις καλύτερες ευχές μου για το νέο έτος σε εσάς και όλα τα μέλη της μουσικής κατηγορίας.
Αντεύχομαι τα βέλτιστα σε όλους εμάς της μικρής αυτής μουσικής κατηγορίας, με πλούσια μουσική ανέλιξη και στο Νέον Έτος.
 


Staff online

  • Zizik
    Chauncey Gardiner * tl;dr *
  • abcd
    Πρώην Διοικητής ο τροπαιοφόρος

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ

Threads
171.317
Μηνύματα
2.858.312
Members
37.894
Νεότερο μέλος
tassos249
Top