Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

[N Kanellopoulos]

Απάντηση: Re: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

1. Ποιά είναι η διάταξη μιας πλήρους ορχήστρας; Υπάρχει σταθερή διάταξη που ακολουθείται απο όλους; Πως τοποθετούνται οι ομάδες των οργάνων;

Χρωστάω αυτήν την απάντηση, αν και μου είναι δύσκολο να το περιγράψω σε κείμενο. Ελπίζω να φανεί στη φωτογραφία.

Η συνήθης διάταξη της ορχήστρας είναι οι ομάδες οργάνων να κάθονται ως εξής (από αριστερά στα δεξιά, όπως βλέπει ο θεατής και ο μαέστρος):
Αριστερά: Πρώτα βιολιά-Βιόλες
Μέσον: ξύλινα πνευστά (εμπρός)-χάλκινα (πίσω)-κρουστά (πίσω)
Δεξιά: βιολοντσέλα-κοντραμπάσα (δεξιά)

Κατά μία άλλη, σπανιότερη εκδοχή, το στήσιμο είναι:
Αριστερά: πρώτα βιολιά-βιολοντσέλα
Μέσον: Ξύλινα, χάλκινα πνευστά, κρουστά
Μέσον τέρμα πίσω: Κοντραμπάσα
Δεξιά: Βιόλες-Δεύτερα βιολιά

Αυτές είναι οι βασικές δομές, με επικρατέστερη την πρώτη.Βέβαια υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, που άλλωστε επιβεβαιώνουν τον κανόνα.

 

[N Kanellopoulos]

Απάντηση: Re: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Να ζητήσω κι εγώ κάτι;

Λατρεύω την προκλασική μουσική....Θα μπορούσες να μας πεις κάποια πράγματα γι'αυτό το είδος και να προτείνεις κάποιους συνθέτες και δίσκους;

Είναι μια πολύ μεγάλη κουβέντα Γιώτα. Πράγματι η Προκλασική μουσική ή Μπαρόκ είναι υπέροχη, τη λατρεύω κι εγώ, αλλά τι να πρωτο-προτείνει κανείς; Υπάρχουν χιλιάδες που θα μπορούσα να πω, έχει πολλούς και μεγάλους συνθέτες η εποχή,που εκτείνεται περ. από το 1600-1750

Αυτή η περίοδος ήταν η εξέλιξη, η συνέχεια της Αναγέννησης και έγινε με αργούς ρυθμούς. Η πιο ξαφνική εξέλιξη ήταν η εμφάνιση της όπερας. Η μέχρι τότε σόλο φωνητική μουσική εξελίχτηκε σε μεγάλο βαθμό και γράφτηκαν πολλά έργα για συγκεκριμένα όργανα σε καθαρά ορχηστρική μορφή. Τότε εμφανίστηκαν οι διέσεις και οι υφέσεις, κι έτσι η μουσική ξέφυγε από τις παραδοσιακές εκκλησιαστικές φόρμες. Στην εποχή μπαρόκ αρχίζει να στολίζεται η μελωδική γραμμή. Οι μορφές αυτής της περιόδου είναι η όπερα, το ορατόριο, η καντάτα, το ρετσιτατίβο και το τραγούδι. Οι ορχηστρικές μορφές της εποχής ήταν: η φούγκα, τα πασακάλια, το θέμα και οι παραλλαγές, η χορευτική σουίτα, οι εκκλησιαστικές σονάτες, οι σονάτες δωματίου, τα πρελούδια chorale, το concerto grosso, το σόλο κοντσέρτο, η γαλλική εισαγωγή και η ιταλική συμφωνία.

Τα πρώτα και καλύτερα ονόματα συνθετών που μου έρχονται στο μυαλό:
Μπαχ, Αλμπινόνι, Τέλεμαν, Βιβάλντι, Παλεστρίνα, Κουπρέν, Λουλύ....

Όσο για τους δίσκους... η μισή μου δισκοθήκη των περ. 10.000 CD είναι προκλασική. Αν θέλεις περισσότερες λεπτομέρεις στείλε pm ή περίμενε τη συλλογή που προανέφερα για την άνοιξη, που θα έχει πολλούς προκλασικούς.

 

[RDoherty]

Re: Απάντηση: Re: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Το να το γράφει κανείς δημόσια και μάλιστα -πέρα από την οπερέτα- να χρησιμοποιεί τέτοια γλώσσα....

Αν και στη 20χρονη πορεία μου στο χώρο του Ραδιοφώνου και των ειδικών περιοδικών είδανε τα μάτια μου πολλα τραγικά.

Άντε τώρα αυτός να ενημερώσει κόσμο!!!!

Oυδείς θρασύτερος του αδαούς, κ. Κανελλόπουλε ... c: Και μη χειρότερα, να λέμε.

 

[RDoherty]

Re: Απάντηση: Re: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Η συνήθης διάταξη της ορχήστρας

Ή, για να το πούμε απλούστερα, τα έγχορδα κάθονται πάντα μπροστά, απλωμένα μπροστά στον μαέστρο αμφιθεατρικά, από τα πιο οξύτονα (πρώτα βιολιά) αριστερά μέχρι τα πιο μπάσσα (κοντραμπάσσα) δεξιά. Πίσω τους σε ευθεία τα ξύλινα, πάλι από τα πιο οξύτονα (πίκκολο) αριστερά έως τα πιο μπάσσα δεξιά, πίσω τους τα χάλκινα (ίδια διάταξη) και στο βάθος κήπος τα κρουστά.
Στις πολύ καλές ορχήστρες συχνά οι μαέστροι βάζουν τα δεύτερα βιολιά τέρμα δεξιά, όπως είπε ο κ. Κανελλόπουλος πριν. Τότε λέμε ότι τα βιολιά είναι "divisi" (=διαιρεμένα) - ο συγχρονισμός είναι πιο δύσκολος, αλλά ο ήχος των εγχόρδων (που είναι το "αίμα" της ορχήστρας) ακούγεται πιο πλούσιος, διότι σπάει η ομοιομορφία πρίμα-αριστερά, μπάσσα-δεξιά.

 

[unforgiven]

Re: Απάντηση: Re: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Απαντώ εκτενώς, ελπίζοντας ότι καλύπτω την ερώτηση:

100%, ευχαριστώ πολύ! :bravo:

Πάλι σε συνεργασία με τον επικεφαλής, ρυθμίζει το εάν θα υπάρξει μπις ή όχι. Συνεννοούνται με τα μάτια ή -τις περισσότερες φορές- έχει υπάρξει προσυνεννόηση.

Μπις; Αν δεν είναι πολύ ειδικό το θέμα, τι σημαίνει;

 

[N Kanellopoulos]

Απάντηση: Re: Απάντηση: Re: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Μπις; Αν δεν είναι πολύ ειδικό το θέμα, τι σημαίνει;

Τι συμβαίνει βρε παιδιά... Μπράβο, δεν προλαβαίνω να απαντάω!
Άλλο μεγάλο κεφάλαιο το bis ή encore.

Στα Γαλλικά σημαίνει «πάλι», «ξανά», ενώ ως όρος έχει γίνει αποδεκτός σε όλες τις γλώσσες του κόσμου και ορίζει την επανάληψη ενός μουσικού θέματος -πιθανώς του ίδιου. Πολλές φορές σημαίνει την εκτός προγράμματος παρουσίαση ενός, δύο ή τριών και περισσότερων κομματιών. Ακόμη και στα Ιταλικά χρησιμοποιούν τη λέξη encore, παρ’ ότι έχουν στο λεξιλόγιό τους όρο από την ίδια ρίζα, το ancora. Όμως οι Γάλλοι δεν χρησιμοποιούν το encore, αλλά την επίσης γαλλική λέξη bis η οποία θα πει «δυο φορές» και η οποία έλκει την καταγωγή από τα Λατινικά.

Τα encores, τα «μπιζαρίσματα» στην όπερα μπορούν καμιά φορά να χαλάσουν το ίδιο το έργο! Αυτό σημαίνει πως αν το κοινό απαιτήσει με παρατεταμένο χειροκρότημα ένα bis στα χορωδιακά, ας πούμε, και ο μαέστρος ενδώσει, τότε χαλάει η συνοχή της όπερας.

Στην πρεμιέρα του Λόενγκριν του Βάγκνερ (1875) στο Λονδίνο, το κοινό μπιζάρισε το μεγάλο χορωδιακό το οποίο ακούγεται κατά την άφιξη του κύκνου, παρά το γεγονός ότι ο Βάγκνερ απαγόρευε τα χειροκροτήματα ακόμη και στο τέλος των έργων του. Αυτά «πάθαιναν» πολλά χρόνια αργότερα και τα έργα των Γκίλμπερτ και Σάλιβαν.

Λέγεται ότι ένας διάσημος ισπανός τενόρος ενέδιδε και επαναλάμβανε ένα θέμα, μια άρια -κι ακόμη χειρότερα- τραγουδούσε ενδιάμεσα, άλλα δημοφιλή τραγούδια, τα οποία βέβαια δεν είχαν καμία σχέση με το έργο το οποίο παιζόταν!

Κάτι παρόμοιο έκανε κι ο Πολωνός τενόρος Γιαν Κιπούρα (Jan Kipura), ο οποίος είχε πάντα στην κουίντα ένα έτοιμο κρυμμένο πιάνο, γιατί, όταν στο μέσο μιας όπερας τον μπιζάριζαν, τραβούσαν το πιάνο κι αυτός έπαιζε και τραγουδούσε εντελώς άσχετα τραγούδια!

Ακόμη και συμφωνικά έργα συχνά έσπαζαν, γιατί το κοινό απαιτούσε την επανάληψη ενός συγκεκριμένου θέματος. Ο ίδιος ο Χάιντν έγραφε σχετικά με ένα περιστατικό, το 1792, κατά την επίσκεψή του στο Covent Garden. Αντιστεκόταν στο bis ενός συγκεκριμένου ντουέτου, όταν οι ακροατές άρχισαν να χτυπάνε τα πόδια τους, αλλά και κάθε ξύλινο αντικείμενο, μέχρι που ο Χάιντν αναγκάστηκε και επανέλαβε το ντουέτο.

Πιθανώς, αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο πολλές φορές σε προγράμματα συναυλιών αναγράφεται σε φανερό σημείο “No Encores”. Στο Φεστιβάλ του Μπρίστολ το 1912, όλη η αίθουσα ήταν γεμάτη από πινακίδες που -με ευγενικό τρόπο- απαγόρευαν τα μπιζαρίσματα. Όμως, όταν η Dame Clara Butt (1872-1936) χειροκροτήθηκε για μία από τις άριές της, η ορχήστρα εμφάνισε παρτιτούρες ενός τραγουδιού, το οποίο τελικά παίχτηκε ενδιαμέσως.

 

[RDoherty]

Re: Απάντηση: Re: Απάντηση: Re: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Τα encores, τα «μπιζαρίσματα» στην όπερα μπορούν καμιά φορά να χαλάσουν το ίδιο το έργο!

Aν και στην Ιταλία (πού αλλού?!) ορισμένες άριες (όπως η "Di quella pira" από τον Τροβατόρε στο παρακάτω βίντεο) παραδοσιακά τραγουδιούνταν δις, αν ο τραγουδιστής έκρινε ότι έτσι "θα πέσουν τα τσιμέντα". Ο τελευταίος μεγάλος που "τιμούσε" με κάθε ευκαιρία αυτήν την παράδοση ήταν (ποιός άλλος?!) ο θεοπάλαβος Φράνκο Μπονισόλλι. Είχε όμως τουλάχιστον το ελαφρυντικό ότι προερχόταν από μιαν εποχή όπου οι τενόροι είχαν ακόμη πάνω ντο :happy_5: και δη φορτίσσιμο:
http://www.youtube.com/watch?v=P9lPGNW2JAs
:crazy_1:
Ακούστε και τον ντελ Μόνακο για σύγκριση:
http://www.youtube.com/watch?v=Nppyo0VA5_E
:bravo:
(Μετά από αυτό, μην ακούσω για Παβαρόττους!) :mad_3:

 

[RDoherty]

Re: Απάντηση: Re: Απάντηση: Re: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

ο θεοπάλαβος Φράνκο Μπονισόλλι

ο οποίος εδώ, μπροστά σε μερικά εντελώς περιττά μικρόφωνα, κάνει διάφορα καραγκιοζιλίκια μεν "happy_1", αλλά επίσης τραγουδάει δε:
http://www.youtube.com/watch?v=pfgcPkrmVWY
(και μην ακούσω για ντομίνγκους! :mad_3

 

[ΑΝΔΡΕΑΣ Κ.]

Νικο καλημερα!
Μια ερωτηση που αφορα περισσοτερο τους γονεις.
Θεωρεις πως η καλυτερη εισαγωγη στον κοσμο της Κλασικης για μικρα παιδια ειναι παντα "ο Πετρος και ο Λυκος" του Prokofiev η εχεις και αλλες συστασεις?

 

[N Kanellopoulos]

Απάντηση: Re: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Νικο καλημερα!
Μια ερωτηση που αφορα περισσοτερο τους γονεις.
Θεωρεις πως η καλυτερη εισαγωγη στον κοσμο της Κλασικης για μικρα παιδια ειναι παντα "ο Πετρος και ο Λυκος" του Prokofiev η εχεις και αλλες συστασεις?

Είναι ένα από τα βασικά κλασικά έργα για παιδιά, αλλά δεν είναι το μόνο.
Υπάρχουν πάρα πολλά, για τα οποία -πριν από 15 χρόνια- είχα γράψει ένα εκτενές άρθρο στην εφημερίδα "Καθημερινή". Θα ψάξω να το βρω και θα το μεταφέρω σε απλό κείμενο, για όλους.

Εκείνη την εποχή είχα κάνει μία παραγωγή CD, σε συνεργασία με το Δήμο Αθηναίων, για τα παιδιά των παιδικών σταθμών του Δήμου. Αφορά πιτσιρικάδες της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας και, εφόσον είναι δική μου δουλειά, μπορώ να κάνω μερικά αντίγραφα για όποιον ενδιαφέρεται.

 

[ak1s]

Ενδιαφερόμενος, παρών!:bravo:

 

[N Kanellopoulos]

Απάντηση: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Άρα, να ετοιμάσω μερικά κομμάτια.
Λέω να τα παραδώσω στον Καφάτο το Σάββατο, μετά την εκπομπή, αφού περνάω από την Ηχοέκφραση επιστρέφοντας.

Μικρομανάδες και μικροπατεράδες σπεύσατε!
Εις Καφάτους οψόμεθα.

 

[ΑΝΔΡΕΑΣ Κ.]

Να τα παραδωσεις, να τα παραδωσεις:cool_4:

 

[thvarveris]

Καλό είναι μία και τώρα είναι αρχή στο θέμα να αναφερθούν συνοπτικά λίγα λόγια για το κάθε είδος σύνθεσης στην κλασική μουσική. Δηλαδή τι είναι κονσέρτο, σουίτα, συμφωνία κλπ.
Επίσης ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι φωνών στην όπερα και στο λυρικό τραγούδι στους άντρες και στις γυναίκες

Μπορεί να είναι γνωστά σε πολλούς αλλά υπάρχουν και άνθρωποι που δεν τα ξέρουν και δεν τολμούν να ρωτήσουν.

 

[N Kanellopoulos]

Απάντηση: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Σωστό κι αυτό.

Θα στρωθώ να ετοιμάσω ένα μικρό λεξικό όρων, με πολύ απλά και κατανοητά λόγια, ώστε να εξηγούνται όλα αυτά, στο μέτρο του δυνατού.

Φυσικά γι αυτό το θέμα έχουν γραφτεί βιβλία ολόκληρα, αλλά θα το περιορίσω σε κάτι συνοπτικό.

 

[Γιώργος(MAC)Αναμουρλίδης]

Να τα παραδωσεις, να τα παραδωσεις:cool_4:

Κράτησέ μου και εμένα ένα σε παρακαλώ Αντρέα.

 

[Γιώργος(MAC)Αναμουρλίδης]

Re: Απάντηση: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Θα στρωθώ να ετοιμάσω ένα μικρό λεξικό όρων, με πολύ απλά και κατανοητά λόγια, ώστε να εξηγούνται όλα αυτά, στο μέτρο του δυνατού.

Φυσικά γι αυτό το θέμα έχουν γραφτεί βιβλία ολόκληρα, αλλά θα το περιορίσω σε κάτι συνοπτικό.

Νίκο,θα ήταν μεγάλη βοήθεια για όλους μάς.

 

[RDoherty]

Συμπεριλάβετε και την "οπερέτα" στο λεξικό, κ. Κανελλόπουλε - οι μεγαλόσχημοι eBayέμποροι, εεεεεε, "ριβιούερ" ήθελα να πώ, το έχουν ανάγκη προκειμένου να πείθουν το πόπολο ότι κατέχουν το αντικείμενό τους :happy_5:

 

[N Kanellopoulos]

Απάντηση: Re: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Νικο καλημερα!
Μια ερωτηση που αφορα περισσοτερο τους γονεις.
Θεωρεις πως η καλυτερη εισαγωγη στον κοσμο της Κλασικης για μικρα παιδια ειναι παντα "ο Πετρος και ο Λυκος" του Prokofiev η εχεις και αλλες συστασεις?

Η οφειλόμενη απάντηση-Μέρος 1o:

Robert Schumann – Kinderszenen op.15, 1838
Το έργο Παιδικές Σκηνές γράφτηκε με την ευκαιρία των γενεθλίων της πρώτης κόρης του συνθέτη. Αποτελείται από 13 σκηνές κατάλληλα φτιαγμένες για παιδιά, ή -όπως είπε ο Σούμαν- για πρόσωπα που μεγάλωσαν. Οι πιο γνωστές σκηνές είναι οι Για ξένους Τόπους και Λαούς (Von fremden Ländern und Menschen) και η Ονειροπόληση (Träumerei). Στην πρώτη περιγράφεται ένας ξένος με απαλή, τρυφερή φωνή. Γενικώς, πρόκειται για μια ευχάριστη ιστορία σαν παραμύθι, με αίσιο τέλος. Η Ονειροπόληση, η 7η σκηνή, είναι η περιγραφή των κινήσεων μιας παιδικής καρδιάς που βυθίζεται στα όνειρα και τη φαντασία, λίγο πριν τον ύπνο.

Modest Moussorgsky - Πίνακες από μια Έκθεση, 1874 (1923 Ραβέλ)
Πρόκειται για μουσική που γράφτηκε για να περιγραφούν οι πίνακες ζωγραφικής του Βίκτορ Χάρτμαν. Στο έργο αυτό περιλαμβάνεται ένα μέρος που έχει τον τίτλο Η Καλύβα της Μπάμπα-Γιαγκά. Η Μπάμπα-Γιαγκά είναι η κακιά και άσχημη μάγισσα των ρωσικών θρύλων και παραμυθιών, κάτι σαν τον Μπαμπούλα των αντίστοιχων ελληνικών. Ο συγκεκριμένος πίνακας του Χάρτμαν παρουσιάζει ένα ρολόι που έχει το σχήμα μιας καλύβας, η οποία στηρίζεται πάνω σε πόδια κότας! Εκεί υποτίθεται ότι κατοικεί η κακιά μάγισσα. Όπως στα περισσότερα ρωσικά παραμύθια, οι μάγισσες δεν χρησιμοποιούν σκουπόξυλα για... τις μετακινήσεις τους, αλλά ένα γιγαντιαίο σιδερένιο γουδί! Η μουσική φανερώνει την κίνηση της Μπάμπα-Γιαγκά στον αέρα, όπου κουνά το γουδοχέρι και κάνει έναν τρομερό μεταλλικό θόρυβο. Ο θόρυβος αυτός, στην ενορχήστρωση του Ραβέλ, περιγράφεται εντυπωσιακά με το χτύπημα των μεγάλων τυμπάνων.

Camille Saint-Saëns - Το Καρναβάλι των Ζώων, 1886
Η προσωποποίηση των ζώων, χάριν των παραμυθιών, συναντάται από τις αρχές του 20ού αιώνα στον παιδικό κινηματογράφο, στα κινούμενα σχέδια. Το Καρναβάλι των Ζώων αρχικά θεωρήθηκε ως ένα μεγάλο σατιρικό κομμάτι (ο συνθέτης του έδωσε τον υπότιτλο Μεγάλη Ζωολογική Φαντασία) που το αποτελούσαν 14 μέρη. Μάλιστα, ο Σεν-Σανς αρνήθηκε να το παρουσιάσει ολοκληρωμένο όσο βρισκόταν εν ζωή. Παρουσίαζε μονάχα αποσπάσματα του έργου, κυρίως τον Κύκνο. Αυτό το μέρος έγινε παγκοσμίως γνωστό όταν ερμηνεύτηκε από τη ρωσίδα χορεύτρια Άννα Πάβλοβα.

Βέβαια, στην πραγματικότητα το Καρναβάλι των Ζώων είναι μια σάτιρα που δεν μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτή από τα παιδιά, αυτά όμως «εισπράττουν» τα χαρακτηριστικά των ζώων, όπως τη μεγαλοπρέπεια του λιονταριού, τη νωχελική κίνηση του ελέφαντα και το κακάρισμα των πουλερικών.

Nikolai Rimsky-Korsakov - Σεχραζάτ, 1888
Μια ρωσική απόδοση των παραμυθιών που περιλαμβάνονται στο έργο Χίλιες & Μια Νύχτες αποφάσισε να κάνει ο Ρίμσκι-Κόρσακοφ, στις αρχές του 1888. Αφού έκανε τα πρώτα σχέδια την άνοιξη, το καλοκαίρι πήγε σ΄ έναν ήρεμο τόπο, τη λίμνη Τσέμερεντζ. Εκεί, αφού εργάστηκε με ησυχία, τελείωσε όχι μόνο τη Σεχραζάτ, αλλά και το Ρώσικο Πάσχα και την Πολωνική Μαζούρκα. Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε την επόμενη χρονιά στη Λιψία.

Η Σεχραζάτ θεωρείται ως μια μουσική γέφυρα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Πρόκειται για μια ορχηστρική σουίτα που περιγράφει διάφορες ιστορίες, από τις οποίες ξεχωρίζει αυτή του Σεβάχ του Θαλασσινού και, φυσικά, της Σουλτάνας Σεχραζάτ, η οποία έσωσε τη ζωή της αφηγούμενη χίλιες και μια ιστορίες, σε ισάριθμες νύχτες. Όσον αφορά τις περιγραφές σχετικά με τον Σεβάχ και το πλοίο του, ο συνθέτης ήξερε πολύ καλά να περιγράφει αυτά τα χρώματα, αφού υπήρξε αξιωματικός του ρωσικού Ναυτικού.


Engelbert Humperdinck - Hänsel und Gretel, 1893
Ένα ακόμη έργο εμπνευσμένο από τα παραμύθια των Αδελφών Γκριμ που γράφτηκε ως παιδική όπερα, συχνότερα όμως το απολαμβάνουν οι μεγάλοι. Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στις 23.12.1893 στη Βαϊμάρη και ο συνθέτης χρησιμοποιεί μ΄ επιδεξιότητα δημοτικά τραγούδια της Βεστφαλίας. Ένας μουσικολόγος σημείωσε, ίσως υπερβολικά, ότι το έργο αυτό υπήρξε η μεγαλύτερη γερμανική όπερα μετά το θάνατο του Βάγκνερ! Ο Χούμπερντινκ υπήρξε μαθητής και βοηθός του Βάγκνερ, το «χέρι» του οποίου λένε πως έχει μπει στις παρτιτούρες του Πάρσιφαλ. Η σημασία του έργου φαίνεται από το ότι προσέλκυσε την προσοχή μεγάλων βαγκνερικών μαέστρων της εποχής μας (Ζόλτι, Κάραγιαν).

Paul Dukas - Ο Μαθητευόμενος Μάγος (Le sorcier apprenti), 1897
Είναι ένα από τα πιο γνωστά μουσικά παραμύθια. Αν και η προέλευσή του είναι πολύ παλιά, τη σημερινή του μορφή οφείλει σ΄ ένα ποίημα του Γκέτε που μελοποίησε ο Πωλ Ντικά. Το έργο αυτό χρησιμοποιήθηκε στην κινηματογραφική ταινία κινουμένων σχεδίων Φαντασία του Γουόλτ Ντίσνεϊ, με πρωταγωνιστή τον Μίκυ Μάους. Ήταν τόση η επιτυχία του θέματος στη Φαντασία της δεκαετίας του 40, ώστε περιλήφθηκε ξανά αυτούσιο στη Φαντασία 2000.

Ο νεαρός μαθητευόμενος μάγος βαρέθηκε να κουβαλά νερό στον πύργο του Μάγου και αποφασίζει να χρησιμοποιήσει το μαγικό σκουπόξυλο. Μη ξέροντας όμως τίποτα από μαγικά, στην κυριολεξία, τα κάνει μούσκεμα. Η επέμβαση του Μάγου είναι καθοριστική που βγάζει τον τολμηρό του μαθητή από τη δύσκολη θέση.

Zoltàn Kodály - Hàry Jànos, 1926
Στα παραμύθια υπάρχουν αρκετοί «τύποι» που συγκινούν τις παιδικές ψυχές: καλές νεράιδες, όμορφοι πρίγκιπες, καλοί και κακοί βασιλιάδες. Στο έργο αυτό, ο Κοντάυ αναφέρεται σ΄ έναν βετεράνο στρατιώτη, τον Χάρυ Γιάνος, του οποίου η προσωπικότητα κυριαρχεί σ΄ ολόκληρο το έργο. Χρησιμοποιώντας γνωστούς φολκλορικούς ήχους και ουγγρικούς ρυθμούς, ο Κοντάυ έγραψε μια καλή ορχηστρική σουίτα.

Ο ήρωας παρουσιάζεται σε μια ταβέρνα να διηγείται με στόμφο τις ιστορίες του. Στο έργο αυτό περιλαμβάνεται ένα μέρος που χαρακτηρίζεται ως Μουσικό Ρολόι της Βιέννης. Το ρολόι αναπαριστάται από τα καμπανάκια και το ρολλάρισμα των τυμπάνων που δίνουν όχι μόνο την αίσθηση του ρολογιού, αλλά και μια «γεύση» του στρατιωτικού ύφους του πρωταγωνιστή. Πριν καλά-καλά αρχίζει τις αφηγήσεις του, ο Χάρυ Γιάνος φτερνίζεται εντυπωσιακά και η μουσική που ακολουθεί οδηγεί τον ακροατή να μην πάρει στα σοβαρά τις ιστορίες του. Εξ άλλου, ο πρωταγωνιστής είναι ποιητής, ονειροπόλος και υπερβολικός. Σε κάποια στιγμή λέει πως τον πήρε στη Βιέννη η κόρη του αυτοκράτορα γιατί ήταν εντυπωσιακά όμορφος!

Benjamin Britten - Young Persons’ Guide to the Orchestra, 1945
Η μουσική του Μπρίτεν είναι βασισμένη σ΄ ένα παλιό έργο του μεγάλου άγγλου κλασικού Χένρυ Πέρσελ (Abdelazer/Rondeau). Είναι μάλιστα με τέτοιον τρόπο δομημένη, ώστε ο Οδηγός για Νέους στα Όργανα της Ορχήστρας να βοηθά τα παιδιά να ξεχωρίζουν τα όργανα, όταν παίζουν μόνα τους ή μαζί με τα υπόλοιπα της ορχήστρας. Από τον συνθέτη δίνεται η δυνατότητα παρουσίας αφηγητή, ο οποίος εκφωνεί τα όργανα και τους συνδυασμούς τους.

 

[N Kanellopoulos]

Απάντηση: Απορίες σχετικά με την κλασική μουσική!

Μέρος 2ο

Carl Nielsen - Aladdin
Ο Αλαντίν με το μαγικό του λυχνάρι είναι η δημοφιλέστερη ιστορία από τις πολλές που περιλαμβάνονται στις Χίλιες και Μια Νύχτες. Το 19ο αι. οι ιστορίες μεταφράστηκαν από τα αραβικά και προσαρμόστηκαν στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Πρωταγωνιστής της ιστορίας ένα τζίνι και μαζί του μια πριγκίπισσα κι ένας κακός μάγος. Ο Καρλ Νίλσεν έβαλε τη δική του χαρακτηριστική μουσική γράφοντας μια σουίτα.


Frederick Delius - Eventyr
Το έργο αυτό στηρίζεται σ΄ ένα παραμύθι των νορβηγών Αδελφών Γκριμ. Ένα μικρό αγόρι γίνεται υπηρέτης ενός κακού νάνου, του Έβεντυρ, ενός ξωτικού. Ο μικρός έχει καλές σχέσεις με το μαγικό άλογο του Έβεντυρ το οποίο μαθαίνει στο παιδί να χειρίζεται τις μαγικές συσκευές του νάνου. Μια μέρα, το παιδί ιππεύει το άλογο και φεύγουν μακριά, ενώ όλα τα σύνεργα του Έβεντυρ ακολουθούν κάνοντας μεγάλο θόρυβο. Το παιδί, με τη βοήθεια του αλόγου, τα βγάζει πέρα σε διάφορες περιπέτειες που εμπλέκεται: κερδίζει μια όμορφη πριγκίπισσα και νικά έναν κακό βασιλιά. Μετά από αυτά, το άλογο παίρνει ανθρώπινη μορφή. Ήταν ο βασιλιάς που του είχαν πάρει το θρόνο, γι΄ αυτό όλοι χαίρονται και τραγουδούν.

Maurice Ravel - Ma Mère l’ Oye, 1908-10
Το έργο Η Μάνα μου η Χήνα πήρε το όνομά του από τη συλλογή του Charles Perrault (1628-1703), όπως και η Ωραία Κοιμωμένη του Τσαϊκόφσκι, και έχει τα ακόλουθα μέρη: Παβάνα για την Ωραία Κοιμωμένη, Τομ Θαμπ, Η Μικρή κι Άσχημη Αυτοκράτειρα, Συνομιλία ανάμεσα στην Ωραία & το Τέρας, ο Παραμυθένιος Κήπος. Αρχικά ο Ραβέλ το έγραψε για δύο πιάνα, όπως του το παρήγγειλε ένας καλλιτέχνης φίλος του, για τα παιδιά του. Το 1912, ο Ραβέλ μετέγραψε το έργο για ορχήστρα, ενώ έβαλε και ιντερλούδια για να παρουσιαστεί ως μπαλέτο.

Η υπέροχη τεχνική του συνθέτη όχι μόνο δεν αλλοίωσε την απλότητα της αρχικής μορφής του έργου, αλλά του προσέδωσε μιαν άλλη υπέροχη διάσταση. Το έργο έχει παρόμοιες φιγούρες με την Ωραία Κοιμωμένη, αλλά και με το επίσης σχετικό έργο Η Ωραία & το Τέρας.

Sergei Prokofiev - Υπολοχαγός Κιζέ, 1934
Όταν ο Τσάρος διάβασε το όνομα ενός αξιωματικού λανθασμένα, οι γύρω από αυτόν δεν τολμούσαν να τον διορθώσουν, γι΄ αυτό έπλασαν ένα φανταστικό χαρακτήρα, επειδή θεωρούσαν ότι ο Τσάρος δεν μπορούσε να κάνει λάθος... Έτσι δημιουργήθηκε ο υπολοχαγός Κιζέ, μαζί με μιαν ολόκληρη φανταστική ιστορία γύρω από τη ζωή του. Οι... «δημιουργοί» του μάλιστα είχαν κάτι να πουν ακόμη και για το γάμο και την κηδεία του!

Μ΄ αυτό το παραμύθι ο Προκόφιεφ έπλασε με τη δική του σειρά έναν λαϊκό ήρωα κι ένα έργο γεμάτο μουσική με ρωσικό χρώμα.

Prokofiev - Ο Πέτρος & ο Λύκος έρ.67, 1936
Οι απείθαρχοι ήρωες, κατά περίεργο τρόπο, ήταν πάντα αγαπητοί από τα παιδιά, στα παραμύθια όπου παρουσιάζονταν. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Πέτρο σ΄ αυτό το ρωσικό παραμύθι. Η μουσική γράφτηκε από τον Προκόφιεφ για να συνοδεύει όχι το τραγούδι, αλλά την αφήγηση. Μάλιστα, το έργο αυτό είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα μίμησης των χαρακτήρων του έργου, από τα όργανα της ορχήστρας: το φλάουτο κάνει το πουλί, το όμποε την πάπια, το κλαρινέτο τη γάτα, τα έγχορδα τον μικρό Πέτρο.

Prokofiev - Χειμωνιάτικη Φωτιά op.122, 1950
Στην αρχή του έργου ο ακροατής μπορεί να ακούσει καθαρά μια ατμομηχανή που πλησιάζει (φανφάρα των κόρνων), σφυρίζει (τρομπέτα) και είναι έτοιμη να πάρει τους σοβιετικούς πρωτοπόρους σε χειμωνιάτικη εκδρομή. Το τρένο περνά από μια μικρή ξύλινη γέφυρα (ξύλινα πνευστά), ενώ τα έγχορδα φανερώνουν την ταχύτητά του. Η άφιξη στον προορισμό, τέλος, αναπαριστάται από τις παύσεις της ορχήστρας (στη δισκογραφία απαντάται ως Winter Bonfire).

Igor Stravinsky - Petroushka, 1947
Το μπαλέτο βασίστηκε σε μια ιδέα του ίδιου του Στραβίνσκι. Γίνεται μια θορυβώδης έκθεση τις τελευταίες ημέρες της Αποκριάς του 1830 στην Αγία Πετρούπολη. Οι πρώτες συγχορδίες είναι τα βαριά βήματα των μεθυσμένων, ενώ μπορούμε να ακούσουμε ένα μουσικό κουτί κι ένα οργανάκι, κάτι σα λατέρνα. Ένα φλάουτο αναγγέλλει τον ερχομό του πλανόδιου showman, ο οποίος με τον τρόπο του ζωντανεύει τρεις μαριονέτες, μία από τις οποίες είναι ο Πετρούσκα. Ο ρωσικός χορός φανερώνει τις έξυπνες, αλλά απότομες -σαν ρομπότ- χορευτικές τους φιγούρες.


Gian-Carlo Menotti - Ο Αμάλ & οι Νυχτερινοί Επισκέπτες, 1951
(Amahl & the Night Visitors)
Πρόκειται για μια ακόμη παραλλαγή της χριστουγεννιάτικης ιστορίας. Ο Αμάλ είναι ένας νέος ο οποίος μαζί με τη μητέρα του βλέπει ένα λαμπρό άστρο, ενώ τρεις βασιλιάδες (οι νυχτερινοί επισκέπτες) τους ενημερώνουν για το μεγάλο γεγονός που θα ακολουθήσει. Λένε μάλιστα πως πηγαίνουν και οι ίδιοι να παρευρεθούν, αφού προηγουμένως έχουν πουλήσει όλα τους τα υπάρχοντα. Η μουσική του έργου είναι ευχάριστη και ήπια. Η πρεμιέρα δόθηκε στις 24.12.1951, από την τηλεόραση του NBC.


Tchaikovsky - Τα Μπαλέτα
Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε μεγάλα έργα που ανήκουν σ΄ αυτήν την κατηγορία, όπως τα τρία μπαλέτα του Τσαϊκόφσκι: η Λίμνη των Κύκνων, η Ωραία Κοιμωμένη και ο Καρυοθραύστης (και ο βασιλιάς των ποντικών), με βάση το παραμύθι του Χόφμαν.

Συνημμένη στο 1ο μέρος, σε Excel, έχω μια κατάσταση αυτών των έργων, τα οποία τελικά δεν είναι μόνο για τους μικρούς, είναι και για τους μεγάλους.