- Μηνύματα
- 1.047
- Reaction score
- 77
Απάντηση: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!
Ξεκινώντας να γράψω μια απάντηση για την επιδοκιμασία και την αποδοκιμασία στο χώρο της μουσικής, έμπλεξα με διάφορα συναφή θέματα. Έτσι, σκέφτηκα να τα χωρίσω σε τρεις σχετικές ενότητες και να τα παρουσιάσω θεματολογικά. Όταν θα έχω τελειώσει θα καταλάβετε γιατί. Οι ενότητες είναι:
1. Το χειροκρότημα (σε 2 μέρη)
2. Επιδοκιμασία και αποδοκιμασία
3. Χειροκρότημα σε ιερούς χώρους.
Αφού ως τώρα πρόφτασα να φτάσω την πρώτη στη μέση, κι έχω συγκεντρώσει τα στοιχεία για τις υπόλοιπες, την παραθέτω και η συνέχεια αύριο (πρέπει να ετοιμάσω και καμιά από τις 4 εκπομπές για το Σαββατοκύριακο…)
Το χειροκρότημα σε κατάλληλες ή ακατάλληλες στιγμές-1ο
Πολλοί είναι αυτοί που έχουν μια εμπειρία από κάποια συναυλία όταν, στη μέση του έργου και πριν παιχτεί ολόκληρο, κάποιοι από το ακροατήριο αρχίζουν να χειροκροτούν με ενθουσιασμό. Αμέσως τότε, οι πιο ενημερωμένοι –ίσως και μερικοί οξύθυμοι-, αρχίζουν τα παρατεταμένα «σσσσσσσσ...».
Έχουν δίκιο, γιατί σήμερα το να χειροκροτεί κανείς στα ενδιάμεσα των κλασικών έργων θεωρείται από όλους απαράδεκτο. Είναι γεγονός ότι αυτό ισχύει σ’ ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο, σήμερα. Δεν επιτρέπεται να χειροκροτείς στις παύσεις, ανάμεσα στα τέσσερα μέρη μιας Συμφωνίας για παράδειγμα, αλλά μόνο στο τέλος. Αλλιώς, σε θεωρούν τουλάχιστον αμαθή. Τι συνέβαινε όμως τα παλιότερα χρόνια; Ό,τι και σήμερα ή κάτι άλλο ίσως;
Είναι αλήθεια πως τον ακροατή συνεπαίρνει η εκτέλεση ενός έργου, έτσι του έρχεται να χειροκροτήσει αυθορμήτως για να εκφράσει την ευχαρίστησή του, την ευαρέσκειά του, έστω κι αν το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί. Πολλές φορές έχει παρατηρηθεί στις μέρες μας -και από κοινό βαθιά ενημερωμένο στην κλασική μουσική- να χειροκροτεί στα ενδιάμεσα έργων, όπως η Πρόσκληση για Χορό (Aufforderung Zum Tanz οp.65) του Βέμπερ, είτε στην αυθεντική του μορφή για πιάνο είτε στη συμφωνική του εκτέλεση. Το ίδιο συνηθίζεται και στην πρωτοχρονιάτικη συναυλία της Βιέννης, κάθε χρόνο, με το Εμβατήριο του Ραντέτσκι, όπου μάλιστα το κοινό κατευθύνεται από τον εκάστοτε μαέστρο να χειροκροτεί ρυθμικά!
Συνέβαινε πολλές φορές - συμβαίνει και σήμερα- όταν παρακολουθούν ένα κοντσέρτο με όργανα τα οποία έχουν δοξάρι (βιολί, βιόλα, τσέλο, κοντραμπάσο), να χειροκροτούν στα ενδιάμεσα, αφού αυτά τα όργανα χρειάζονται μια μικρή παύση για να κουρδιστούν (χορδίζω είναι το επίσημο ρήμα).
Υπήρξαν εποχές κατά τις οποίες το χειροκρότημα δεν το θεωρούσαν σοβαρή διακοπή ακόμη και κατά τη διάρκεια μέρους ενός έργου. Ο 22χρονος Μότσαρτ έγραφε από το Παρίσι σχετικά με την πρεμιέρα της Παριζιάνικης Συμφωνίας του (αρ.31, Κ297), το 1778: «Άρχισα με τα βιολιά, συνέχισα με το πιάνο και όπως το περίμενα, το κοινό έκανε απόλυτη ησυχία στο μέρος του πιάνου. Ύστερα, όπως ήταν φυσικό, όταν ήρθε το forte άρχισαν να καταχειροκροτούν».
Ακόμη κι ο Μπετόβεν ξανάπαιξε δυο μέρη από το δύσκολο Κουαρτέτο του, op.130, πριν φτάσει στο τέλος. Είναι χαρακτηριστικά όσα έγραψε ο Μέντελσον σε ένα γράμμα του: «Αφού φυσικά περιμένω ένα δυνατό χειροκρότημα στην καντέντσα πρέπει εκεί να βάλω ένα tutti, γιατί θα περάσω στο σόλο και το κοινό πρέπει να έχει σταματήσει να χειροκροτεί τότε». Ήταν αναμενόμενο όπως φαίνεται να διακόπτουν ένα κομμάτι, ένα μέρος στην εξέλιξή του και οι συνθέτες προσαρμόζονταν στην πραγματικότητα αυτή (δείτε Μικρό Λεξικό Όρων).
Ξεκινώντας να γράψω μια απάντηση για την επιδοκιμασία και την αποδοκιμασία στο χώρο της μουσικής, έμπλεξα με διάφορα συναφή θέματα. Έτσι, σκέφτηκα να τα χωρίσω σε τρεις σχετικές ενότητες και να τα παρουσιάσω θεματολογικά. Όταν θα έχω τελειώσει θα καταλάβετε γιατί. Οι ενότητες είναι:
1. Το χειροκρότημα (σε 2 μέρη)
2. Επιδοκιμασία και αποδοκιμασία
3. Χειροκρότημα σε ιερούς χώρους.
Αφού ως τώρα πρόφτασα να φτάσω την πρώτη στη μέση, κι έχω συγκεντρώσει τα στοιχεία για τις υπόλοιπες, την παραθέτω και η συνέχεια αύριο (πρέπει να ετοιμάσω και καμιά από τις 4 εκπομπές για το Σαββατοκύριακο…)
Το χειροκρότημα σε κατάλληλες ή ακατάλληλες στιγμές-1ο
Πολλοί είναι αυτοί που έχουν μια εμπειρία από κάποια συναυλία όταν, στη μέση του έργου και πριν παιχτεί ολόκληρο, κάποιοι από το ακροατήριο αρχίζουν να χειροκροτούν με ενθουσιασμό. Αμέσως τότε, οι πιο ενημερωμένοι –ίσως και μερικοί οξύθυμοι-, αρχίζουν τα παρατεταμένα «σσσσσσσσ...».
Έχουν δίκιο, γιατί σήμερα το να χειροκροτεί κανείς στα ενδιάμεσα των κλασικών έργων θεωρείται από όλους απαράδεκτο. Είναι γεγονός ότι αυτό ισχύει σ’ ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο, σήμερα. Δεν επιτρέπεται να χειροκροτείς στις παύσεις, ανάμεσα στα τέσσερα μέρη μιας Συμφωνίας για παράδειγμα, αλλά μόνο στο τέλος. Αλλιώς, σε θεωρούν τουλάχιστον αμαθή. Τι συνέβαινε όμως τα παλιότερα χρόνια; Ό,τι και σήμερα ή κάτι άλλο ίσως;
Είναι αλήθεια πως τον ακροατή συνεπαίρνει η εκτέλεση ενός έργου, έτσι του έρχεται να χειροκροτήσει αυθορμήτως για να εκφράσει την ευχαρίστησή του, την ευαρέσκειά του, έστω κι αν το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί. Πολλές φορές έχει παρατηρηθεί στις μέρες μας -και από κοινό βαθιά ενημερωμένο στην κλασική μουσική- να χειροκροτεί στα ενδιάμεσα έργων, όπως η Πρόσκληση για Χορό (Aufforderung Zum Tanz οp.65) του Βέμπερ, είτε στην αυθεντική του μορφή για πιάνο είτε στη συμφωνική του εκτέλεση. Το ίδιο συνηθίζεται και στην πρωτοχρονιάτικη συναυλία της Βιέννης, κάθε χρόνο, με το Εμβατήριο του Ραντέτσκι, όπου μάλιστα το κοινό κατευθύνεται από τον εκάστοτε μαέστρο να χειροκροτεί ρυθμικά!
Συνέβαινε πολλές φορές - συμβαίνει και σήμερα- όταν παρακολουθούν ένα κοντσέρτο με όργανα τα οποία έχουν δοξάρι (βιολί, βιόλα, τσέλο, κοντραμπάσο), να χειροκροτούν στα ενδιάμεσα, αφού αυτά τα όργανα χρειάζονται μια μικρή παύση για να κουρδιστούν (χορδίζω είναι το επίσημο ρήμα).
Υπήρξαν εποχές κατά τις οποίες το χειροκρότημα δεν το θεωρούσαν σοβαρή διακοπή ακόμη και κατά τη διάρκεια μέρους ενός έργου. Ο 22χρονος Μότσαρτ έγραφε από το Παρίσι σχετικά με την πρεμιέρα της Παριζιάνικης Συμφωνίας του (αρ.31, Κ297), το 1778: «Άρχισα με τα βιολιά, συνέχισα με το πιάνο και όπως το περίμενα, το κοινό έκανε απόλυτη ησυχία στο μέρος του πιάνου. Ύστερα, όπως ήταν φυσικό, όταν ήρθε το forte άρχισαν να καταχειροκροτούν».
Ακόμη κι ο Μπετόβεν ξανάπαιξε δυο μέρη από το δύσκολο Κουαρτέτο του, op.130, πριν φτάσει στο τέλος. Είναι χαρακτηριστικά όσα έγραψε ο Μέντελσον σε ένα γράμμα του: «Αφού φυσικά περιμένω ένα δυνατό χειροκρότημα στην καντέντσα πρέπει εκεί να βάλω ένα tutti, γιατί θα περάσω στο σόλο και το κοινό πρέπει να έχει σταματήσει να χειροκροτεί τότε». Ήταν αναμενόμενο όπως φαίνεται να διακόπτουν ένα κομμάτι, ένα μέρος στην εξέλιξή του και οι συνθέτες προσαρμόζονταν στην πραγματικότητα αυτή (δείτε Μικρό Λεξικό Όρων).
