ΟΜΙΛΕΙΤΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ;

[Giota]

Παρακούμπαρος

Ο παρακούμπαρος ήταν αδελφικός φίλος και βοηθός του κουμπάρου που στεφανώνει το ζευγάρι.

Παραδοσιακά, στην Κυνουρία, αλλά και σε άλλες περιοχές, φορούσε τις κάλτσες και τα παπούτσια στη νύφη για να κάνει αγόρια. Αφού την ασήμωνε, η νύφη τού φιλούσε τα χέρια και αυτός ανταπέδιδε στο μάγουλο. Είχε όμως κι άλλες αρμοδιότητες: μαζί με τον κουμπάρο ξύριζαν το γαμπρό, ενώ στη Μάνη οδηγούσε το γαμπρό στο άλογο. Η λέξη κουμπάρος είναι δάνειο από τα ιταλικά: compare.

 

[Giota]

Αδελφοποιτός

Ο αδελφοποιτός ήταν αυτός που συνδεόταν με κάποιον με αδελφοποίηση (αδελφός + ποιώ = κάνω κάποιον αδελφό), δηλαδή μια τελετουργία υπόσχεσης φιλίας και προστασίας.

Παλιότερα, στους γάμους οι αδελφοποιτοί ήταν οι σημαντικότεροι βοηθοί. Φρόντιζαν να εξοπλίσουν το σπίτι στο οποίο γινόταν ο γάμος με όλα τα απαραίτητα έπιπλα και σκεύη από τα γειτονικά σπίτια, αλλά και να σερβίρουν τους καλεσμένους. Εξαιρετικά τιμητικός τίτλος, μπορούσε να προκαλέσει προσβολές και αντιζηλίες ανάμεσα σ' αυτούς που τον δικαιούνταν λόγω στενής συγγένειας ή φιλίας αλλά δεν τον αποκτούσαν.

 

[Giota]

Mπράτιμος

Ο μπράτιμος ήταν από τους στενότερους συγγενείς του γαμπρού από την πλευρά του πατέρα, ενώ ή μπρατίμισσα προερχόταν από την πλευρά της μητέρας. Ο μπράτιμος όμως μπορούσε να είναι και ο πιο αγαπητός φίλος του γαμπρού. Και στις δύο περιπτώσεις αυτός συνόδευε το γαμπρό και ήταν ο καλύτερος βοηθός στο γάμο.

Στους Σαρακατσάνους ο μπράτιμος βοηθούσε και στο στόλισμα της νύφης. Οι μπράτιμοι διακρίνονται σε πρώτους και δεύτερους ή σε μεγάλους και μικρούς. Συνήθως είναι άγαμοι, αν και σε ορισμένες περιοχές ο μεγάλος είναι παντρεμένος και ο μικρός ανύπαντρος.

Στους Βλάχους η πρώτη μπρατίμισσα αναπιάνει τα προζύμια για τις κουλούρες του γάμου. Η λέξη μπράτιμος κατάγεται από βουλγαρική λέξη που σήμαινε «αδελφώνομαι».

 

[Giota]

Βλάμης

Ο βλάμης εκτός από μάγκας, παλικαράς, εραστής, σήμαινε και αδελφοποιτός, φίλος, σύντροφος.

Στους παλιότερους ηπειρώτικους γάμους ο βλάμης ήταν ο πιο αγαπημένος φίλος του γαμπρού, ο οποίος συμμετείχε ενεργά σε όλες τις προετοιμασίες. Οι δεσμοί φιλίας που συνέδεαν τους δύο άντρες θεωρούνταν ανώτεροι κι από την αδελφική σχέση. Μάλιστα, παλιότερα έθιμα επέβαλαν την ευλογία της σχέσης τους. Πήγαιναν στην εκκλησία και ο παπάς διάβαζε ευχές έτσι ώστε κανείς και τίποτα να μην μπορεί να τη διαταράξει.

Η λέξη βλάμης είναι δάνειο από τα αλβανικά.

 

[Damianos M]

Απάντηση: ΟΜΙΛΕΙΤΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ;

Υ.Γ.
Για τη λάξη μπράτιμος
(...από βουλγάρικη λέξη......αδελφώνομαι...)
Πιθανό να έχει σχέση με το μπράδερ...
Το "μπρά-" μήπως είναι λατινικό...118

 

[Giota]

Πράσινο

Το πράσινο είναι το χρώμα της χλόης (και της ελπίδας). Είναι ουσιαστικοποιημένο επίθετο και προέρχεται από τη φράση «πράσινο χρώμα». Σημαίνει και γενικότερα τη βλάστηση: Φροντίζουμε το πράσινο στους λόφους της Αθήνας.

Οι οικολόγοι αποκαλούνται «πράσινοι» και ως «πράσινο» χαρακτηρίζεται καθετί που αναφέρεται στην προστασία του περιβάλλοντος: Μέσα στο 2009 θα ξεκινήσουν και θα ολοκληρωθούν τα έργα για τη μετατροπή του Αϊ-Στράτη σε πράσινο νησί, για την κάλυψη του συνόλου των ενεργειακών αναγκών του από ανανεώσιμες πηγές. Στη χώρα μας το πράσινο έχει συνδεθεί και με την ποδοσφαιρική ομάδα του Παναθηναϊκού.

Στα αρχαία ελληνικά ο πράσινος ήταν αυτός που είχε το χρώμα του πράσου.

 

[Giota]

Κόκκινο

Το κόκκινο είναι το χρώμα του αίματος: Μέχρι σήμερα οι ειδικοί πίστευαν ότι το κόκκινο τραβούσε έντομα, θηλαστικά και πουλιά, ώστε να διευκολύνουν την επικονίαση και τον πολλαπλασιασμό. Είναι ουσιαστικοποιημένο επίθετο και προέρχεται από τη φράση «κόκκινο χρώμα». Σημαίνει και το σημείο κινδύνου: Στο κόκκινο ένα εκατομμύριο κάρτες - το 12% αδυνατεί να πληρώσει τις δόσεις.

Οι κομουνιστές αποκαλούνται «κόκκινοι» λόγω της χαρακτηριστικής κόκκινης σημαίας που αποτελεί το έμβλημά τους. Στη χώρα μας το κόκκινο έχει συνδεθεί με την ποδοσφαιρική ομάδα του Ολυμπιακού.

Στο λεξικό Liddell-Scott αναφέρεται ότι η λέξη κόκκος δήλωνε τον καρπό του πρίνου (πουρνάρι), που χρησιμοποιούσαν για να βάφουν με κόκκινο χρώμα. Επίσης, η κόκκος ήταν η «κόκκινη δρυς» (βελανιδιά).

 

[Giota]

Κίτρινο

Το κίτρινο είναι το χρώμα του λεμονιού (και μεταφορικά του μίσους). Είναι ουσιαστικοποιημένο επίθετο και προέρχεται από τη φράση «κίτρινο χρώμα».

«Κίτρινοι» αποκαλούνται όσοι ανήκουν στην κίτρινη φυλή. Στη χώρα μας το κίτρινο έχει συνδεθεί και με την ποδοσφαιρική ομάδα της ΑΕΚ, γνωστή και ως «κιτρινόμαυρη».

Στο λεξικό Liddell-Scott αναφέρεται ότι η λέξη κίτρινος προέρχεται από το κίτρον, που ήταν «ο καρπός της κιτρέας, το λεμόνι, και το νυν καλούμενον κίτρον».

 

[Giota]

Καφέ

Το καφέ είναι το χρώμα του καφέ, δηλαδή των σπόρων του καφεόδεντρου: Σύμφωνα με την ψυχολογική ερμηνεία των χρωμάτων, όσοι επιλέγουν το καφέ είναι συνήθως άτομα πρακτικά, σταθερά, απλά και αφοσιωμένα. Είναι ουσιαστικό που προέρχεται από το αντίστοιχο άκλιτο επίθετο. Με παρόμοια σημασία χρησιμοποιείται επίσης το επίθετο καφετής, καφετιά, καφετί.

Η ελληνικής καταγωγής λέξη καστανός αποδίδει το ανοιχτό καφέ του κάστανου και χαρακτηρίζει κυρίως χρώμα ματιών και μαλλιών.

Η λέξη προέρχεται από τη γαλλική cafe (που έχει τουρκικές και αραβικές ρίζες).

 

[Giota]

ημέρα ή μέρα


Ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Στην καθημερινή γλώσσα ημέρα είναι το χρονικό διάστημα από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου.
Σύμφωνα με την ελληνική έκδοση της Βικιπαίδειας στην αστρονομία ημέρα είναι ο χρόνος που χρειάζεται ένα ουράνιο σώμα, συνήθως η Γη, για μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονά της. Στην περίπτωση της Γης μία ημέρα διαρκεί περίπου 24 ώρες και για το λόγο αυτό είναι γνωστή και ως εικοσιτετράωρο. Ωστόσο, ο ακριβής χρόνος περιστροφής της Γης είναι 23 ώρες 56 λεπτά και 4 δευτερόλεπτα, ένα πρακτικά σταθερό χρονικό διάστημα, γνωστό ως αστρική ημέρα. Οι κάτοικοι της Γης όμως αντιλαμβάνονται την εναλλαγή ημέρας και νύκτας με μέσο ρυθμό 24 ωρών περίπου εξαιτίας της περιφοράς της Γης περί τον Ήλιο σε 365 ημέρες. Αυτό το διάστημα ονομάζεται ηλιακή ημέρα και κυμαίνεται γύρω από την τιμή 86.400 δευτερόλεπτα κατά -22 έως +29 δευτερόλεπτα, λόγω της ελλειπτικής τροχιάς της Γης και της κλίσης της. Η μέση τιμή μιας ηλιακής ημέρας ονομάζεται μέση ηλιακή ημέρα. Έτσι, ακόμα και οι αστρονόμοι, όταν αναφέρονται στην ημέρα ως μονάδα χρόνου, εννοούν αυστηρά το χρονικό διάστημα των 86.400 δευτερολέπτων ή 24 ωρών και όχι των 23 ωρών 56 λεπτών και 4 δευτερολέπτων.

 

[Giota]

εβδομάδα ή βδομάδα

Ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Εβδομάδα ή βδομάδα είναι το χρονικό διάστημα των επτά συνεχόμενων ημερών (από την Kυριακή ως το Σάββατο), του οποίου η διαδοχική επανάληψη, ανεξάρτητα από το σύστημα των μηνών και των ετών, διαιρεί το χρόνο σε ίσες περιόδους.
«Η επταήμερη εβδομάδα ήταν άγνωστη στην Ευρώπη προτού εισαχθεί από την Ανατολή. Ανεξάρτητα από την απώτερη καταγωγή και ερμηνεία της, η επταήμερη εβδομάδα είναι αδιαμφισβήτητα γνωστή ως αρχαίος ιουδαϊκός θεσμός. Συνεπώς, πρώτα η εβραϊκή εβδομάδα και κατόπιν η πλανητική εβδομάδα, με προσθήκη αστρολογικών αντιλήψεων, έγιναν γνωστές στους Έλληνες και τους Ρωμαίους. Επεκτάθηκαν στην υπόλοιπη Ευρώπη, ίσως σε κάποιον βαθμό πριν από τον χριστιανισμό, αλλά κατεξοχήν και κυρίως σε συνδυασμό με τη διάδοση του χριστιανισμού». (C.D. Buck, 1949, A dictionary of selected synonyms in the principal Indo-European languages, Chicago & London).

 

[Giota]

μήνας

Ουσιαστικό αρσενικού γένους.

Η λέξη μήνας σημαίνει καθένα από τα 12 μέρη, στα οποία χωρίζεται το έτος και έχει διάρκεια περίπου τριάντα μέρες. Ιστορικά η υποδιαίρεση αυτή βασίζεται στις φάσεις της σελήνης. Ένας μήνας είναι ο χρόνος που περνάει, καθώς το φεγγάρι οδηγείται σε όλες τις φάσεις του. Το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, που ακολουθούμε και εμείς, έχει 12 μήνες.
Η διαίρεση του χρόνου σε μήνες καθιερώθηκε από την εποχή του Ομήρου. Κάθε μήνας στην αρχαία Ελλάδα διαιρούνταν σε τρεις δεκάδες. Η πρώτη ημέρα του μήνα, το βράδυ της οποίας ανέτελλε η Νέα Σελήνη, λεγόταν νουμηνία, από το νεομηνία (Νέα Σελήνη), δηλαδή πρωτομηνιά, και ήταν αφιερωμένη στον Απόλλωνα. Κάθε νουμηνία τελούνταν τα «Ιερά Επιμήνεια», θρησκευτική τελετή, για να είναι αίσιος ο μήνας.

 

[Giota]

έτος

Ουσιαστικό ουδετέρου γένους.

Έτος είναι το χρονικό διάστημα που χρειάζεται η Γη για να πραγματοποιήσει μια πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο και διαρκεί περίπου 365 ημέρες. Πρόκειται για το λεγόμενο στην αστρονομία ηλιακό ή τροπικό έτος.
Κατ’ επέκταση, αυτό μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιοδήποτε πλανήτη: για τον Άρη, για παράδειγμα, μιλάμε για «αρειανό έτος», το οποίο διαρκεί περίπου όσο δύο γήινα.
Παλιότερα, όταν οι άνθρωποι πίστευαν ότι η Γη δεν κινείται, το έτος προσμετρούνταν με βάση τις ορατές αλλαγές στη φύση που προκαλεί η εναλλαγή των εποχών, οι οποίες με τη σειρά τους είναι αποτέλεσμα της περιφοράς της Γης γύρω από τον Ήλιο.
Ημερολογιακό έτος είναι το χρονικό διάστημα ενός έτους αλλά με ορισμένη αρχή και τέλος. Η διάρκεια του ημερολογιακού έτους ποικίλλει ανάλογα με το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται. Για παράδειγμα, στο Γρηγοριανό Ημερολόγιο, το οποίο ακολουθεί σήμερα η Δύση, διαρκεί περίπου 365,2425 ημέρες, ενώ στο Ιουλιανό περίπου 365,25 ημέρες.

 

[Giota]

αιώνας

Ουσιαστικό αρσενικού γένους.


Η λέξη αιώνας σημαίνει περίοδο εκατό ετών, της οποίας η αρχή και το τέλος καθορίζονται με βάση ορισμένο χρονολογικό σύστημα και κυρίως τη χριστιανική χρονολογία.
Σύμφωνα με την ελληνική έκδοση της Βικιπαίδειας στην αστρονομία ο αιώνας αποτελεί μονάδα μέτρησης του χρόνου, που περιλαμβάνει 100 μέσα ηλιακά έτη από 365 μέρες και 366 ανά τετραετία. Επίσης, έχουμε και τους γεωλογικούς αιώνες. Οι γεωλόγοι χωρίζουν την προϊστορία της Γης σε πέντε μεγάλα κομμάτια, που τα ονομάζουν αιώνες και είναι με τη σειρά: αζωικός αιώνας ή αρχαϊκός, αρχαιοζωικός (ή ηωζωικός), παλαιοζωικός αιώνας και καινοζωικός αιώνας. Την παλιότερη από τον αρχαϊκό αιώνα εποχή ονομάζουν «κοσμικό» (ή «προγεωλογικό» αιώνα). Καθένας από τους παραπάνω αιώνες χωρίζεται σε περιόδους, που υποδιαιρούνται σε εποχές.

 

[Damianos M]

Απάντηση: ΟΜΙΛΕΙΤΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ;

Μήνας... χμ...
(ισοδυναμεί περίπου χρονικά με την περιστροφή της Σελήνης γύρω από τη Γη...)
Μήνας... Μήνη... (λεγόταν στην αρχαία Ελλάδα η Σελήνη)
Moon λένε οι άγγλοι... (εξ' ού και η λέξη Monday)
Mond οι γερμανοί... (εξ' ού και η λέξη Montag)

 

[Giota]

Απόδραση

Ουσιαστικό γένους θηλυκού. Η απόδραση είναι η πράξη του να δραπετεύει κανείς, να φεύγει κρυφά από χώρο όπου είναι φυλακισμένος: Ανθρωποκυνηγητό για τον εντοπισμό των δραπετών του Κορυδαλλού έχει εξαπολύσει η αστυνομία μετά την απόδραση με ελικόπτερο. Μεταφορικά δηλώνει τη φυγή από μια δυσάρεστη κατάσταση, από ένα περιβάλλον πιεστικό: Απόδραση στην εξοχή.

Η λέξη είναι αρχαιοελληνική και προέρχεται από το ρήμα αποδιδράσκω, που σήμαινε «φεύγω, ξεφεύγω, διαφεύγω από κάπου, κυρίως στα κρυφά». Στα νέα ελληνικά χρησιμοποιείται σπάνια το ρήμα αποδρώ, με την έννοια «δραπετεύω», στον αόριστο (απέδρασα, να αποδράσω), και στους περιφραστικούς χρόνους (έχω αποδράσει κτλ.): Οι Παλαιοκώστας και Ριζάι είχαν αποδράσει και πάλι με ελικόπτερο τον Ιούνιο του 2006.

 

[Giota]

Φαντομάς

Ουσιαστικό γένους αρσενικού. Ο φαντομάς δηλώνει τον ασύλληπτο κακοποιό: Η απόδραση του φαντομά «ληστή με το ελικόπτερο» που για μια ακόμη φορά κατάφερε το ακατόρθωτο.

Πρόκειται για το όνομα ήρωα μυθιστορημάτων που επινοήθηκε από τους Γάλλους συγγραφείς M. Allain και P. Souvestre: Fantomas.

Η λέξη (αντιδάνειο) προέρχεται από τη γαλλική fantome, που έχει μακρινό πρόγονο τη λέξη φάντασμα της αρχαίας ελληνικής (με παρόμοια σημασία με τη σημερινή).

 

[Giota]

Κορυδαλλός

Ουσιαστικό γένους αρσενικού. Ως κοινό όνομα κορυδαλλός σημαίνει είδος μικρού ωδικού πτηνού. Ως κύριο όνομα Κορυδαλλός είναι το όνομα δήμου της Αττικής. Δηλώνει επίσης το συγκρότημα των φυλακών που βρίσκεται στο δήμο αυτό: Για να μη θυμόμαστε την απελπιστική κατάσταση του σωφρονιστικού συστήματος μόνο όταν γίνονται εξεγέρσεις, ζητήσαμε τις προσωπικές μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν ως κρατούμενοι τη φρίκη του Κορυδαλλού.

Στα αρχαία ελληνικά απαντώνται οι τύποι κόρυδος/κορυδός, κορυδών, κορυδαλλίς, κορυδαλλός και κορύδαλος, που ανάγονται στην ίδια ρίζα, τη λέξη κόρυς, που σήμαινε «περικεφαλαία» (παραπέμπει στο χαρακτηριστικό λοφίο στο κεφάλι του πουλιού).

 

[Giota]

η γρίπη των πτηνών

Η λέξη γρίπη είναι ουσιαστικό θηλυκού γένους. Η λέξη πτηνό (γεν. πληθ. πτηνών) είναι ουσιαστικό ουδέτερου γένους.

Η γρίπη των πτηνών είναι μια μολυσματική νόσος που, σύμφωνα με τις πληροφορίες του Ε.Κ.Α.Β., προσβάλλει τα πτηνά και προκαλείται από τον τύπο Α του ιού της γρίπης. Είναι γνωστό ότι 15 ορότυποι του ιού είναι αυτοί που συνήθως προσβάλλουν τα πτηνά με αποτέλεσμα να υπάρχει μια μεγάλη δεξαμενή ιών γρίπης, οι οποίοι κατά καιρούς μπορεί να κυκλοφορούν σε διάφορους πληθυσμούς πτηνών. Όλα τα είδη των πτηνών μπορούν να προσβληθούν από τη νόσο, όμως τα οικόσιτα πουλερικά (κυρίως κοτόπουλα και γαλοπούλες) είναι ιδιαίτερα ευάλωτα και σε αυτά η νόσος μπορεί να πάρει πολύ γρήγορα τη μορφή επιδημίας.

 

[Giota]

ιός κοξάκι

H λέξη ιός είναι ουσιαστικό αρσενικού γένους. Η λέξη κοξάκι είναι
κύριο όνομα (Coxsackie) και χαρακτηρίζει την κατηγορία των συγκεκριμένων ιών.

Ο ιός είναι ένας ζωντανός παθογόνος οργανισμός μικρότερος και από τα βακτήρια και είναι ορατός μόνο με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Το μέγεθός του είναι από 0.025 μέχρι 0,25 μm (όπου μm = μικρόμετρο, δηλαδή 10-6 του μέτρου). Το υλικό των ιών είναι νουκλεϊνικό οξύ και πρωτεΐνη. Ο χαρακτηρισμός «παθογόνος» αποδίδεται διότι ο ιός προκαλεί διάφορες παθήσεις και μολυσματικές ασθένειες. Οι ιοί αναπτύσσονται μέσα στα κύτταρα των ζώων και των φυτών, είναι δηλαδή ενδοκυτταρικά παράσιτα. Ο ιός κοξάκι μπορεί να προκαλέσει αναπνευστικές ή εντερικές μολύνσεις. Είναι περισσότερο επικίνδυνος και μεταδοτικός όταν το κλίμα είναι ζεστό, και έχει τον ίδιο βαθμό μεταδοτικότητας με μια οποιαδήποτε μορφή γρίπης. Αν και ο ιός δεν είναι θανατηφόρος-εκτός σπάνιων πολύ σοβαρών περιπτώσεων-στατιστικά έχει σημειωθεί ότι στο 20% του πληθυσμού που προσβάλλει, προκαλεί μόνιμες καρδιακές παθήσεις.
Στην τεχνολογία των υπολογιστών ο ιός είναι ένα πρόγραμμα «ανεξέλεγκτο» που εισβάλλει σε ένα σύστημα του υπολογιστή και στη συνέχεια διαδίδεται μέσω δικτύων ή δίσκων για να επηρεάσει τη λειτουργία του υπολογιστή ή να προκαλέσει βλάβες.