H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

[Bhutia]

Spoiler

Σε περίπτωση που κάποιος αναγνώστης αναρωτηθεί προς τί ο διφορούμενος τίτλος,έχω να παρατηρήσω το εξής:υπήρξε προς στιγμήν σκέψη να τιτλοφορηθεί "Η βερμπαλιστική χαρά του αυτιού"(The verbalistic joy of...Ear:612 αλλά επικράτησε η γνώμη να μπει μιά φράση σχετική με τη θεωρία του Audio -γιά...΄΄ξεκάρφωμα΄΄.:142:

Ο όρος ΄΄Περιέλιξη Ακροατή΄΄(Listener Envelopment-LEV) σημαίνει την εντύπωση περικύκλωσης αυτού από τον εκπεμπόμενο ήχο της πηγής και αναφέρεται στο βαθμό κατά τον οποίο ο ακροατής νιώθει βυθισμένος εντός του μουσικού γεγονότος.Η περιέλιξη δεν πρέπει να συγχέεται με τη διεύρυνση στις φαινομενικές διαστάσεις ακουστικού ειδώλου πηγής (Apparent Source Width-ASW).Οι απαραίτητοι παράγοντες γιά την επίτευξη περιέλιξης συνδέονται τόσο με φυσικές όσο και με ψυχοακουστικές παραμέτρους.

Το ενεργειακό περίγραμμα(΄΄φάκελος΄΄) κάθε ηχητικού συμβάντος μπορεί να διαχωριστεί σε στοιχειώδη τμήματα Ατάκα-Εξασθένηση-Διατήρηση-Αποδέσμευση.Όταν η ατάκα περιλαμβάνει ραγδαία αύξηση ενέργειας,η διωτική διαφορά του φακέλου καθορίζεται επαρκώς,έστω και αν οι εμπλεκόμενες συχνότητες κείτονται στη ζώνη άνω των 2000 Hz.Ο χωρικός εντοπισμός μιάς ατάκας να μη νοθεύεται από ανακλαστικές συνιστώσες-οι οποίες συνήθως καταφτάνουν μετά το πέρας της ατάκας.

Σύμφωνα με τα πειραματικά δεδομένα,ο οριζόντιος εντοπισμός και το φαινομενικό πλάτος πηγής ηχητικών γεγονότων με χρόνους ανόδου κάτω των 50 χιλιοστών δευτερολέπτου καθορίζονται από τις διωτικές διαφοροποιήσεις χρόνου κι έντασης που αποκτώνται κατά τη διάρκεια της ενεργειακής ανόδου του γεγονότος.Οι διαφορές που υφίστανται μεταγενέστερα στην εξέλιξη του γεγονότος-οι οποίες πιθανότατα θα παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις- μεταφράζονται από το ακουστικό μας σύστημα ως χωρική εντύπωση.Το φαινομενικό πλάτος της πηγής καθορίζεται από το λόγο σήματος προς θόρυβο που σχετίζεται με το σχηματισμό των διωτικών διαφορών και το βαθμό συμφωνίας αυτών κατά το χρονικό διάστημα ανόδου. Εξαρτάται επίσης από το ποσοστό συνέπειας στο αποτέλεσμα του εντοπισμού επί διαφόρων Κρισίμων Συχνοτικών Ζωνών,καθώς και το βαθμό συνέπειας στον εντοπισμό διαφορετικών ηχητικών συμβάντων εντός του ιδίου αντιληπτικού ρεύματος.

Πέρα από τη "Λειτουργία της Ακοής",αφετηρία του παρόντος θέματος αποτελεί ο παρακάτω σύνδεσμος από την "Ανατομία Ακουστικής Χώρων":
http://www.avsite.gr/vb/showthread.php?79626-Ανατομία-Ακουστικής-Χώρων&p=1109110#post1109110

O David Greisinger έχει προτείνει εναλλακτικά τον απλούστερο δείκτη Διωτικής Διαφοράς (InterAural Difference).Αυτός εκφράζεται σε dB και ισούται μ'ένα κλάσμα,με αριθμητή το τετράγωνο πλάτους στην ισοσταθμισμένη διαφορά σημάτων ανάμεσα στα δύο μικρόφωνα σύλληψης που αντιπροσωπεύουν το αριστερό και δεξί αυτί του ανδρεικέλου μέτρησης και παρονομαστή το άθροισμα τετραγώνων γιά τις στάθμες των δύο επιμέρους σημάτων: ΙΑD = 10*log[10] {(ισοσταθμισμένο[Αριστερό-Δεξί])^2 / (στάθμη Αριστερού)^2 + (στάθμη Δεξιού)^2}.

Η ισοστάθμιση του σήματος διαφοράς συνίσταται στην προσθήκη 6dB ανά οκτάβα γιά τις συχνότητες κάτω των 300Hz.Αυτή εξισορροπεί την αναμενόμενη μείωση της διωτικής διαφοράς κάτω από τα 300Hz εντός του πεδίου διάχυσης.Ιδανικά,η ισοστάθμιση θα όφειλε να ρυθμίζεται κατά τρόπον ώστε ο δείκτης IAD να λαμβάνει μηδενική τιμή σε όλο το ακουστό φάσμα εντός ενός μεγάλου χώρου πλουσίου σε αντήχηση.Συνιστάται γιά την έρευνα της ακουστικής αιθουσών ο υπολογισμός του IAD σε ζώνες οκτάβας,με εφαρμογή παραθύρου 40 msec μετακινούμενου επί της μετρημένης κρουστικής απόκρισης.

 

[Bhutia]

Απάντηση: H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

Έχει καταδειχθεί από τα ερευνητικά δεδομένα ότι η αντίληψη της περιέλιξης βασίζεται σε συνεχόμενες αυξομειώσεις στις τιμές που λαμβάνουν η Διωτική Διαφορά Χρόνου και η Διωτική Διαφορά Έντασης(στάθμης).Στο νήμα "Λειτουργία της Ακοής" έχει γίνει εκτεταμένη αναφορά στα συγκεκριμένα μεγέθη,το φαινόμενο Haas καθώς και την επιρροή όλων αυτών στο χωρικό εντοπισμό των ήχων.Ο παρακάτω σύνδεσμος από συγγενή διπλωματική εργασία είναι σχετικά περιληπτικός,περιέχοντας κιόλας χρήσιμα σχήματα σε εύχρηστη μορφή:
Σελίδες 10-19

Οι αυξομειώσεις είναι αποτέλεσμα παρεμβολών ανάμεσα στη συνιστώσα του άμεσου ήχου κι εκείνες που προέρχονται από ανακλάσεις στα δύο αυτιά.Οι αυξομειώσεις εκφράζονται ως διακυμάνσεις των αποκαλούμενων ΄΄ψευδογωνιών΄΄,οι οποίες αναφέρονται στην υποτιθέμενη θέση που θα είχε μιά πηγή με βάση τις διωτικές διαφορές χρόνου κι έντασης εάν το αυτί ήταν σε θέση ν'ακολουθήσει αστραπιαίες κινήσεις.

Έχει αποδειχθεί πως ακόμα και μικρά ποσά πλευρικής ανακλώμενης ενέργειας μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες αυξομειώσεις στις διωτικές διαφορές.Οι συνεχόμενες διακυμάνσεις οφείλονται σε δύο τύπους παρεμβολών:ο πρώτος υφίσταται ανάμεσα σε συνιστώσες πλευρικής ενέργειας προερχόμενες από διαφορετικές διευθύνσεις και ο δεύτερος σε αλληλεπιδράσεις της πλευρικής ανακλώμενης ενέργειας με τη συνιστώσα του άμεσου ήχου.Στην απλοποιημένη περίπτωση μίας μονάχα πλευρικής συνιστώσας,μεσολαβεί μία χρονοκαθυστέρηση ωσότου να προκύψουν σημαντικές διακυμάνσεις.Σύμφωνα με τους κανόνες της Φυσικής που διέπουν τις παρεμβολές ηχητικών σημάτων,η ελάχιστη απαιτούμενη χρονοκαθυστέρηση είναι αντιστρόφως ανάλογη προς το εύρος ζώνης του σήματος και δίδεται κατά προσέγγιση από τον τύπο : ελάχιστη χρονικαθυστέρηση = 0,5 / εύρος ζώνης σήματος.Γιά παράδειγμα,ένα σήμα εύρους ζώνης 100 Hz θα απαιτεί χρονοκαθυστέρηση τουλάχιστον 5 χιλιοστών δευτερολέπτου γιά την ανάπτυξη διακυμάνσεων από παρεμβολή.

Το εύρος των Κρισίμων Συχνοτικών Ζωνών που αντιστοιχούν στην περιοχή των μεσαίων επί της βασικής μεμβράνης είναι της τάξης των 100Hz.Τα πειραματικά δεδομένα συμφωνούν με τη θεωρητικά αναμενόμενη τιμή των περίπου 5 msec καθυστέρησης μέχρι την εμφάνιση του αισθήματος περιέλιξης στους ακροατές.Έχει επιπρόσθετα παρατηρηθεί η μείωση της χρονοκαθυστέρησης με την αύξηση της συχνότητας.Το εύρος ζώνης σ'ένα ΄΄τυπικό΄΄ μουσικό σήμα εξαρτάται από το περιεχόμενο είδος μουσικής και τις συχνότητες.Γιά παράδειγμα,ένα πολυπληθές σύνολο εγχόρδων που αποδίδει διάφορες μελωδικές γραμμές εκπέμπει σήμα μεγάλου εύρους ζώνης-το οποίο καταλαμβάνει σημαντικό τμήμα από μιά ΚΣΖ αντιστοιχούσα σε υψηλή συχνότητα.Στη συγκεκριμένη περίπτωση το ωφέλιμο εύρος ταυτίζεται μ'εκείνο του φίλτρου της ΚΣΖ στο ακουστικό μας σύστημα.Στην περίπτωση όμως ενός ηλεκτρικού μπάσου,εφόσον κρατιέται μιά δεδομένη νότα το εύρος είναι της τάξης ελαχίστων Hz-ιδιαίτερα όταν παίζεται η νότα χωρίς τεχνική vibrato.το στοιχείο όμως που ενδιαφέρει άμεσα γιά την αίσθηση περιέλιξης είναι το εύρος ζώνης επί του οποίου εκτείνεται η αντήχηση.

Αναπαράσταση εξασθένησης ενός τόνου ύψους 60 Hz εντός του symphonic Hall της Βοστώνης:

Η εξασθένηση στην ενέργεια ενός τόνου μέσα σε μιά μεγάλη αίθουσα επιφέρει συνεχόμενες αυξομειώσεις στο πλάτος και τη φάση,οι οποίες επεκτείνουν το εύρος ζώνης του ηχητικού σήματος.
Εύρος ζώνης γιά τον ίδιο τόνο στο ανωτέρω παράδειγμα:

 

[Bhutia]

Απάντηση: H εντύπωση που δίνει ένας χώρος στην αντίληψη του ακροατή

Έχουν οριστεί τρεις τύποι αποτύπωσης του χώρου στην αντίληψη του ακροατή ανάλογα με το ηχητικό ερέθισμα που χρησιμοποιείται:

-Συνεχής Χωρική Αποτύπωση (Continuous Spatial Impression):εμφανίζεται όταν η πλευρική ενέργεια που προέρχεται από ανάκλαση αλληλεπιδρά με ένα συνεχές σήμα,όπως λ.χ. ροζ θόρυβο.Επιφέρει αίσθηση πλήρους περιέλιξης.Ο ήχος μοιάζει να έρχεται απ'όλες τις κατευθύνσεις πέριξ του ακροατή,ακόμα και στην περίπτωση όπου υπάρχει μά και μοναδική συνιστώσα πλευρικής ενέργειας.Η ελάχιστη απαιτούμενη χρονοκαθυστέρηση γιά την εμφάνιση των ανακλάσεων που τη δημιουργούν είναι τα 10 χιλιοστά δευτερολέπτου.Όταν είναι ισχυρή δημιουργεί αίσθηση περιέλιξης,δεν οδηγεί όμως πάντοτε σε αντίληψη ευρυχωρίας.Εξαρτάται πρωτίστως από το εύρος των συνεχόμενων αυξομειώσεων στις διωτικές καθυστερήσεις.Ο βαθμός στον οποίο υφίστανται οι διακυμάνσεις συναρτάται με την ενεργειακή αναλογία του άμεσου προς τον ήχο του πεδίου αντήχησης,όπως και με το αζιμούθιο των ανακλώμενων συνιστωσών.Είναι σαφώς ανεξάρτητη από την απόλυτη στάθμη στην οποία εκπέμπει η πηγή-πόσο δυνατά παίζει δηλαδή.Σχετίζεται τέλος με το κλάσμα της διάμεσης προς την πλευρική ενέργεια.Τιμές χρονοκαθυστερήσεων άνω των 10 msec λειτουργούν καλά γιά συχνοτικές ζώνες άνω των 300 Hz.

-Πρώιμη Χωρική Αποτύπωση (Early Spatial Impression):προκύπτει από πλευρικά ανακλώμενη ενέργεια η οποία καταφτάνει με καθυστέρηση έως 50 χιλιοστών δευτερολέπτου από τη λήξη είτε ενός παλμικού ήχου,είτε ήχου αποτελούμενου από διακριτές νότες.Δεν δημιουργεί αίσθηση περιέλιξης, αλλά τείνει να προξενεί διεύρυνση του φαινομενικού πλάτους της πηγής.Δίνει την εντύπωση ενός μικρού χώρου,όπου ο ήχος φαίνεται να κατευθύνεται ακριβώς από την πηγή.Όπως και η συνεχής,συναρτάται με την αναλογία διάμεσης προς την πλευρική ηχητική ενέργεια.Ανακλαστικές συνιστώσες οι οποίες συμβάλλουν στην εμφάνιση της πρώιμης χωρικής αποτύπωσης,ταυτίζονται μ'εκείνες που ο ακροατής αντιλαμβάνεται στο προσκήνιο,συνδυαζόμενες έτσι σε νέο ηχητικό σήμα με ακουστή τροποποίηση στη χροιά και το περίγραμμα αποδέσμευσης των φθόγγων.Ο βαθμός αλληλεπίδρασης είναι ο ίδιος γιά ισχυρούς και ασθενείς ήχους,οπότε η ισχύς της πρώιμης χωρικής αποτύπωσης είναι ανεξάρτητη από την εκπεμπόμενη στάθμη της πηγής.Τα μικρά δωμάτια τείνουν ν'αναπτύσσουν το μεγαλύτερο ποσοστό της ανακλώμενης ενέργειας εντός των πρώτων 50 χιλιοστών δευτερολέπτου.Επομένως ο κυρίαρχος τύπος χωρικής αποτύπωσης εντός αυτών είναι ο πρώιμος.

-Παρασκηνιακή Χωρική αποτύπωση (Background Spatial Impression):εκδηλώνεται όταν ο εκπεμπόμενος ήχος αποτελείται είτε από σειρές σύντομων μουσικών φθόγγων,είτε από ακολουθία φωνημάτων ομιλούντος λόγου.Ο εγκέφαλος καταχωρεί αντιληπτικά τις μελωδικές φράσεις ενός σολίστα ή τις προτάσεις ενός μοναδικού ομιλητή σε πρώτο πλάνο.Εκεί όπου υπάρχουν περισσότερες από μία ακολουθίες (λ.χ.σύνολα μουσικών οργάνων, ταυτόχρονη ομιλία δύο ατόμων ή ερμηνευτών) καθεμία εξ αυτών καταχωρείται σε ξεχωριστό αντιληπτικό ρεύμα,το οποίο εντάσσεται στο προσκήνιο.Η ηχητική ενέργεια όμως που παρεμβάλλεται ανάμεσα στις νότες ή τα φωνήματα κατατάσσεται σ'ένα διαφορετικό στέλεχος αντιληπτικής ροής συμβάντων,το ηχητικό παρασκήνιο ή ΄΄υπόβαθρο΄΄.Γιά να κυριαρχήσει ο τύπος της παρασκηνιακής αποτύπωσης στην ακρόαση εντός μικρού δωματίου,οι επιφάνειες αυτού οφείλουν να παράγουν πληθώρα ανακλώμενων συνιστωσών οι οποίες θα εντάσσονται σ'ένα πλούσιο ενεργειακά πεδίο αντήχησης.Μικροί χώροι με έντονη αντήχηση τείνουν να ηχούν ελκυστικοί γιά την απόδοση απλών μουσικών σημάτων εφόσον δεν γίνεται αυτή σε υψηλή στάθμη.Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η τάση που επιδεικνύουν πολλοί μουσικόφιλοι να τραγουδούν στο χώρο του μπάνιου 137. Παρόλ'αυτά,τα τυπικά μικρά δωμάτια των οικιών εμφανίζουν φτωχή παρασκηνιακή αποτύπωση και ανεπαρκή αντίληψη ΄΄ευρυχωρίας΄΄.

Ήχοι που καταφτάνουν εντός 50 χιλιοστών δευτερολέπτου από τη λήξη των φθόγγων υπάγονται σ'αυτούς,οπότε συμπεριλαμβάνονται αντιληπτικά στο προσκήνιο.Το φαινόμενο Haas έχει επιδείξει πως οι ανακλώμενες συνιστώσες που φτάνουν στον ακροατή εντός 50 msec από την εκπομπή του άμεσου ήχου εντάσσονται μαζί με αυτόν στο ίδιο ηχητικό γεγονός στην αντίληψη του ακροατή.Εάν τώρα οι συνιστώσες προέρχονται από διάφορη κατεύθυνση σε σχέση με τον άμεσο ήχο,ο ακροατής αντιλαμβάνεται πρώιμη χωρική αποτύπωση.Επίσης όταν οι απαρχές των φθόγγων είναι αργές (λ.χ. χορδές παιζόμενες με τεχνική legato),τότε το σχήμα των ανακλάσεων προκαλεί έντονη διεύρυνση στο πλάτος του ακουστικού ειδώλου,αντί γιά περιέλιξη.Οι ήχοι που καταφτάνουν μετά το διάστημα των 50 msec γίνονται δυσκολότερα ακουστοί,εξαιτίας μιάς αντιληπτικής παρεμπόδισης που εξασκεί ο εγκέφαλος στο παρασκηνιακό στέλεχος ύστερα από το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.Αυτή η νευρωνική παρεμπόδιση υποχωρεί σταδιακά στο πεδίο του χρόνου μεταξύ 50-150 msec,κατά τρόπον ώστε ηχητικές συνιστώσες του παρασκηνίου οι οποίες καταφτάνουν σε διαστήματα μεγαλύτερα των 150 χιλιοστών δευτερολέπτου από το πέρας των ομολόγων φθόγγων να γίνονται έντονα ακουστές.Εάν οι τελευταίες έχουν διαχυθεί σε επαρκή βαθμό εντός του χώρου,τότε θα δίνουν έναυσμα γιά παρασκηνιακή χωρική αποτύπωση και θα δημιουργούν αίσθηση περιέλιξης στον ακροατή.

 

[Bhutia]

Απάντηση: Λείπει η...στάθμη(αλεπού) από το παζάρι;

Ήλθε η ώρα να θυμηθούμε κι εκείνο το...έρμο νήμα που αφορούσε στη στάθμη της ακρόασης μουσικής:612::
http://www.avsite.gr/vb/showthread....F3%F4%DC%E8%EC%E7%F2-%E1%EA%F1%FC%E1%F3%E7%F2

Η ισχύς της παρασκηνιακής χωρικής αποτύπωσης συνδέεται με την ενεργειακή στάθμη της διαχεόμενης ενέργειας από αντήχηση.Το πεδίο αντήχησης θεωρείται σήμα ΄΄σταθερής κατάστασης΄΄ και η στάθμη αυτού είναι ανάλογη της εκπεμπόμενης στάθμης η οποία το δημιουργεί.Κατά συνέπεια,η ισχύς της παρασκηνιακής χωρικής αποτύπωσης είναι σαφώς εξαρτώμενη από την εκπεμπόμενη στάθμη της πηγής.Με άλλα λόγια,όσο δυνατότερα παίζει ένα σύστημα ή μουσικό σύνολο,τόσο θα αυξάνεται η αντίληψη αυτής γιά δεδομένο ακροατή και χώρο.

Σε τυπικές στάθμες γιά την απόδοση κομματιών κλασικής μουσικής εντός μιάς αίθουσας,η αντιληπτική ισχύς γιά τη συνεχή χωρική αποτύπωση εξαρτάται από την ενεργειακή αναλογία του άμεσου ήχου προς τις συνιστώσες που οφείλονται σε αντήχηση.Είναι δε πάντοτε μικρότερη από την αντιληπτική ισχύ της παρασκηνιακής χωρικής αποτύπωσης.Η διαφορά εξαρτάται από την τιμή που έχει η εκπεμπόμενη στάθμη και είναι συνήθως τάξης 6dB.Αυτά σημαίνουν ότι μουσικά κομμάτια με ελαφρή ενορχήστρωση κι ερμηνείες solo ή acapella τείνουν να γίνονται αντιληπτές ως έχουσες μεγαλύτερο βαθμό αντήχησης σε σύγκριση με κομμάτια που διακρίνονται από πυκνή οργανική δομή,έστω και αν τα τελευταία θ'αποδίδονταν σε υψηλότερη στάθμη ηχητικής πίεσης-δυνατότερα με άλλα λόγια.Ο Beranek έχει βέβαια παρατηρήσει ότι δίχως κάποιο ποσοστό ενέργειας εντός των πρώτων 50 msec,ο ήχος μιάς λυρικής αίθουσας γίνεται υπερβολικά οξύς και ΄΄άμεσος΄΄.Έχει μάλιστα ορίσει τη βέλτιστη στάθμη της πρώιμης ενέργειας να είναι χαμηλότερη εκείνης που αντιστοιχεί στον άμεσο ήχο κατά 3-6 dB.

Ο αντιληπτικός διαχωρισμός του προσκηνίου από το παρασκήνιο δεν είναι πάντοτε εφικτός στην ορχηστρική μουσική,εξαιτίας της πυκνής οργανικής υφής που χαρακτηρίζει μεγάλο μέρος του ρεπερτορίου.Η ακουστότητα της αντήχησης εξαρτάται έντονα από την ίδια την πηγή.Πτώση τάξης 1 dB στην ίδια τη στάθμη του πεδίου αντήχησης οδηγεί σε πτώση τάξης 4 dB στην ακουστότητα αυτού.Σε περιπτώσεις σόλο ερμηνειών,ολιγομελών σχημάτων ή προφορικού λόγου η κατάσταση αντιστρέφεται:η αντήχηση καθίσταται εύκολα ακουστή,ακόμα και σε στάθμες πεδίου αντήχησης χαμηλότερες κατά 20 dB ως προς το άμεσο σήμα.

 

[Bhutia]

Απάντηση: H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

Το αριστερό γράφημα αναπαριστά τη μουσική επικάλυψη που υφίσταται σε τρία διαφορετικά είδη μουσικής απόδοσης: σολίστας(συνεχής καμπύλη)-ολιγομελές σύνολο δωματίου(καμπύλη διακεκομμένη με τελείες)-πολυμελής ορχήστρα(αμιγής διακεκομμένη καμπύλη):

Οι επικαλυπτικές δράσεις μεταξύ συνιστωσών μέσα σε σήματα ορχηστρικής μουσικής μεταβάλλουν τον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο ακροατής τη χωρική αποτύπωση.Σε ανάλογους τύπους μουσικής δομής,η συνεχής και η παρασκηνιακή χωρική αποτύπωση συμβάλλουν στην αίσθηση της ΄΄ευρυχωρίας΄΄.Η μεταξύ τους αναλογία συναρτάται με το είδος της παιζόμενης μουσικής,τις χωρικές/χρονικές ιδιότητες του παραγόμενου πεδίου αντήχησης καθώς και με τη στάθμη αυτού.

Ο ρυθμός εξασθένησης γιά ένα δωμάτιο με διαστάσεις 3,66 Χ 4,57 Χ 2,74 μέτρα,του οποίου οι επιφάνειες έχουν συντελεστή ανακλαστικότητας 0,8.

Ο χρόνος αντήχησης Τ60 ισούται με 200 χιλιοστά δευτερολέπτου και η σταθερά χρόνου γιά το συγκεκριμένο ρυθμό εξασθένησης ισούται με 30 χιλιοστά δευτερολέπτου.Η καθαρή χρονοκαθυστέρηση γιά την ανακλώμενη ενέργεια δεν επαρκεί γιά να δημιουργήσει διωτικές διακυμάνσεις στις μεσαίες συχνότητες.Το δωμάτιο του παραδείγματος δεν θα παρέχει αίσθηση περιέλιξης από μία στερεοφωνική πηγή.

Όταν η σταθερά χρόνου γιά δεδομένο δωμάτιο ακρόασης είναι μικρή σε σύγκριση με το αντίστροφο του εύρους ζώνης γιά το εκπεμπόμενο μουσικό σήμα,τότε δεν προκύπτουν διωτικές διακυμάνσεις και ο βαθμός περιέλιξης θα είναι μικρός.Θα μπορούσε αυτός ν'αυξηθεί με εκπεμπόμενα σήματα μεγάλου εύρους-όπως ροζ θόρυβο.Στο δωμάτιο του ανωτέρω παραδείγματος,το ελάχιστο εύρος ζώνης που απαιτείται γιά την εκδήλωση συνεχούς χωρικής αποτύπωσης είναι 17 Hz,ενώ είναι αδύνατη η ανάπτυξη παρασκηνιακής χωρικής αποτύπωσης γιά τον ακροατή.

Ο εντοπισμός της ροής συμβάντων που βρίσκονται από αντιληπτική σκοπιά σε πρώτο πλάνο (προσκήνιο) είναι ευκρινής σε περιπτώσεις ηχητικών γεγονότων των οποίων ο χρόνος ανόδου είναι μικρότερος από τη χρονοκαθυστέρηση με την οποία εμφανίζεται η πρώτη σημαντική συνιστώσα από ανάκλαση.Αυτό ισχύει ακόμα και όταν το μεταγενέστερο κομμάτι της ανακλώμενης ενέργειας είναι ισχυρό.Σε περιπτώσεις ηχητικών γεγονότων που έχουν αργές απαρχές(onsets),οι πρώιμες ανακλάσεις παράγουν τόσο διεύρυνση πλάτους των ακουστικών ειδώλων,όσο και χωρική αποτύπωση.

Στις περιπτώσεις ηχητικών γεγονότων του αντιληπτικού προσκηνίου εντός των οποίων περιέχονται ΄΄κενά΄΄ κι επίσης όπου τα γεγονότα διακρίνονται από ξεκάθαρες λήξεις,οι εμβόλιμες ηχητικές συνιστώσες τοποθετούνται σε παρασκηνιακό ρεύμα συμβάντων από αντιληπτική σκοπιά. Εφόσον υφίστανται ισχυρές συνεχόμενες αυξομειώσεις στις διωτικές διαφορές χρόνου κι έντασης κατά την παρασκηνιακή περίοδο,η αίσθηση της περιέλιξης θα βασίζεται στην ακουστότητα του παρασκηνιακού ρεύματος.Οι διωτικές αυξομειώσεις μεγιστοποιούνται απουσία του άμεσου ήχου και παρουσία μιάς ευρέως διαχυθείσας ενέργειας από ανακλάσεις εντός του χώρου,επειδή η ανακλώμενη ενέργεια θ'αλληλεπιδρά μονάχα με τον εαυτό της.Όπου δεν υπάρχει πλέον άμεσος ήχος γιά να περιορίσει το εύρος διακύμανσης,τότε ο στιγμιαίος χωρικός εντοπισμός παρουσιάζει το μέγιστο βαθμό διαφοροποίησης.Έχει παρατηρηθεί ότι αυτές οι διαφοροποιήσεις δεν μειώνουν την ικανότητα εντοπισμού συμβάντων που ανήκουν στο προσκήνιο από αντιληπτική σκοπιά.Χρησιμεύουν όμως στον προσδιορισμό της απόστασης δεδομένης πηγής ως προς τον ακροατή.Αποτελούν προϊόν της εξέλιξης του ακουστικού μας συστήματος,αφού στη φύση το κύριο συνθηματικό γιά τον υπολογισμό της απόστασης είναι ο λόγος εκπεμπομένου σήματος από την πηγή προς το συνολικό σήμα των περιβαλλοντικών ήχων που είναι τοποθετημένοι στο παρασκήνιο από αντιληπτική σκοπιά.Είναι λοιπόν επόμενο το ακουστικό μας σύστημα να διατηρεί νευρωνικά κυκλώματα τα οποία θα καταγράφουν την ηχηρότητα του υποβάθρου που προβάλλεται ανάμεσα σε ξεχωριστά ηχητικά συμβάντα.Σ'έναν ανοικτό χώρο,το υπόβαθρο θα καθορίζεται από τους αντίστοιχους φυσικούς ήχους(λ.χ. αέρας,βροχή,φυτά,ζώα,κτλ).Σ'εναν κλειστό χώρο βέβαια (είτε πρόκειται περί...σπηλαίου,είτε περί δωματίου ακρόασης) θα υπεισέρχεται ο σημαντικός παράγοντας του πεδίου αντήχησης...

Μολαταύτα οι διακυμάνσεις και η αίσθηση ευρυχωρίας θα μειωθούν όταν ο ήχος του υποβάθρου θα είναι προερχόμενος από μία μονάχα διεύθυνση. Επομένως όπου είναι δυνατός ο αντιληπτικός διαχωρισμός του προσκηνίου από το παρασκήνιο,η ολική αίσθηση ευρυχωρίας καθορίζεται από τις απόλυτες τιμές γιά την ηχηρότητα και βαθμό διάχυσης στο χώρο της αντίληψης γιά το ηχητικό ΄΄υπόβαθρο΄΄.Η εν λόγω ηχηρότητα θα εξαρτάται με τη σειρά της από την ηχηρότητα της ίδιας της πηγής και την ακουστική συμπεριφορά του χώρου ακρόασης.

Στην ορχηστρική μουσική,η ηχηρότητα των συμβάντων του παρασκηνίου εξαρτάται ισχυρά από τη συχνότητα παρεμβολής αραιών διαστημάτων ανάμεσα στις νότες και τον τρόπο πλήρωσης αυτών από ανακλώμενες συνιστώσες.Υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες η σχετική στάθμη της ανακλώμενης ενέργειας επηρεάζει έντονα την ακουστότητα της τελευταίας.Σε περιπτώσεις πυκνά ενορχηστρωμένης μουσικής αναμένεται ότι η αίσθηση ευρυχωρίας θα συναρτάται με την ενεργειακή αναλογία άμεσου προς τις ηχητικές συνιστώσες της αντήχησης.Η εξάρτηση από την απόλυτη τιμή στάθμης που εκπέμπεται από την πηγή είναι ασθενέστερη σε σχέση με τις solo μουσικές αποδόσεις.Η αντίληψη του χώρου υπό αυτές τις συνθήκες οδηγεί σε αίσθηση περιέλιξης κι ευρυχωρίας,μολονότι η αντίληψη της χωρικής ευρύτητας είναι ασθενέστερη αυτής που επιτυγχάνεται με την παρασκηνιακή χωρική αποτύπωση.Ο συγκεκριμένος τύπος αντίληψης είναι Συνεχής Χωρική Αποτύπωση και μπορεί να περικυκλώνει τελείως τον ακροατή,υπό την προϋπόθεση ότι η ανακλώμενη ενέργεια κυριαρχεί επί της άμεσης ηχητικής ενέργειας.Μιά τέτοια προϋπόθεση ικανοποιείται λ.χ. γιά θέσεις ακρόασης που θα βρίσκονται πέραν της Κρίσιμης Απόστασης γιά δεδομένο χώρο.Εάν η αναφερθείσα προϋπόθεση δεν ικανοποιείται,τότε το πλάτος διακύμανσης στη διεύθυνση της ψευδογωνίας-η οποία αφορά το στιγμιαίο εντοπισμό της πηγής στο χώρο- δεν αυξάνεται σε επαρκή βαθμό,οπότε η αίσθηση περικύκλωσης από το μουσικό γεγονός που προκύπτει είναι ασθενέστερη της παρασκηνιακής χωρικής αποτύπωσης γιά δεδομένο ακροατή και χώρο.

Αντί της παρασκηνιακής,είναι δυνατόν να γίνει αντιληπτή η συνεχής χωρική αποτύπωση,εφόσον οι λήξεις των μουσικών φθόγγων είναι είτε σταδιακές(μεγάλος χρόνος αποδέσμευσης) είτε επικαλύπτονται από άλλες συνιστώσες του μουσικού σήματος.Όταν υφίσταται συνεχής χωρική αποτύπωση,απαιτείται συνήθως στάθμη πλευρικής ενέργειας μεγαλύτερη κατά 4-6 dB προκειμένου η περικύκλωση από το μουσικό γεγονός να επιτυγχάνει την ίδια ακουστότητα μ'εκείνη της παρασκηνιακής χωρικής αποτύπωσης.Παρόλ'αυτά,η διάκριση ανάμεσα στο συνεχή και τον παρασκηνιακό τύπο γίνεται δυσχερής όταν ισχύει τουλάχιστον μία εκ των παρακάτω συνθηκών:

-Η ευρέως διαχυθείσα ενέργεια του πεδίου αντήχησης να έχει υψηλή στάθμη.

-Το (ανα)παραγόμενο μουσικό σήμα να έχει υψηλή επικαλυπτική δράση.

Σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα,οι ελάχιστες απαιτούμενες χρονοκαθυστερήσεις ούτως ώστε να επιτευχθεί φαινόμενο περικύκλωσης από το μουσικό γεγονός τείνουν να μεταβάλλονται στις συχνοτικές ζώνες κάτω των 300Hz.Ένας όμως επιπρόσθετος παράγοντας που επηρεάζει ούτως ή άλλως την αντίληψη της ευρυχωρίας στα μουσικά γεγονότα,είναι ότι τα χαρακτηριστικά αποδέσμευσης των φθόγγων σε ορχηστρικά όργανα ανήκοντα στη ζώνη των χαμηλών διαφέρουν από τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά των οργάνων που εντάσσονται στη ζώνη των μεσαίων/υψηλών συχνοτήτων.

(Συνεχίζεται...)

 

[costas EAR]

Απάντηση: H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

Να πάμε και στο συμπέρασμα;

 

[geomiat]

Απάντηση: H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

Mα βέβαια Μυλόρδε μου!!:410:

 

[Bhutia]

Απάντηση: H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

Spoiler

Να πάμε και στο συμπέρασμα;

Πιθανή τιμωρία γιά τους πολύ ΄΄ανυπόμονους΄΄ θα ήταν η άφεση προς εξαγωγή των δικών τους συμπερασμάτων...:126:

Η διεύρυνση διαστάσεων πηγής και το αίσθημα περιέλιξης αποτελούν ιδιότητες που απαντώνται στις ακροάσεις ζωντανών και αναπαραγόμενων μουσικών γεγονότων,συσχετιζόμενες κιόλας η μία με την άλλη.Ο βαθμός στον οποίο ο ακροατής αποκτά την αίσθηση ότι περικυκλώνεται από το μουσικό γεγονός εντός ενός οικιακού χώρου,καθορίζεται από τις εξής παραμέτρους:

-Το ποσοστό ενέργειας των ανακλάσεων (πρωτίστως πλευρικών) οι οποίες θα καταφτάνουν στη θέση ακρόασης/μέτρησης ύστερα από συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.Το όριο στο πεδίο του χρόνου που διαχωρίζει νοητά τις ανακλαστικές συνιστώσες σε πρώιμες και ΄΄καθυστερημένες΄΄ κείτεται μεταξύ 80 και 105 χιλιοστών δευτερολέπτου ύστερα από την αρχική εκπομπή-όπως έχει διαπιστωθεί από τις έρευνες των Soulodre et al και Bradley et al γιά την επίδραση της καθυστερημένης ενέργειας από ανακλάσεις στη δημιουργία αισθήματος περιέλιξης.Οι ακουστικές δοκιμές διεξάγονταν συνοδευόμενες από μετρήσεις στις ζώνες οκτάβας με κεντρική συχνότητα 125Hz,250Hz,500Hz & 1000Ηz αντίστοιχα.Σημειωτέον ότι η λήψη του μαθηματικού ολοκληρώματος από το χρόνο των 80 msec έως το άπειρο εφαρμόζεται στον ποσοτικό υπολογισμό της μεταγενέστερης ενέργειας και τη θεμελίωση σημαντικών δεικτών της Αρχιτεκτονικής Ακουστικής.

Έχει επίσης προταθεί από τον Griesinger ένα επιπλέον όριο κείμενο στα 150 χιλιοστά δευτερολέπτου,το οποίο αφορά στην ανάπτυξη παρασκηνιακής χωρικής αποτύπωσης,η οποία συμβάλλει με τη σειρά της στην αντίληψη περιέλιξης.Γιά να έχει όμως αξία στην περιέλιξη η ενέργεια που καταφτάνει στον ακροατή μετά από το τελευταίο χρονικό όριο,οφείλει να έχει αυτή στο μεταξύ υποστεί ευρεία διάχυση εντός του δωματίου.H ενεργειακή αναλογία προσθίων προς οπίσθιες συνιστώσες παίζει ρόλο κυρίως γιά σήματα που περιέχουν σημαντικό ποσό ενέργειας στη ζώνη άνω των 3000Hz.Αυτό οφείλεται στην αναστολή των συνθηματικών εντοπισμού εμπρόσθιων/οπίσθιων ήχων όταν οι διωτικές διαφορές χρόνου κι έντασης παρουσιάζουν ευρείες διακυμάνσεις.Μικρές διαφοροποιήσεις της διωτικής διαφοράς χρόνου προκαλούμενες από αντίστοιχες κινήσεις της κεφαλής του ακροατή-προκειμένου ν'αντιληφθεί εάν ο ήχος έρχεται από εμπρός ή όπισθεν αυτού- δεν είναι εφαρμόσιμες στην περίπτωση ευρέως διαχυθέντος ήχου.

Η παρουσία χαμηλών και μεσαίων συχνοτήτων (ζώνες οκτάβας 125-1000Hz) στο κλάσμα της καθυστερημένης ενέργειας είναι απαραίτητη γιά την επαρκή αντίληψη περιέλιξης.

Παρατήρηθηκε τέλος ότι τα χρονικά όρια λήψης των αντιστοίχων ολοκληρωμάτων της καθυστερημένης ενέργειας που αναφέρεται στην ανάπτυξη περιέλιξης εξαρτώνται από τη συχνότητα του σήματος.Τα αναγκαία όρια λαμβάνουν διαφορετικές τιμές σε διάφορες ζώνες οκτάβας:οι χαμηλές συχνοτικές ζώνες απαιτούν λήψη μεταγενεστέρου χρονικού ορίου σε σχέση με τις υψηλότερες.

-Η αύξηση του κλάσματος καθυστερημένης ενέργειας προς την πρώιμη εντείνει την αίσθηση περιέλιξης.Αντίθετα,η μείωση του κλάσματος εντείνει την αίσθηση διεύρυνσης πλάτους της πηγής.Όποτε όμως ένα εκ των δύο συστατικών(πρώιμη-καθυστερημένη) γίνεται ισχυρότερο κατά 10-12 dB ως προς το άλλο,τότε κυριαρχεί καθορίζοντας αυτό την αντίληψη του ακροατή.Η επικαλυπτική δράση των πρώιμων συνιστωσών επί των αργοπορημένων είναι ισχυρότερη από εκείνη που ασκούν οι δεύτερες επί των πρώτων (Bradley et al).

Όποτε η καθυστερημένη ενέργεια είναι ποσοτικά ανώτερη της πρώιμης,τότε η αύξηση στην απόλυτη τιμή της εκπεμπόμενης στάθμης (το πόσο δυνατά παίζει το σύστημα) επιφέρει αύξηση στο βαθμό περιέλιξης του ακροατή.Όταν όμως η πρώιμη είναι ποσοτικά ανώτερη,γίνεται αντιληπτή περιέλιξη σε περιορισμένο βαθμό η οποία τότε δεν θα εξαρτάται πλέον από την απόλυτη στάθμη εκπομπής.

-Οι συνεχόμενες αυξομειώσεις στις διωτικές διαφορές έντασης(πλάτους) και χρόνου(φάσης) σχετιζόμενες με το χωρικό εντοπισμό που επιτελεί το ακουστικό μας σύστημα,αποτελούν ισχυρούς παράγοντες επίδρασης στην αντίληψη περιέλιξης.Οι διαφορές χρόνου είναι το κύριο συνθηματικό στον προσδιορισμό της διεύθυνσης ενός ήχου επί του οριζοντίου επιπέδου σε συχνοτικές ζώνες κάτω των 400Hz.Oι διαφορές έντασης είναι το κύριο συνθηματικό σε ζώνες άνω των 1000Hz.

Η γωνία προσβολής των καθυστερημένων ηχητικών συνιστωσών ως προς τον ακροατή και αναφορικά με τη δημιουργία περιέλιξης,εξαρτάται από τη φασματική κατανομή του εκπεμπόμενου ηχητικού σήματος.Οι καθυστερημένες συνιστώσες που περιέχουν μεγάλο ποσοστό ενέργειας σε υψηλότερες συχνότητες,διακρίνονται από οξύτερη γωνία άφιξης.Η εισαγωγή πλευρικής και αργοπορημένης πλευρικής ενέργειας στον ήχο οδηγεί σε παρεμβολές των ομολόγων συνιστωσών στον άμεσο ήχο.Αυτές προκαλούν μετατοπίσεις της διωτικής διαφοράς φάσης καταλήγουσες σε διακύμανση της τελευταίας.Όταν η συχνότητα αυτής της διακύμανσης γίνει ίση ή μεγαλύτερη των 3 Hz,εμφανίζεται η αντίληψη περιέλιξης.Γιά σήματα που έχουν ραγδαίες ατάκες,η εμφάνιση περιέλιξης εξαρτάται κυρίως από την αργοπορημένη ενέργεια που έχει ενταχθεί στο πεδίο αντήχησης.Γιά συχνοτικές ζώνες άνω των 1000Hz η αίσθηση περιέλιξης χρειάζεται διακυμάνσεις στη διωτική διαφορά έντασης.η περιέλιξη γιά μουσικά σήματα που επικαλύπτονται σε μικρότερο βαθμό από την αντήχηση-όπως λ.χ. όργανα που παίζουν staccato νότες- προκύπτει ακριβώς από αυτήν.Γιά μουσικά σήματα με συνεχή υφή-όπως λ.χ. παίξιμο πολυμελούς ορχήστρας- στην αντίληψη περιέλιξης συμβάλλουν αμφότεροι οι τύποι διωτικών διακυμάνσεων.

Οι έρευνες των Mason et al επέδειξαν ότι οι διακυμάνσεις στη διωτική διαφορά φάσης δημιουργούν επίσης αντίληψη βάθους και πλάτους αναφορικά με την πηγή,η οποία ήταν κιόλας διαφοροποιούμενη ανάλογα με τη γωνία άφιξης των διακυμάνσεων.Τιμές +/-30 μοιρών ως προς τον ακροατή έδιναν εντύπωση ότι ο ήχος βρισκόταν έμπροσθεν και όπισθεν αυτού.Γωνία +/-90 μοιρών έδινε εντύπωση κύκλωσης από τον ήχο,ακόμα και όταν χρησιμοποιείτο μικρότερο εύρος διακυμάνσεων.Η αύξηση βέβαια στο εύρος της διακύμανσης και στις δύο εξεταζόμενες γωνίες έκανε τον ακροατή να νιώθει πως περιτυλιγόταν ολότελα από το ερέθισμα,δηλαδή αύξαναν το βαθμό περιέλιξης.Η αύξηση του βάθους ήταν μικρότερη από εκείνη του πλάτους.

Σύμφωνα με τα πειράματα των Wakuda et al,το μεγαλύτερο εύρος διωτικών διακυμάνσεων-που δίνουν κατά συνέπεια το εντονότερο αίσθημα περιέλιξης- ιδίως στη ζώνη κάτω των 700 Hz,επιτυγχάνεται από καθυστερημένες συνιστώσες ερχόμενες υπό γωνία +/-90 μοιρών,δηλαδή από τις πλαϊνές επιφάνειες.Δεύτερη σε σπουδαιότητα γωνία άφιξης είναι εκείνη των 180 μοιρών επί του οριζοντίου επιπέδου-δηλαδή οι οπίσθιες ανακλάσεις.Ο βαθμός επίδρασης αυτών στην εμφάνιση περιέλιξης είναι λίγο μεγαλύτερος από το ήμισυ των πλευρικών.Τρίτη σε σπουδαιότητα είναι η γωνία άφιξης άνωθεν της κεφαλής του ακροατή.Αυτή συμμετέχει στην περιέλιξη κατά το έν τρίτον περίπου των πλαϊνών.Η διεύθυνση με τη μικρότερη συμμετοχή είναι η εμπρόσθια.

Το φασματικό περιεχόμενο των καθυστερημένων ανακλώμενων συνιστωσών μεταβάλλει επίσης την ίδια την εξάρτηση της περιέλιξης από τη γωνία προσβολής.Στις υψηλές συχνότητες η οξύτερη δυνατή γωνία προκειμένου να εμφανιστεί περιέλιξη μετατοπίζεται προς το μέσο οβελιαίο επίπεδο,ενώ η αντίστροφη κίνηση συμβαίνει με τη μείωση των περιεχομένων τονικών υψών.

-Σύμφωνα με τα ευρήματα των Morimoto et al,η μεταβολή τόσο του ολικού χρόνου αντήχησης όσο και των επιμέρους τιμών ανά ζώνη οκτάβας αλλάζει το βαθμό της αντιλαμβανόμενης περιέλιξης.Αύξηση της ολικής τιμής συνεπάγεται αύξηση στην προηγούμενη.Το ίδιο ισχύει και γιά την επιμήκυνση του RT στις ζώνες οκτάβας που κείτονται στις χαμηλές(125-500 Hz) και τις μεσουψηλές/υψηλές συχνότητες(2-8 ΚHz),ενώ η συντόμευση του RT σ'αυτές επιφέρει μείωση στην αντίληψη περιέλιξης.Διαπιστώθηκε τέλος ότι η επίδραση του χρόνου αντήχησης είναι ανεξάρτητη εκείνης που ασκεί η αναλογία πρώιμης προς καθυστερημένη ηχητική ενέργεια.

-Η οργανική και αρμονική σύσταση του εκάστοτε αναπαραγόμενου μουσικού σήματος.Καταρχάς οδηγεί σε διαφορετικούς τρόπους αποτύπωσης του χώρου στην αντίληψη του ακροατή.Επίσης το περιεχόμενο και ο τρόπος επίδρασης που θα ασκεί το παραγόμενο πεδίο αντήχησης στον άμεσο ήχο, διαφοροποιούνται αν το εκπεμπόμενο σήμα συντίθεται κυρίως είτε από σύντομες ακολουθίες φθόγγων ή από πυκνής υφής ηχητικά συμβάντα που θα εκλαμβάνονταν ως συνεχή από αντιληπτική σκοπιά.

Τα τυπικά στερεοφωνικά συστήματα εντός τυπικών οικιακών χώρων παρέχουν μικρό βαθμό περιέλιξης σε συχνότητες κάτω των 700 Hz.Καλύτερο αποτέλεσμα θα μπορούσε να επέλθει όμως από τις υψηλότερες οκτάβες.Στην επόμενη γραφική αναπαράσταση,η συνεχής καμπύλη αντιπροσωπεύει την τιμή 1000 Hz,ενώ η διακεκομμένη τα 2000 Hz.

+/- 30 μοίρες είναι η βέλτιστη γωνία ζεύγους ηχείων(με αποσυσχετισμένα σήματα) ως προς το μέσο οβελιαίο επίπεδο του ακροατή γιά την εμφάνιση περιέλιξης σε σημαντικό βαθμό στη ζώνη πέριξ των 1700 Hz.

 

[Bhutia]

Απάντηση: H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

Όταν ο χρόνος ανόδου του μουσικού γεγονότος είναι συντομότερος από το χρόνο ανόδου της αντήχησης,οι εμφανιζόμενες διωτικές διαφορές πλάτους/φάσης κατά τη διάρκεια του πρώτου δεν αλλοιώνονται από ανακλαστικές συνιστώσες και συντελούν απρόσκοπτα στο χωρικό εντοπισμό της εκπομπής.Άπαξ και αυτός πραγματοποιηθεί,συγκρατείται ισχυρά από τα νευρωνικά κέντρα του ακουστικού μας συστήματος ακόμα και ύστερα από την παρεμβολή της αντήχησης.Οι πρώιμες ανακλάσεις στο διάστημα 10-50 msec συμβάλλουν στην αντίληψη απόστασης,χωρίς να εξασθενούν την καταληπτότητα των μουσικών φράσεων.Οι μεταγενέστερες ανακλάσεις στο διάστημα 50-150 msec ενώ αυξάνουν περαιτέρω την αντίληψη απόστασης και συμβάλλουν στην αντήχηση,εάν η ενέργειά τους υπερισχύει αλλοιώνουν τη χροιά και υποβαθμίζουν τις μικροδυναμικές αντιθέσεις.

Μιά άρτια ηχογράφηση-mastering περιλαμβάνει σήματα διακυμάνσεων στις διωτικές διαφορές πλάτους/φάσης τα οποία θα είναι χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος ηχογράφησης που επιθυμεί να μεταδώσει ο μηχανικός ήχου.Αποστολή υψηλής πιστότητας του συστήματος σε συνεργασία με το δωμάτιο είναι να προωθεί αντί ν'αναστέλλει τη σύλληψη αυτών των συνθηματικών από τον ακροατή.

Όσο ΄΄ιερή΄΄ όμως και να θεωρείται η περιέλιξη του ακροατή στην κλασική μουσική και την ακουστική των λυρικών αιθουσών,αυτό δεν σημαίνει ότι περιέχεται στον ίδιο βαθμό εντός όλων των ηχογραφήσεων,ούτε και ότι είναι επιθυμητή γιά όλα τα μουσικά ιδιώματα από το σύνολο των ακροατών. Ιδιαίτερα σε μικρά δωμάτια,αρκετοί ακροατές θα ένιωθαν πιό ευχάριστα ν'αντιλαμβάνονται την παρουσία χωρικών περιβλημάτων γύρω από τις εικονικές πηγές-με τη μεσολάβηση της πρώιμης χωρικής αποτύπωσης-(τον αποκαλούμενο ΄΄αέρα γύρω από τα όργανα΄΄) τα οποία θα βρίσκονταν σε κάποια απόσταση (να μη δημιουργεί αίσθηση ότι βγαίνει μέσα από το ηχείο).Αντιθέτως το αίσθημα περιέλιξης σχετίζεται με την αντίληψη χωρικού περιβλήματος γύρω από τον ίδιο τον ακροατή.

Επομένως το πρώτο βήμα είναι να γνωρίζει ο καθένας μας εάν πράγματι επιζητά την κατάκτηση μεγαλυτέρου βαθμού περιέλιξης σε σχέση με τη μουσική που ακούει.Εάν οι παροιμιώδεις "πληγές" του geo γιατρεύονται με κλασική μουσική κι εφαρμογή μεγαλύτερης περιέλιξης,θα μπορούσε να ξεκινήσει εξομαλύνοντας προς τα πάνω τους επιμέρους RT60 στις ζώνες οκτάβας με κεντρική συχνότητα 125,250,500,1000,2000 Ηz και προς τα κάτω τον RT60 στη ζώνη των 4000 Hz.Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν παλέτες διαχυτών φράγματος φάσης γιά τα πλαϊνά του χώρου ακρόασης.Κατώτερο ωφέλιμο όριο γι αυτούς θα μπορούσε να επιλεγεί στη ζώνη των 250 Ηz.Θα μπορούσε ακολούθως να εξετάσει τη σύσταση των ανακλάσεων που προέρχονται από την οροφή και όπισθεν της θέσης ακρόασης.Προαιρετικά γιά την περιοχή των χαμηλών,θα ήταν χρήσιμη ακόμα πιό λεπτομερής ανάλυση(σε στενότερες ζώνες).Σημειωτέον ότι το πρόγραμμα παρουσιάζει έναν χρόνο αντήχησης υπό μορφή ΄΄μπάρας΄΄,υπολογίζοντας το μέσο όρο που λαμβάνει ο συγκεκριμένος χρόνος εντός του επιλεγμένου εύρους ζώνης.

Το επόμενο βήμα είναι να κατανοήσουμε ότι πρωτεύοντα ρόλο στην αίσθηση περιέλιξης από το μουσικό γεγονός δεν παίζει η άλφα ΄΄μαγική΄΄ τοπολογία ενισχυτικών κυκλωμάτων είτε το βήτα ΄΄μαγικό΄΄ μέσον αποθήκευσης του μουσικού σήματος.

 

[costas EAR]

Απάντηση: H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

Να είσαι καλά φιλαράκι, σ'ευχαριστούμε πολύ!!!

 

[JargonGR]

Για την επίτευξή λοιπόν αίσθησης περιέλιξης, αντίληψης βάθους - πλάτους σκηνής, μεγέθους - τοποθέτησης οργάνων καθώς και της απόστασης αυτών οι λέξεις κλειδιά είναι οι εξής: ένταση και χρονος των αντανακλάσεων του αρχικού σήματος. Το ζητούμενο λοιπόν είναι το πως θα "ρυθμίσουμε" μέσω ακουστικών παρεμβάσεων το δωμάτιο σε σχέση με τις ενεργειακές αντανακλάσεις που προκαλούν τα ηχεία μας, αφενός μεν σε σχέση με τη επιθυμητή καμπύλη απόκρισης, και αφετέρου υπολογίζοντας πως θα τιθασεύσουμε τους χρόνους ανόρθωσης, άφιξης και απόσβεσης καθώς και τις εντάσεις των πρώιμων και μεταγενέστερων ανακλάσεων. Θέλουμε δηλαδή και καλή κρουστική απόκριση.

Μάιστα. Δυστυχώς είναι νέο κεφάλαιο για εμένα οπότε αν κάνω λάθος διορθώστε με.



Μερικές ερωτήσεις για συζήτηση:

Α) Γράφεις "Όταν ο χρόνος ανόδου του μουσικού γεγονότος είναι συντομότερος από το χρόνο ανόδου της αντήχησης..............". Είναι δυνατόν να συμβεί το αντίθετο ή να ισούνται οι δυο χρόνοι εφόσον έρχονται οι ανακλάσεις από διαφορετικές γωνιες? Πως? (Λόγω θέσης ακρόασης?)

Β) Θεωρώ ότι, το μοτίβο ακτινοβολίας του ηχείου μας και η δυνατότητες τοποθέτησης του βάση αυτού, παίζουν ρόλο στον ενεργειακό ερεθισμό που προκαλεί στο χώρο δηλαδή στις αντανακλάσεις την ένταση και τον χρόνο απόσβεσης αυτών. Σημασία έχει αυτό στην επιλογή ηχείου κατά τη σύσταση ηχοσυστήματος σε Χ χώρο.

Γ) Τι γίνεται βάση ψυχοακουστικής σε ηχογραφήσεις που έχουν γίνει σε open space? Πρέπει να τις ακούμε στον κήπο? Σοβαρά? Διότι στην ουσία προσπαθούμε να εξομοιώσουμε το περιβάλλον ηχογράφησης το οποίο ουδεμία σχέση έχει με το δικό μας χώρο.

Δ) Αναλόγως του τι μουσική ακούμε προτίνεις και το ανάλογο tuning με διαχυτές και αποσβεστήρες? Φανταζομαι όχι άρα προσπαθούμε να φέρουμε το χώρο όσο κοντά γίνεται σε LEDE σπεκς ή τι άλλο? (Εκτός διαστάσεων βέβαια οπότε.....)

Ε) Το περιβάλλον ηχογράφησης μας είναι άγνωστο, ο τρόπος ηχογράφησης (σύστημα μικροφώνων) επισης, το μαστερινγκ το ίδιο, πως ρυθμίζουμε λοιπόν το χώρο? Το αναφέρω διότι δεν είναι δυνατό να ακούγεται ο χώρος και σαν το μέγαρο μουσικής και σαν το Abbey Road Studios για παράδειγμα.


O Toole έχει κι αυτός τις αμφιβολίες του σχετικά με τις πρώιμες ανακλάσεις οι οποίες ναι μεν βελτιώνουν το signal-to-noise ratio του αρχικού γεγονότος μέχρι και 9db π.χ. στην διακριτότητα του λόγου, αλλά όλες οι μελέτες βασίζονται σε μεγάλους χώρους. Με τα δικά μας δωμάτια όμως του σαφώς μικρότερου όγκου και αποστάσεων τι γίνεται?

Στα διάφορα ταξίδια μου στη θάλασσα πληροφοριών που είναι το ιντερνετ έχει τύχει να πέσω σε debates μεταξύ σοβαρών ανθρώπων ακόμη και peers του Toole που επίσης διαφωνούν με τη λογική one-size-fits all και σχεδιάζουν διαφορέτικα τους μικρούς χώρους (π.χ. Home Cinema) με τη λογική ότι λόγω πολύ μικρότερων αποστάσεων ακρόασης από τις επιφάνειες ανάκλασης οι διαφορές υφιστάμενου χρόνου ανάκλασης και θεμιτού είναι πολύ πολύ μικρές.

Τροφή για σκέψη και θα επανέλθω.

 

[Bhutia]

Απάντηση: Re: H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

Μερικές ερωτήσεις για συζήτηση:...

Κύριος εξελικτικός παράγοντας του ακουστικού μας συστήματος ήταν η βέλτιστη επεξεργασία σημάτων Λόγου κι ερεθισμάτων του φυσικού περιβάλλοντος.Συλλαμβάνει τέμνοντας εκάστοτε μουσικό σήμα σε υποσύνολα επιμέρους συμβάντων τα οποία εντάσσονται σε ξεχωριστά στελέχη αντιληπτικής ροής.
Άπαξ και συσταθεί,το πεδίο αντήχησης θεωρείται σήμα ΄΄σταθερής κατάστασης΄΄ με το πλάτος του να μην υφίσταται σημαντικές αυξομειώσεις-εφόσον φυσικά διατηρείται σταθερή η στάθμη αναπαραγωγής.Οπότε ο χρόνος ανόδου γιά δεδομένη σύσταση (δηλαδή ο απαιτούμενος χρόνος γιά την άνοδο από το 5-10% έως το 90-95% περίπου της μέγιστης τιμής πλάτους) θεωρείται πως τείνει στο μηδέν.Στο πεδίο αντήχησης προστίθεται και το ενεργειακό περιεχόμενο από τους ρυθμούς συντονισμού(στάσιμα κύματα) του δωματίου στις χαμηλές συχνότητες.

Μεγάλη σημασία έχουν οι εξής παράμετροι:

-Η απόλυτη τιμή της ενέργειας:είναι ανάλογη προς τη στάθμη του άμεσα εκπεμπόμενου σήματος και συνδέεται με τις ακουστικές ιδιότητες του χώρου ακρόασης.

-Η κατανομή της ενέργειας στο πεδίο της συχνότητας:εξαρτάται από τις ακουστικές ιδιότητες του χώρου και από το βαθμό διασποράς εντός αυτού την οποία θα παρουσιάζει το ηχείο επί των διαδοχικών συχνοτικών ζωνών στο ακουστό φάσμα.

-Η κατανομή της ενέργειας στο πεδίο του χρόνου:καθορίζεται ομοίως από την ακουστική συμπεριφορά του χώρου και τα χαρακτηριστικά εκπομπής των πηγών.

-Ο βαθμός επικάλυψης που ασκείται από την αντήχηση στα επιμέρους συμβάντα του άμεσα εκπεμπόμενου μουσικού σήματος:συνδέεται με τις περιεχόμενες συνιστώσες στο άμεσο σήμα και τις ανακλάσεις καθώς και με τη στάθμη εκπομπής.

Οι διακυμάνσεις που εμφανίζονται στις διωτικές διαφορές από τις πρώιμες ανακλάσεις(10-50msec) αυξάνουν την αίσθηση απόστασης και την ευχάριστη-γιά πολλούς ακροατές- αντίληψη μιάς ΄΄χωρικής άλω΄΄ γύρω από τις εικονικές πηγές.Οφείλουν βέβαια να ελέγχονται κατάλληλα,ούτως ώστε να μην εμφανίζονται φαινόμενα καταστρεπτικής συμβολής.

Η ενέργεια του άμεσου ήχου έρχεται μονάχα από την κατεύθυνση των ηχείων.Η ενέργεια των μεταγενεστέρων ανακλάσεων έρχεται απ'όλες τις διαθέσιμες επιφάνειες και μαζί μ'εκείνη των στασίμων κυμάτων τείνει να συσσωρεύεται,σε βαθμό που εξαρτάται από τους προαναφερθέντες παράγοντες.Ένα μακρο-δυναμικό ερέθισμα στο μουσικό σήμα τείνει-από τη φύση του- να εντοπίζεται εύκολα από αντιληπτική σκοπιά.Εάν όμως υπάρχει μεγάλο ποσό συσσωρευμένης ενέργειας στο διάστημα μετά τα 50 msec,θ'αλλοιώνει την τονική ισορροπία και θα δημιουργεί στον ακροατή μιά αίσθηση ακουστικής υπερφόρτωσης του χώρου.Τα μικρο-δυναμικά ερεθίσματα δέχονται μεγαλύτερη επικαλυπτική δράση από το πεδίο αντήχησης και η αντίληψη αυτών θολώνεται εύκολα από την ενέργεια που έχει συσσωρευθεί μετά τα 50 msec.

Το δεδομένο ότι ηχογραφήσεις που έχουν πραγματοποιηθεί σε ανοικτούς χώρους θ'αναπαράγονται κατά κανόνα εντός τυπικών οικιακών δωματίων οφείλει ν'απασχολήσει πρώτα και υπεράνω όλων τους μηχανικούς ήχου οι οποίοι είναι υπεύθυνοι γιά την αλυσίδα ηχογράφηση-μίξη-mastering του γεγονότος.Γι αυτό εξάλλου η έμπνευση των μηχανικών ήχου αναφορικά με την αναπαραγωγή,εμπεριέχει το στοιχείο της τέχνης σε μεγαλύτερο βαθμό από τις εμπνεύσεις οποιουδήποτε κατασκευαστή εξεζητημένων μηχανημάτων οικιακής χρήσης.

Θεωρώ πως είναι άσκοπη η απαίτηση να έχουμε ΄΄και την πίτα άθικτη και το σκύλο χορτάτο΄΄ ως προς το σύνολο των παραμέτρων που διέπουν την ηχητική αναπαραγωγή εντός ενός τυπικού οικιακού χώρου,ιδιαίτερα γιά τα στερεοφωνικά συστήματα που θα κληθούν να παίξουν εντός μικρών δωματίων.Δεν είναι υποχρεωτικό να μιμηθεί ένας χώρος ακρόασης την εντύπωση λυρικής αίθουσας ή ΄΄βαρβάτου΄΄ στουντιακού δωματίου επισκόπησης ώστε ν'απολαύσουμε το αναπαραγόμενο μουσικό σήμα.

Η εξέλιξη των πολυκαναλικών συστημάτων (με απαραίτητη την εφαρμογή πολλαπλών μονάδων βαθέων χαμηλών),των επεξεργαστών σήματος,όπως κι ενεργών διαχυτικών διατάξεων θα ικανοποιήσει δυνητικά ευρύτερο φάσμα απαιτήσεων.

 

[costas EAR]

Απάντηση: H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

Οι πληροφορίες χώρου υπάρχουν στις ηχογραφήσεις και οι αντανακλάσεις στο χώρο μας δε τις αλλοιώνουν, εφόσον υπάρχει επαρκής διάχυση. Δηλαδή, δε μας πειράζει το αυξημένο μέγεθος της ενέργειας ή και του χρόνου απόσβεσης της αντηχησης, αρκεί να μην υφίσταται κατεύθυνση, πράγμα που επιτυγχάνεται με διάχυση στις πρώτες αντανακλάσεις - και όχι μόνο. Η χρήση της απόσβεσης πρέπει να περιορίζεται μόνο σε πολύ προβληματικές περιοχές του φάσματος, αν και κει θα προτιμούσα ενεργή ισοσταθμιση χώρου, ιδίως σε μικρούς σχετικά χώρους ακρόασης, όπου οι επιφάνειες για κατασκευή παθητικών λύσεων είναι πολύ περιορισμένης έκτασης. Σκέψου το αντίθετο, όπου η χρήση αφθονων απορροφητικών - ιδίως στις πρώτες πλάγιες αντανακλάσεις, σημαίνει υποχρεωτικά την μηδενική περιελιξη, μαζί με πολύ χαμηλούς χρόνους αντήχησης - κατά περιοχές κι όχι σε όλο το φάσμα, καθώς αυτό είναι έως αδύνατο.

 

[Bhutia]

Απάντηση: H Περιέλιξη Ακροατή και πώς να (μην) την κατακτήσουμε

...δεν μας πειράζει το αυξημένο μέγεθος της ενέργειας ή και του χρόνου απόσβεσης της αντηχησης, αρκεί να μην υφίσταται (μονάχα η κατοπτρική )κατεύθυνση (-Bh)...

Υπεράνω κάποιου ορίου (ως προς τη στάθμη αναπαραγωγής και τους χρόνους αντήχησης) θα ΄΄πειράζει΄΄ δυνητικά,από τη στιγμή που δεν μπορεί να δομηθεί ο χώρος ακρόασης όπως λ.χ. το Boston Symphony Hall ή το γνωστό δωμάτιο mastering του ChrisHat,είτε εκείνο το μνημειώδες αμερικανικό δωμάτιο ελέγχου το οποίο περιείχε τεράστιους κλασματικούς διαχυτές με κατώτερο ωφέλιμο όριο στη ζώνη των 50 Hz...:612

 

[JargonGR]

Κατ'αρχήν ευτυχώς που ακούμε με αυτιά και όχι με ένα μικρόφωνο!:116: Το ζήτημα που έθεσα αφορούσε το συσχετισμό χώρου, πηγής ακουστικής ενέργειας με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά (π.χ. dispersion), ζητούμενη απόδοση βάση ακουστικών παρεμβάσεων (ο καθορισμός τύπου και υπολογισμός εύρους τους) με ένα μεγάλο ΑΛΛΑ! Τι θέλω να πω, π.χ. ο καθορισμός της ζητούμενης απόδοσης δεν είναι εύκολο ούτε απλό πράγμα αφού εξαρτάται κι από το υλικό προς αναπαραγωγή που ίσως αντιπαραβάλλεται ως προς την ποικιλια του με τη ακουστική ρύθμιση του χώρου ως προς το Χ ή Ψ πρότυπο είδους χώρου. Π.χ στο Home Cinema ακούμε σημαντική πληροφορία (π.χ. λόγος) από ένα ηχείο σχεδόν μονοφωνικά (το κεντρικό). Η καθαρότητα του κεντρικού δε είναι το Α και το Ω. Αυτό ενδέχεται να αλλάζει τα δεδομένα απαιτούμενης χρονοκαθυστέρησης των ανακλάσεων και το λόγο του ενεργειακού τους μέγεθος ως προς το γεννώμενο σήμα. Ο καθορισμός της προτιμούμενης (βάση μελετών) χρονοκαθυστέρησης των ανακλάσεων σε σχέση με το μέγεθος της υπάρχουσας κατά βούληση αντήχησης στο αυθεντικό σήμα μάλλον διαφέρει για το λόγο σε σχέση με την κλασική μουσική ενώ είναι γεγονός ότι κατά το mastering σε τέτοιου είδους εφαρμογές πολυκάναλης αναπαραγωγής ο μηχανικός έχει στην διάθεση του πολλά ηχεία ώστε να δημιουργήσει περιέλιξη σε σχέση με το δικάναλο ήχο. Εξαιρετική σημασία εδώ έχει το κατά ποσο έχει επιτύχει κανείς τον απόλυτο συσχετισμό φάσεων μεταξύ των ηχείων.

Πάντως στο σχεδιασμό dedicated ΗΤ δωματίων the jury is still out. To δυστύχημα είναι ότι έχω ΠΟΛΥ διάβασμα μπροστά μου και το αμέσως επόμενο θα ήταν ν'ανακαλύψω ότι τα απαραίτητα δεδομένα για εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων όσον αφορά την ιδανική συμπεριφορά του χώρου ή και του συστήματος μέσω ηλεκτρονικών παρεμβάσεων, δεν μπορούν να βγουν με ένα έστω καλό μικρόφωνο. Ελπίζω να μην χρειαστεί κάτι τέτοιο:





αν και δεν είναι για μετρήσεις, έχει πολλές χάρες.