ΟΜΙΛΕΙΤΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ;

[Giota]

Διεθνής Έκθεση Βιβλίου


Η λέξη διεθνής είναι το θηλυκό του επιθέτου διεθνής-ής-ές. Η λέξη έκθεση είναι ουσιαστικό θηλυκού γένους. H λέξη βιβλίο είναι ουσιαστικό ουδετέρου γένους.

Διεθνής Έκθεση Βιβλίου είναι η παρουσίαση βιβλίων από πολλές χώρες του κόσμου, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, με στόχο την ενημέρωση και προσέλκυση του κοινού και την αγορά των προϊόντων (βιβλίων).
Η Διεθνής Έκθεση Βιβλίων της Φρανκφούρτης είναι η μεγαλύτερη εμπορική έκθεση βιβλίων στον κόσμο και οργανώνεται ετησίως στα μέσα Οκτωβρίου στις εγκαταστάσεις της Messe Frankfurt. Συμμετέχουν περίπου 6.700 εκθέτες και προσελκύονται περισσότεροι από 270.000 επισκέπτες σε πέντε ημέρες. Η Έκθεση Βιβλίων της Φρανκφούρτης είναι ένα μεγάλο γεγονός για την προώθηση και πώληση των βιβλίων, και για διαπραγματεύσεις σχετικά με δικαιώματα και άδειες.
Στην Ελλάδα Διεθνής Έκθεση Βιβλίου διοργανώνεται στη Θεσσαλονίκη. Φέτος θα πραγματοποιηθεί 28-31 Μαΐου όπου θα έχει συμμετοχή και η Άσπρη λέξη, στο περίπτερο 13, εξέδρα 11.

 

[Giota]

φεστιβάλ μουσικής


Το φεστιβάλ είναι άκλιτο ουσιαστικό ουδετέρου γένους. Η μουσική είναι ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Φεστιβάλ μουσικής είναι οι κάθε είδους εκδηλώσεις αφιερωμένες στη μουσική που οργανώνονται συνήθως κάθε χρόνο στους ίδιους χώρους και κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Η διάρκειά τους εξαρτάται από το είδος της μουσικής, τον καλλιτέχνη ή τους καλλιτέχνες που παίρνουν μέρος, την εποχή και άλλους σχετικούς παράγοντες. Είδη μουσικής: ηλεκτρονική, σύγχρονη, ροκ, λαϊκή, μοντέρνα, κλασική, ευρωπαϊκή, βυζαντινή, συμφωνική, δωματίου, έντεχνη, παραδοσιακή, χορευτική, οργανική, πολυτονική, διατονική, μονοφωνική, φωνητική, τζαζ, σόουλ, ποπ, κάντρι κτλ.

 

[Giota]

φεστιβάλ χορού


Το φεστιβάλ είναι άκλιτο ουσιαστικό ουδετέρου γένους. Ο χορός είναι ουσιαστικό αρσενικού γένους.

Το φεστιβάλ χορού είναι εκδήλωση αφιερωμένη στο χορό. Χορός είναι οι συνδυασμένες κινήσεις των ποδιών και του σώματος που συνοδεύουν κάποια μουσική ή τραγούδι. Είναι η τέχνη με την οποία ο άνθρωπος εκφράζει τα συναισθήματα, τις ιδέες και τις διαθέσεις του ή διηγείται μια ιστορία. Εκτός από τέχνη μπορεί να είναι τελετουργία ή διασκέδαση. Ο χορός στο αρχαίο ελληνικό δράμα ήταν η ομάδα των χορευτών που χόρευαν και τραγουδούσαν στην ορχήστρα του θεάτρου. Επίσης, δηλώνει σύνολο μεταφυσικών όντων (χορός των αγγέλων) αλλά και τη χορωδία στην εκκλησία. Χορός είναι και η εκδήλωση που διοργανώνεται με σκοπό την ψυχαγωγία αυτών που συμμετέχουν.

 

[Giota]

φεστιβάλ κινηματογράφου

Το φεστιβάλ είναι άκλιτο ουσιαστικό ουδετέρου γένους. Ο κινηματογράφος είναι ουσιαστικό αρσενικού γένους.

Κινηματογράφος ή κινηματόγραφος ή σινεμά είναι η τέχνη του θεάματος. Παρουσιάζει στους θεατές μια ταινία, δηλαδή ένα έργο που το αποτελούν εικόνες σε κίνηση οι οποίες προβάλλονται σε οθόνη και συνοδεύονται από ήχο. Ο κινηματογράφος θεωρείται η «έβδομη τέχνη». Αμέσως μόλις ανακαλύφθηκε έγινε δημοφιλές είδος διασκέδασης. Η ιστορία της κινηματογραφίας έχει ως βάση τη φωτογραφία. Ο άνθρωπος έψαχνε με ποιο τρόπο θα αναπαράγει την κίνηση και πειραματίστηκε επί σειρά ετών μέχρι να μπορέσει να την απεικονίσει. Καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη της τεχνικής του κινηματογράφου διαδραμάτισε η ανακάλυψη και διάδοση της φωτογραφίας στα μέσα του 19ου αιώνα. Το σημαντικότερο επίτευγμα σχετικά με την ανάπτυξη της κινηματογραφικής τεχνικής ήταν η εφεύρεση του κινητοσκόπιου από τον Ουίλιαμ Ντίκσον, ο οποίος εργαζόταν στα εργαστήρια του Τόμας Έντισον. Το κινητοσκόπιο ήταν μια μηχανή προβολής με δυνατότητα να προβάλλει την κινηματογραφική ταινία σε ένα κουτί, το οποίο ήταν ορατό μόνο από ένα θεατή μέσω μιας οπής. Η συσκευή παρουσιάστηκε επίσημα για πρώτη φορά το Μάιο του 1891, μαζί με την πρώτη κινηματογραφική ταινία. Λίγο αργότερα στη Γαλλία οι αδελφοί Λιμιέρ βασιζόμενοι στο κινητοσκόπιο των Ντίκσον και Έντισον εφηύραν τη μηχανή προβολής που ονόμασαν «κινηματογράφο» και την παρουσίασαν για πρώτη φορά το 1895 δημοσίως στο Παρίσι. Ένας από τους πρώτους κινηματογραφιστές θεωρείται ο Ζορζ Μελιέ, ο οποίος προσπάθησε με τα μέσα της εποχής να δημιουργήσει ταινίες με τέχνη. Ο κινηματογράφος, με τις νέες δυνατότητες που αναφάνηκαν, μετατράπηκε διεθνώς σε δημοφιλή μορφή τέχνης και δημιουργήθηκαν πολλοί κινηματογραφικοί χώροι. Εκτιμάται ότι στις αρχές του 20ού αιώνα υπήρχαν περίπου 10.000 κινηματογράφοι περίπου στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1920 ο κινηματογράφος δεν είχε ήχο (βουβός κινηματογράφος) και συχνά οι προβολές ταινιών συνοδεύονταν από ζωντανή μουσική. Η ιστορία του ηχογραφημένου κινηματογραφικού ήχου ξεκίνησε το1926, όταν η Warner Brothers παρουσίασε μία συσκευή η οποία έδινε τη δυνατότητα αναπαραγωγής μουσικής μέσω ενός δίσκου που συγχρονιζόταν με τη μηχανή προβολής της ταινίας. Βασισμένη σε αυτή τη νέα τεχνολογία η ταινία «Τhe Jazz Singer», αν και βουβή, ήταν η πρώτη που περιείχε διαλόγους. Μαζί με τον ήχο ξεκίνησαν και οι προσπάθειες για προσθήκη χρώματος αλλά έφτασε η δεκαετία του ’60 για να επικρατήσει ο έγχρωμος κινηματογράφος.

 

[Giota]

φεστιβάλ θεάτρου


Το φεστιβάλ είναι άκλιτο ουσιαστικό ουδετέρου γένους. Το θέατρο είναι ουσιαστικό ουδετέρου γένους.

Το φεστιβάλ θεάτρου είναι μια καλλιτεχνική διοργάνωση που περιλαμβάνει έναν αριθμό θεατρικών παραστάσεων και δραματοποιημένων λογοτεχνικών έργων που εκτελούνται στη σκηνή και παρουσιάζονται σε ακροατήριο. Θέατρο είναι η τέχνη της αναπαράστασης μπροστά σε κοινό δραματοποιημένων γεγονότων ή καταστάσεων μέσω των ηθοποιών, με τη φωνή και τη δράση τους. Το θέατρο δημιουργήθηκε από την ανάγκη του ανθρώπου να μιμηθεί σκηνές από την καθημερινή ζωή και να εκφράσει τον εσωτερικό του κόσμο και τις ιδέες του με λόγο, κίνηση, χορό. Το αρχαίο θέατρο έφτασε στην ακμή του με τις τραγωδίες του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη και τις κωμωδίες του Αριστοφάνη. Θέατρο είναι επίσης τα λογοτεχνικά κείμενα που προορίζονται για παράσταση σε θέατρο, όπως και ο χώρος όπου ανεβαίνουν οι θεατρικές παραστάσεις, το σύνολο των θεατών που παρακολουθούν θέατρο.

 

[Giota]

Ευρώπη

Ουσιαστικό θηλυκού γένους, κύριο όνομα.

Η Ευρώπη είναι μία από τις έξι ηπείρους. Αποκαλείται και «γηραιά ήπειρος» και είναι η τέταρτη σε έκταση του πλανήτη μας, ενώ από την άποψη του πληθυσμού αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη μετά την Ασία και την Αφρική. Η Ευρώπη μαζί με την Ασία αποτελούν ένα ενιαίο γεωγραφικό σύνολο, την «υπερήπειρο» Ευρασία.
Ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της Ευρώπης αλλά και του κόσμου είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.). Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που θεωρείται η ισχυρότερη ένωση κρατών μέχρι σήμερα στην παγκόσμια ιστορία με οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό περιεχόμενο, αποτελεί το τρέχον στάδιο μιας ανοιχτής διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Οι ιστορικές ρίζες της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκονται στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν να τεθεί τέλος στην επανάληψη καταστροφικών πολέμων.

 

[Giota]

Ευρωκοινοβούλιο

Ουσιαστικό ουδετέρου γένους.

Ευρωκοινοβούλιο ή Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το κοινοβούλιο που αποτελείται από αντιπροσώπους των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι εκλέγονται κάθε πέντε χρόνια από τους πολίτες κάθε κράτους, για να εκπροσωπήσουν τα συμφέροντά τους. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει τρεις τόπους εργασίας: Βρυξέλλες (Βέλγιο), Λουξεμβούργο και Στρασβούργο (Γαλλία). Στο Λουξεμβούργο είναι εγκατεστημένες οι διοικητικές υπηρεσίες (η «Γενική Γραμματεία»). Οι συνεδριάσεις όλου του Κοινοβουλίου, γνωστές ως «σύνοδοι ολομέλειας», πραγματοποιούνται στο Στρασβούργο και μερικές φορές στις Βρυξέλλες. Συνεδριάσεις των επιτροπών του Κοινοβουλίου πραγματοποιούνται επίσης στις Βρυξέλλες. Οι κύριες αρμοδιότητες του Κοινοβουλίου είναι τρεις: 1. Η θέσπιση ευρωπαϊκών νόμων από κοινού με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε πολλούς τομείς πολιτικής. Το γεγονός ότι το Ευρωκοινοβούλιο εκλέγεται άμεσα από τους πολίτες αποτελεί ένα από τα στοιχεία που εγγυώνται τη δημοκρατική νομιμότητα της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. 2. Η άσκηση δημοκρατικού ελέγχου επί όλων των θεσμικών οργάνων της Ένωσης, και ιδίως επί της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έχει την εξουσία να εγκρίνει ή να απορρίπτει το διορισμό των Επιτρόπων, καθώς και να κάνει δεκτή πρόταση μομφής κατά της Επιτροπής συλλογικά. 3. Η δύναμη του χρήματος. Το Κοινοβούλιο μοιράζεται με το Συμβούλιο την εξουσία σχετικά με τον προϋπολογισμό της Ένωσης και συνεπώς μπορεί να επηρεάζει τις δαπάνες της. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας εγκρίνει ή απορρίπτει τον προϋπολογισμό στο σύνολό του. (πηγή: ιστότοπος europa.eu)

 

[Giota]

Ευρωβουλευτής


Ουσιαστικό που χρησιμοποιείται και για τα δύο γένη (αρσενικό και θηλυκό). Για το θηλυκό γένος χρησιμοποιείται επίσης και ο τύπος ευρωβουλευτίνα.

Ευρωβουλευτής είναι το μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι ευρωβουλευτές εκλέγονται κάθε πέντε χρόνια με άμεση καθολική ψηφοφορία. Στις πρώτες ευρωπαϊκές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν το 1979 είχαν εκλεγεί 410 ευρωβουλευτές, οι οποίοι υπό την πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Simone Weil βρέθηκαν γρήγορα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, καταψηφίζοντας τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για το 1980. Κάθε διεύρυνση της Ε.Ε. συνοδεύεται από αύξηση των ευρωβουλευτών, ενώ με κάθε νέα Συνθήκη, από την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη του 1987 και το Μάαστριχτ του 1993 μέχρι τη νέα Συνθήκη της Λισσαβόνας, οι ευρωβουλευτές κερδίζουν συνεχώς νέες αρμοδιότητες και συμμετέχουν σε μία νομοθετική διαδικασία που έχει ξεπεράσει πλέον τα όρια του εθνικού κράτους. Οι ευρωβουλευτές πρέπει να έχουν την υπηκοότητα ενός εκ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν πριν θέσουν υποψηφιότητα διαφέρουν από κράτος σε κράτος. Ένα βασικό στοιχείο των ευρωβουλευτών είναι η ανεξαρτησία της εντολής τους. Ο κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ορίζει σχετικά: «Οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ασκούν την εντολή τους ελευθέρως. Δε δεσμεύονται από οδηγίες ούτε από επιτακτικές εντολές». Στο παρόν Ευρωκοινοβούλιο η Ελλάδα έχει 24 ευρωβουλευτές, ενώ για τις προσεχείς εκλογές ο αριθμός των Ελλήνων ευρωβουλευτών μειώθηκε στους 22.

 

[Giota]

Ευρωκάλπη

Ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Η λέξη ευρωκάλπη σημαίνει το κιβώτιο που έχει μια σχισμή στην επάνω πλευρά του, μέσα στο οποίο οι εκλογείς ρίχνουν το ψηφοδέλτιο για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η λέξη επίσης χρησιμοποιείται για να δηλώσει τις ευρωεκλογές και ειδικότερα είτε τη διαδικασία είτε το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας των ευρωεκλογών.
Η κάλπη, όπως την ξέρουμε σήμερα, καθιερώθηκε στις ψηφοφορίες για την ανάδειξη των βουλευτών και δημάρχων στη χώρα από το έτος 1920. Οι κάλπες που καθιερώθηκαν τότε ήταν ξύλινες και αντικατέστησαν τις προηγούμενες σιδερένιες κάλπες του συστήματος του σφαιριδίου. Οι σιδερένιες κάλπες ήταν χωρισμένες εσωτερικά σε δύο μέρη, στην εξωτερική πλευρά των οποίων γράφονταν οι λέξεις ΝΑΙ και ΟΧΙ. Τότε ο κάθε ψηφοφόρος έριχνε μυστικά ένα σφαιρίδιο σε κάθε τμήμα, είτε προς την πλευρά του ΝΑΙ είτε προς την πλευρά του ΟΧΙ. Στις εθνικές εκλογές του 2004 άρχισε η αντικατάσταση των ξύλινων καλπών με διαφανείς πλαστικές κάλπες, που ολοκληρώθηκε στις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές του 2006.

 

[Giota]

μικρή οθόνη


Ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Η οθόνη στην αρχαία Ελλάδα (κυρίως στον πληθυντικό οθόναι) ήταν αρχικά ένα λεπτό λινό ύφασμα και αργότερα τα ιστία, τα πανιά των πλοίων. Η οθόνη στη σύγχρονη Ελλάδα είναι επιφάνεια από γυαλί ή ύφασμα, πάνω στην οποία προβάλλονται λέξεις, εικόνες, σχήματα κτλ. Είναι η μεγάλη οθόνη του κινηματογράφου, η μικρή οθόνη της τηλεόρασης, η οθόνη του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η αντίστοιχη λέξη στα αγγλικά (screen) και στα γαλλικά (écran) σήμαινε αρχικά «παραπέτασμα, παραβάν».
Όπως φαίνεται από δημοσίευμα αθηναϊκής εφημερίδας του 1905, η λέξη οθόνη διατηρούσε και στα νεότερα χρόνια την αρχαία σημασία «πανί»: «Αι αθηναϊκαί πλατείαι ομοιάζουν με αυλάς οικιών όπου είναι απλωμέναι αι οθόναι ή άλλα ασπρόρουχα διά να στεγνώνουν. Την εικόνα αυτήν παρουσιάζουν προς το εσπέρας όταν αρχίζουν να στήνονται τα λευκά πανιά των κινηματογράφων». (πηγή: ιστότοπος cinefilip.gr)

 

[Giota]

παρουσιαστής


Ουσιαστικό αρσενικού γένους.

Ο παρουσιαστής δεν υπήρχε στα αρχαία ελληνικά. Από το ρήμα «παρουσιάζω», που σήμαινε ό,τι και σήμερα, σχηματίστηκε το ουσιαστικό παρουσιαστής σε νεότερους χρόνους (1840, όπως αναφέρεται στο Λεξικό Μπαμπινιώτη) για να μεταφράσει τη γαλλική λέξη présentateur. Ο παρουσιαστής είναι κάποιος που παρουσιάζει ένα θέαμα ή μια τηλεοπτική εκπομπή (οπότε λέγεται και «τηλεπαρουσιαστής»).
Ο παρουσιαστής θεάματος (επιθεώρησης, νέων ταλέντων τραγουδιού κτλ.) λεγόταν και «κονφερανσιέ», λέξη που χρησιμοποιείται σπάνια σήμερα. Είναι γαλλικής καταγωγής (conférencier) και στα γαλλικά σημαίνει «αυτός που δίνει διαλέξεις» (conférences), «που μιλάει σε κοινό». Ορισμένες φορές απαντάται και η λέξη «τηλε-κονφερανσιέ» αντί για «τηλεπαρουσιαστής».

 

[Giota]

τηλεθέαση

Ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Η τηλεθέαση σχηματίστηκε από το αρχαιοελληνικό επίρρημα «τήλε» (=μακριά) και τη «θέαση», για να δηλώσει την παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων.
Η τηλεθέαση έχει συνώνυμα τη θεαματικότητα και την ακροαματικότητα; Με βάση τη σημασία τους, η τηλεθέαση αφορά την τηλεόραση και η ακροαματικότητα αφορά το ραδιόφωνο (στις εφημερίδες αντιστοιχεί η λέξη αναγνωσιμότητα και στους ιστότοπους –site– η λέξη επισκεψιμότητα). Ενδεικτική έρευνα στο Google καταγράφει περίπου 100.000 εμφανίσεις για την τηλεθέαση, 14.000 για τη θεαματικότητα και 38.000 για την ακροαματικότητα. Φαίνεται ότι η τηλεθέαση και η θεαματικότητα χρησιμοποιούνται με την ίδια σημασία, αλλά η θεαματικότητα έχει και μία επιπλέον: «το να είναι κάτι θεαματικό», π.χ. η θεαματικότητα των αθλημάτων παραλίας. Η ακροαματικότητα σπάνια χρησιμοποιείται ως συνώνυμο της τηλεθέασης.

 

[Giota]

κεραία


Ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Η κεραία (από τη λέξη «κέρας» = κέρατο) στην αρχαία Ελλάδα ήταν το αισθητήριο όργανο των εντόμων, αλλά και καθετί που προεξείχε όπως ένα κέρατο.
Στη σύγχρονη Ελλάδα παραμένει η πρώτη σημασία, αλλά προστέθηκε και μια άλλη, για να αποδώσει αυτή της γαλλικής λέξης antenne: «σύνολο αγώγιμων στοιχείων (ράβδοι ή σύρμα), που είναι ικανά να δέχονται ή να εκπέμπουν ηλεκτρομαγνητικά κύματα». Παράλληλα, αλλά λιγότερο συχνά, χρησιμοποιείται και η λέξη αντένα.

 

[Giota]

βερμούδα


Ουσιαστικό θηλυκού γένους.

Η βερμούδα είναι είδος κοντού παντελονιού που το μήκος του φτάνει λίγο πιο κάτω ή πιο πάνω από το γόνατο. Πιθανολογείται ότι πήρε το όνομά της από τα νησιά Βερμούδες, όπου το συγκεκριμένο ένδυμα ήταν και είναι πολύ δημοφιλές. Να αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι η αθλητική ομάδα των Βερμούδων παρέλασε στην Αθήνα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 με βερμούδες! Άλλες πηγές αναφέρουν ότι η βερμούδα εφευρέθηκε από τις βρετανικές ένοπλες δυνάμεις στην Ινδία, όπου οι στρατιώτες έκοβαν τα παντελόνια τους για να αντιμετωπίσουν τη μεγάλη ζέστη. Πάντως, το σίγουρο είναι ότι η βερμούδα ως λέξη εμφανίστηκε σε γραπτό κείμενο το 1953 στο μυθιστόρημα «The Long Goodbye» του Raymond Chandler.

Με χιουμοριστικό τρόπο ως λέξη της ίδιας οικογένειας χρησιμοποιείται το επίθετο «βερμουδιάρης», το οποίο κλίνεται όπως το αρκουδιάρης, και έχει σαφώς υποτιμητική χροιά. Χρησιμοποιείται για άντρες οι οποίοι φορούν βερμούδα μέχρι το γόνατο και διαθέτουν αυξημένη τριχοφυΐα στα πόδια.

 

[Giota]

καφτάνι


Ουσιαστικό ουδετέρου γένους.

Το καφτάνι είναι ριχτό γυναικείο ένδυμα που συνήθως φοριέται τους καλοκαιρινούς μήνες πάνω από το μαγιό και μπορεί να φτάνει λίγο πιο πάνω ή πιο κάτω από το γόνατο. Στην Ανατολή το καφτάνι είναι ένα φαρδύ και μακρύ πολυτελές ρούχο σαν χιτώνας με φαρδιά μανίκια, πλούσια διακοσμημένο και ντυμένο με γούνα, που φοριέται σε επίσημες εκδηλώσεις και αποτελεί ένδυμα της αντρικής γκαρνταρόμπας. Καφτάνια συνήθιζαν να φορούν οι Οθωμανοί σουλτάνοι. Μερικά από αυτά ήταν τόσο περίτεχνα και ακριβά που απονέμονταν ως βραβείο κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετών σε σημαντικούς αξιωματούχους και σε στρατηγούς ύστερα από νικηφόρες μάχες. Ο Φώτης Κόντογλου (στη συλλογή «Μυστικά Άνθη») χαρακτηριστικά αναφέρει: «Οι χοτζάδες είναι ίδιοι παντού, με το σαρίκι, με το καφτάνι, με τα γένια και τα μουστάκια σε τύπο του προφήτη τους Μωάμεθ, και ψέλνουνε απάνω από το μιναρέ τα ίδια λόγια...». Επίσης, καφτάνι δώριζε ο Σουλτάνος σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, σε εκείνους που του προσέφεραν σπουδαίες υπηρεσίες. Μεγάλη συλλογή από καφτάνια εκτίθενται στο παλάτι Τοπ Καπί της Κωνσταντινούπολης. Επίσης, το καφτάνι αποτελεί απαραίτητο κομμάτι της γυναικείας παραδοσιακής φορεσιάς της Θράκης

 

[Giota]

παρεό


Ουσιαστικό ουδετέρου γένους, άκλιτο.

Το παρεό είναι ένα μακρόστενο κομμάτι λεπτού υφάσματος που τυλίγεται γύρω από το γυναικείο σώμα και συνήθως φοριέται τους καλοκαιρινούς μήνες πάνω από το μαγιό. Το παρεό στην Ινδία ονομάζεται sarong, στα νησιά Σαμόα lava lava, στη Χαβάη kikepa, στη Μαλαισία kain και στα νησιά Φίτζι sulu. Στην Ταϊτή το παρεό φοριέται όχι μόνο από γυναίκες αλλά και από άντρες.

 

[Giota]

σορτς


Ουσιαστικό ουδετέρου γένους, άκλιτο.

Το σορτς είναι το κοντό παντελονάκι που το μήκος του φτάνει μέχρι τη μέση των μηρών. Λέγεται και σορτσάκι. Το σορτς θα έπρεπε κανονικά να χρησιμοποιείται στον ενικό: σορτ, εφόσον η αγγλική λέξη shorts (από το επίθετο short = κοντός) είναι στον πληθυντικό (κοντά παντελόνια). Επικράτησε όμως ως σορτς και στον ενικό. Παρόμοιες περιπτώσεις: το κόμικς (αντί για το κόμικ), το σλάιντς (αντί για το σλάιντ).

 

[Giota]

Κύθηρα


Κύριο όνομα, ουδετέρου γένους, πληθυντικού αριθμού.

Τα Κύθηρα ή Τσιρίγο βρίσκονται στα νότια της Πελοποννήσου. Ανήκουν στα Επτάνησα και λόγω της γεωγραφικής τους θέσης έχουν επηρεαστεί από διάφορους πολιτισμούς που διαμόρφωσαν με το πέρασμα των χρόνων ένα ιδιαίτερο ύφος. Χαρακτηριστικό των Κυθήρων είναι η αρχιτεκτονική με στοιχεία από τα Επτάνησα, τις Κυκλάδες και την Πελοπόννησο.

Το όνομα του νησιού παραπέμπει σε συναρπαστικές ιστορίες ετυμολογίας και μυθολογίας. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η γέννηση της Αφροδίτης στα Κύθηρα υπήρξε το γεγονός που καθόρισε και τη μετέπειτα πορεία του νησιού. Σύμφωνα με τη «Θεογονία» του Ησίοδου η Αφροδίτη γεννήθηκε στους αφρούς της θάλασσας των Κυθήρων όταν έπεσαν σε αυτήν τα αποκομμένα από τον Κρόνο γεννητικά όργανα του πατέρα του Ουρανού.

Το νησί των Κυθήρων έχει γίνει σημείο αναφοράς στην τέχνη ήδη από το 18ο αιώνα. Το 1717 ο Γάλλος ζωγράφος Αντουάν Βατό έγινε δεκτός στη Βασιλική Ακαδημία με το έργο του «Επιβίβαση για τα Κύθηρα». Το 1855 ο Μποντλέρ δημοσιεύει το ποίημά του «Ταξίδι στα Κύθηρα», ενώ το 1984 ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κερδίζει το βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ των Καννών με την ταινία «Ταξίδι στα Κύθηρα». Γνωστό είναι το τραγούδι «Τα Κύθηρα ποτέ δε θα τα βρούμε» του Γ. Κατσαρού από το δίσκο «Ο δρόμος για τα Κύθηρα».

 

[Giota]

Κουφονήσια


Κύριο όνομα, ουδετέρου γένους, πληθυντικού αριθμού.

Τα Κουφονήσια βρίσκονται νοτιοανατολικά της Νάξου και δυτικά της Αμοργού. Αποτελούνται από το Κάτω και Πάνω Κουφονήσι. Μαζί με τη Σχοινούσα, τη Δονούσα και την Κέρο αποκαλούνται, εκτός από Μικρές Ανατολικές Κυκλάδες, και νησίδες της Αμοργού ή Αμοργόπουλα. Ένας πορθμός χωρίζει το κατοικημένο Πάνω Κουφονήσι από το ακατοίκητο σήμερα Κάτω, το οποίο πριν από δύο δεκαετίες κατοικούνταν από λιγοστούς γεωργούς. Το Πάνω Κουφονήσι είναι το μικρότερο νησί των Κυκλάδων. Κοντά στα Κουφονήσια βρίσκεται η Κέρος, ένα μικρό ακατοίκητο νησί που όμως φιλοξενεί σημαντικά ευρήματα του κυκλαδικού πολιτισμού.

Γύρω από την ετυμολογία του ονόματος Κουφονήσια έχουν δημιουργηθεί διάφορες ιστορίες για «κουφά λιμάνια» (προστατευμένα από τον άνεμο), για σπηλιές που φαίνονταν κούφιες και άλλα πολλά.

 

[Giota]

Οινούσσες


Κύριο όνομα, θηλυκού γένους, πληθυντικού αριθμού.

Οι Οινούσσες είναι ένα σύμπλεγμα 13 βραχονησίδων. Το μεγαλύτερο νησί είναι η Οινούσσα ή Αιγνούσα ή Εγνούσα, που έχει δώσει και το όνομά της στο σύμπλεγμα. Βρίσκονται στο βόρειο Αιγαίο. Μαζί με τα Ψαρά ανήκουν στο νομό της Χίου.

Στην αρχαιότητα το νησί ήταν φημισμένο για το καλό κρασί του και πιστεύεται ότι από τη ρίζα της λέξης «οίνος» προέρχεται και το όνομα Οινούσσες. Πρωτάρχισαν να αποκαλούν αυτό το νησί Αιγνούσα επειδή γέμισε από αίγες (κατσίκια) στα μέσα του 17ου αιώνα, όταν κατοικήθηκε από βοσκούς που προέρχονταν από τα Καρδάμυλα. Η ονομασία Eγνούσα, που χρησιμοποιούν οι κάτοικοι του νησιού, προέρχεται από το αρχαίο όνομα της λυγαριάς «άγνος», που υπάρχει παντού στο νησί.

Στο λιμάνι της Οινούσσας ο επισκέπτης συναντά το άγαλμα της Οινουσσιώτισσας, μιας χάλκινης γοργόνας με στέμμα και ιστιοφόρο στο αριστερό χέρι.